Türkiye, ABD'nin en fazla ihracat yaptığı ikinci ülke konumunda. Bazı uzmanlar, ABD Başkanı Donald Trump'ın Çin'e uyguladığı yeni gümrük vergilerinin Türkiye'ye yarayabileceğini savunuyor. İşte detaylar...
ABD Başkanı Donald Trump, yeni gümrük vergilerini açıkladı. Plan tüm ülkelere en az yüzde 10'luk bir temel gümrük vergisi getiriyor.
Beyaz Saray, Avrupa Birliği, Çin, Vietnam ve Lesotho gibi 'en kötü suçlular' olarak tanımladığı ülkelerden gelen ürünlere çok daha yüksek oranlar uygulanacağını belirtti.
Türkiye, yüzde 10 gümrük vergisi uygulanacak ülkeler arasında yer alıyor.
ABD BAŞKANI TRUMP, YENİ GÜMRÜK VERGİLERİ AÇIKLADI
BBC Türkçe'de yer alan habere göre, Amerikan piyasaları, Donald Trump'ın yeni gümrük vergileriyle son 5 yılın en büyük kaybını yaşadı. Peki yeni gümrük vergileri Türkiye üzerinde ne tür bir etki yaratabilir?
"TÜRKİYE, PAZAR PAYI KAZANABİLİR"
Ticaret Bakanlığı verilerine göre, 2024 Aralık ayında ABD, 1,5 milyar dolar ile Türkiye'nin en fazla ihracat yaptığı ikinci ülke konumunda.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2024 Aralık ayında Türkiye'nin ihracatının yüzde 6,4'ü ABD'ye yapıldı.
Bazı uzmanlar bu vergilerin kur baskısı oluşturabileceğini ve Türkiye'nin faaliyet gösterdiği pazarlardaki dengeleri değiştirebileceğini söylüyor.
Uluslararası danışmanlık şirketi Teneo'nun eş başkanı ve jeopolitik risk danışmanı Wolfango Piccoli, ABD ithalatçılarının, pahalanan Çin mallarına alternatif arayacağını, bu durumun da Türkiye için alan açabileceğini söylüyor.
"Türkiye rekabet avantajı olan giyim, araba parçaları ve ev eşyaları gibi sektörlerde pazar payı kazanabilir. Ancak bu olası kazanım muhtemelen küçük olacaktır."
Çin'in ABD'den gördüğü 'hasmane tutum' nedeniyle üretimini başka ülkelerde satmaya başladığını belirten ekonomist Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu da, ABD'nin bu süreçte başvurduğu alternatif üreticilerin arasında Türkiye'nin bulunmadığını belirtiyor.
"Türkiye'nin bu anlamda özel bir konumu yok, çünkü işçi ücretlerinin en düşük olduğu ülkelere göre maliyeti yüksek. Coğrafi olarak da çok pratik bir şey değil Türkiye'ye kaydırma."
ABD devletinin finansal kalkınma kurumu Overseas Private Investment Corporation (OPIC) eski danışmanı Faruk Kahraman ise Türkiye'deki üreticilerin ABD pazarında 'bir kültür çatışması yaşadıklarını' ve ihracat payını artırmalarının 'zor olacağını' söylüyor.
Türk-Amerikan İşadamları Derneği Başkanı Ecevit Sanlı ise Türkiye'nin ABD için alternatif tedarikçi konumuna gelebileceğini ve tekstil, otomotiv yan sanayi ve kimya sektörlerinde yeni ihracat fırsatları doğabileceğini belirtiyor.
Donald Trump, bu yıl en büyük ticaret ortakları Meksika, Kanada ve Çin başta olmak üzere çok sayıda ülkeye yeni gümrük vergileri getirmişti. Ancak Beyaz Saray, Meksika ve Kanada'nın son değişikliklerden muaf tutulacağını açıkladı.
