Doların hızlı düşüşünden bir gün sonra akaryakıt zamlarının pompaya yansımasını önleyen sistem kaldırıldı. ÖTV desteğinin bitişiyle başlayan zam yağmuru ise çarpık tablo oluşturdu. Dolar 18’deyken 600 liraya dolan bir deponun kur 13 seviyesindeyken 700 liraya dolması ‘Dolar düştü benzin arttı. Bu nasıl hesap’ tepkilerine yol açtı.
Dövize endeksli mevduat etkisiyle TL değer kazanınca, akaryakıt zamlarının ÖTV’den karşılandığı eşel mobil devreden çıkarıldı. Üç yıldır uygulanan sistemin bitirilmesiyle yükselişler direkt vatandaşın cebine yansımaya başladı. Yeni yılda benzine ve motorine yapılan büyük zamların ardından bir zam dalgası daha geldi. Benzinde 63 kuruş, motorinde 94 kuruş artışa gidildi.
DOLAR ARTIYOR BENZİN DÜŞÜYOR DOLAR DÜŞÜYOR BENZİN ARTIYOR!
Geçen yıl fiyatlarda 46 kez zam değişikliği yapıldı. İstasyonlardaki tabelalar ayda beş kez değişti. Tırmanışta petrol fiyatlarındaki artışın etkisi de öne çıkarken doların rekor kırdığı gün yakıtın daha ucuz olması çelişkiyi ortaya koydu. ‘Dolar artıyor benzin düşüyor dolar düşüyor benzin artıyor’ yorumları yapıldı. Kontağı çevirmenin ciddi masrafa dönüşmesi beraberinde düzenleme taleplerini getirdi.
KÖPÜK DÖVİZDE GİTTİ AKARYAKITTA KALDI
Kurun 18 liraları aşması sonucunda akaryakıt fiyatları da tarihinde ilk kez çift haneli rakamlara çıkarken, benzin ve motorinin litre fiyatları 14 lira seviyelerine dayandı. Fakat 20 Aralık gecesinde 6 lira düşen kura rağmen akaryakıt fiyatları yine aynı kaldı. 55 litrelik depoya sahip olan bir araç kurun zirvede olduğu 20 Aralık’ta yaklaşık 650 liraya dolarken, bugün bu rakam neredeyse 720 liraya çıktı.
Ekonomide alınan kararlar kuru zirveye taşıyınca başta akaryakıt olmak üzere iğneden ipliğe zam geldi. Kurun 18 liraları aşması sonucunda akaryakıt fiyatları da tarihinde ilk kez çift haneli rakamlara çıkarken, benzin ve motorinin litre fiyatları 13 lira seviyelerine dayandı. Fakat 20 Aralık gecesinde 6 lira düşen kura rağmen akaryakıt fiyatları yine aynı kaldı. Geçen yılın son günlerinde olduğu gibi zam yağmuru devam etti.
Ekonomi yönetiminin ‘kurdaki köpüğü aldık’ söylemleri karşısında fiyatlar artmaya devam ederken bir zam haberi daha geldi. EPGİS, bugünden itibaren geçerli olmak üzere benzine 62, motorine 94 kuruş zam yapıldığını duyurdu. Böylece, İstanbul’da benzinin litre fiyatı 12.93 liradan 13.56 liraya çıktı. Motorin ise 12.78 liradan 13.72’ye ulaştı.
Yeni fiyat tarifesiyle birlikte benzinin litre fiyatı, motorinin altında kalacak. Ocak 2020’de benzin motorinden 61 kuruş daha pahalı idi. Son yapılan zamla birlikte benzin motorinden 16 kuruş daha ucuz oldu. Böylece yapılan son zamla birlikte akaryakıt litre fiyatı 13 lirayı da aştı. Yükseliş eğiliminde olan petrol fiyatları da pompayı etkilerken, 6 lira gevşeyen kur sonrasında yükseliş hız kesmedi.
CHP Sözcüsü Faik Öztrak, akaryakıt zamlarını eleştirerek “Doların 18 lirayı gördüğü gün, 55 litrelik depo 642 liraya doluyordu. Bugün dolar kuru 13’lerde, aynı depo 714 liraya doluyor. Ya bu nasıl hesaptır? Dolar çıkarken de düşerken de zam geliyor. Her hâlükârda çarpılan milletimiz oluyor” dedi. Yeni fiyatlar sonrasında 55 litrelik bir deponun maliyeti hemen hemen 726 liraya çıktı. Böylece 20 Aralık’tan bu yana bir depo maliyeti 84 lira birden arttı. Kur ise aynı tarih aralığında 4.5 lira aşağıda. Türkiye’de baz alınan Brent petrol fiyatı ise 13 dolar yükseldi.
1 AY İÇİNDE FİYATLAR 5 KERE DEĞİŞTİ
Yapılan araştırmalara göre, 2021 yılında akaryakıt fiyatlarında sert yükselişler gerçekleşti. Sene boyunda akaryakıt fiyatlarında 12’si indirim, 46’sı zam olmak üzere toplamda 58 fiyat değişikliği oldu. Fiyatların ay içerisinde ortalama olarak 5 kez değişmesi, kullanıcı davranışlarına da yansıdı. Kullanıcıların istasyon seçerken önemsedikleri kriterlere göre, uygun fiyat yüzde 25’lik oranla ilk sırada yer aldı. Diğer kriterler ise yüzde 16 ile yakıt kalitesi, yüzde 17 istasyon imkanları oldu. Araştırmada dikkat çeken diğer bir başlık da akaryakıt zamları ve indirimlerini platform üyesi sürücüler 27 milyondan fazla görüntüledi.
GEVŞEME VERGİYE SAYILDI
Yüksek akaryakıt fiyatları karşısında geçtiğimiz yıllarda Hükümet eşel mobil sistemine geçmişti. Böylece uzun bir süre akaryakıt fiyatları kur ve petrol artsa da sabit kalmıştı. Sistem sona erinde zamlar son sürat gaza bastı. Geçen yılın son çeyreğinde yaşanan kur krizi fiyatları çift hanelere taşıdı. Fakat 20 Aralık gecesi gerçekleşen kurdaki gevşeme aynı şekilde yansımadı. Hemen 2 gün sonra (22 Aralık 2022) Hükümet, akaryakıt fiyatlarında ÖTV kaybını geri karşılamaya başladı. Böylece gevşemeyle birlikte yaşanan ilk indirim pompaya değil vergiye yansıdı. Kur ve enerji fiyatlarındaki artışın tüketiciye tam olarak yansıtılmaması için akaryakıtta eşel mobil sistemi kullanılıyordu. Bu kapsamda devlet benzinin litresinde 2.53 TL, motorinde 2.05 TL, LPG’de 1 TL’lik ÖTV’den feragat etmişti. 6 lira düşen kur sonrasında ilk indirim vergiye sayıldı. Benzin ve motorinde 2 lira, LPG’de 1.10 TL indirim yapılmıştı. Ama bu indirim pompaya yansımadı.