Donald Trump, bu adımların ithal ürünleri pahalılaştırarak yerli üretimi artıracağını savunuyor. Fakat bu, tüketicilerin ödemesi gereken faturaların da artması anlamına geliyor.
GÜMRÜK VERGİLERİ NEDİR VE NASIL UYGULANIR?
Gümrük vergileri diğer ülkelerden ithal edilen ürünlere uygulanır.
Örneğin 100 dolarlık bir ürüne yüzde 25 gümrük vergisi uygulanıyorsa, o ürünü ithal eden şirket devlete 25 dolar vergi öder.
Şirketler bu maliyeti genellikle fiyatına ekleyerek tüketicilere yansıtır.
TRUMP NEDEN GÜMRÜK VERGİSİ GETİRİYOR?
Gümrük vergileri, Donald Trump'ın ekonomik vizyonunun kritik bir parçası. 'Gümrük' kelimesinin en sevdiği kelime olduğunu söylüyor.
Bu vergiler sayesinde ABD'li tüketicilerin daha fazla yerli üretim ürün satın alacağını, böylece ülke ekonomisinin büyüyeceğini ve vergi gelirlerinin de artacağını savunuyor.
Bu politikasının ekonomik küçülmeye yol açabileceği eleştirilerineyse karşı çıkıyor.
Öte yandan Ticaret Bakanı Howard Lutnick, ekonomik küçülmeye yol açsa bile gümrük vergilerinin buna değeceğini söylemişti.
ABD'DE FİYATLAR ARTAR MI?
Ekonomistler, şirketlerin gümrük vergilerini tüketicilere yansıtması nedeniyle ürün fiyatlarının artmasını bekliyor.
Biradan viskiye, avokadodan benzine kadar her şey bundan etkilenebilir.
Donald Trump'ın ilk sıradaki hedefiyse ithal arabalar.
ABD geçen yıl 240 milyar dolarlık araba ithal etmiş, bunlar ülkedeki satışların yaklaşık yarısını oluşturmuştu.
Bugünden itibaren ithal araçlara yüzde 25 gümrük vergisi uygulanacak. Araç parçaları da muhtemelen mayıstan itibaren aynı vergiden etkilenecek.
Donald Trump'ın Kanada ve Meksika'ya getirdiği gümrük vergileri araç fiyatlarını zaten artırmıştı.
Otomobil şirketlerinin üretim zinciri bir ürünü tamamlayana kadar, bu üç ülke arasındaki sınırı defalarca aşıyor.
Anderson Economic Group analistlerine göre Meksika ve Kanada'da üretilen parçalar kullanan araçların fiyatları 4 bin ile 10 bin dolar arasında artabilir.
DİĞER ÜLKELER ABD'YE NASIL YANIT VERDİ?
Donald Trump'ın gümrük vergisi uyguladığı ülkeler de karşılık olarak ABD'den ithal edilen ürünlere yönelik gümrük vergilerini artırdı.
Çin bazı ABD tarım ürünlerine yüzde 10-15 arası vergi getirdi. ABD'nin havacılık, savunma ve teknoloji şirketlerini etkileyen adımlar da attı.
Avrupa Birliği (AB), 1 Nisan 2025'ten itibaren, ABD'den 26 milyar euroluk ithalatı etkileyecek yeni gümrük vergilerini uygulamaya koydu. Bunlar 13 Nisan 2025 itibarıyla tamamen hayata geçmiş olacak. Teknelerden motosikletlere, viskiden çeliğe kadar pek çok ürün bundan etkilenecek.
Kanada, ABD'den ithal edilen çelik, alüminyum ve bir dizi başka ürüne yüzde 25 gümrük vergisi getirdi. 2 Nisan 2025'te ek ergiler gelebilir.
Meksika ise ABD ile müzakereler sürerken yeni bir gümrük vergisi açıklamamaya karar verdi.
Bütün bunlar küresel ticaret savaşı endişelerine yol açtı, altının değer kazanmasına ve ABD borsasının düşmesine yol açtı.
