2024'te TÜFE alt gruplarında en yüksek artış yüzde 151 ile konut sigortasında yaşandı. Konut sigortasını yüzde 108 ile üniversite eğitimi izledi. Fiyatı düşen ürünler arasında ise yüzde 21 ile patates ve yüzde 9 ile bebek giyim yer aldı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 3 Ocak 2025 tarihinde açıklayacağı 2024 yılı enflasyon oranı öncesinde, geçtiğimiz yılın ekonomik verileri ve hissedilen enflasyon farkları detaylı bir şekilde inceleniyor. TÜİK, 2021 sonrası hızlanan enflasyon sürecinde özellikle TÜFE hesaplamaları nedeniyle eleştirilmiş, bu dönemde alternatif enflasyon hesaplamaları ve hissedilen enflasyon kavramları kamuoyunun gündeminde önemli bir yer tutmuştu.
HİSSEDİLEN ENFLASYON VE GELİR DAĞILIMI FARKLILIKLARI
Hissedilen enflasyon, vatandaşların gelir düzeyine ve tüketim alışkanlıklarına göre değişiklik gösteriyor. TÜİK’in verilerine göre, düşük gelirli bireylerin bütçelerindeki gıda harcamalarının oranı yüzde 36,6 iken, yüksek gelir grubunda bu oran yüzde 14,5 seviyesinde. Bu fark, gıda fiyatlarındaki artışın dar gelirli vatandaşlar üzerinde daha büyük bir yük oluşturmasına neden oluyor.
Ekonomim'in haberine göre; ulaştırma harcamalarında ise ters bir tablo söz konusu. Yüksek gelir grubundaki vatandaşlar için ulaştırma harcamaları bütçelerinin yüzde 28,3’ünü oluştururken, düşük gelir grubunda bu oran yüzde 8,8’de kalıyor. Araç sahibi bireylerin yakıt fiyatlarındaki artıştan daha çok etkilenmesi, bu farkı artıran ana unsurlardan biri.
2024 ENFLASYONU: TÜFE’DEKİ ARTIŞ VE ETKİLERİ
Merkez Bankası’nın 2024 için tahmini yüzde 44’e yakın bir enflasyon oranı öngörülürken, son açıklanan Kasım 2024 verisi yüzde 47,09 olarak kaydedildi. 2023 Aralık ayına göre genel TÜFE’de yüzde 43’lük bir artış yaşandı. Ana harcama kalemleri arasında eğitimdeki yüzde 92 oranındaki artış en yüksek seviyeyi temsil ederken, konut, su, elektrik ve doğalgaz harcamaları yüzde 66 oranında arttı.
Öte yandan, ulaştırma ve haberleşme gibi kalemlerdeki artış oranlarının yüzde 26 ve yüzde 32 ile genel enflasyonun altında kalması dikkat çekti. Bu durum, hissedilen enflasyonun kalem bazında farklılık göstermesine neden oldu.
KONUT SİGORTASI ZAM ŞAMPİYONU
2024 yılı içinde fiyat artışında başı çeken ürün ve hizmetler arasında konut sigortası, yüzde 151 oranındaki fiyat artışıyla ilk sırada yer aldı. Onu yüzde 108 ile üniversite eğitimi ve yüzde 100 ile kiralar takip etti. Kira artışlarının yasal sınırlamalara rağmen 2023 yılında yüzde 132’ye ulaşması, konut piyasasındaki dengesizliklerin sürdüğünü ortaya koydu.
Diğer yandan, çocuk bakım hizmetleri, doğalgaz abonelik ücretleri ve ev içi hizmetler gibi kalemlerde yüzde 80-96 arasında artış yaşandı. Giyim, erkek kuaför hizmetleri ve çikolata gibi ürünlerdeki artışlar ise yüzde 66-79 bandında seyretti.
PATATES VE BEBEK GİYİMİN FİYATI DÜŞTÜ
2024 yılında fiyatı düşen iki ürün, patates ve bebek giyim oldu. Patates fiyatı yüzde 21 oranında gerilerken, bebek giyimdeki düşüş yüzde 9 olarak gerçekleşti. Bu düşüşler, genel enflasyonun etkisini hafifletebilecek nadir istisnalar arasında yer aldı.
2024 yılı, özellikle temel tüketim harcamaları üzerinde büyük bir enflasyonist baskı ile geçti. Eğitim ve konut gibi harcama kalemlerindeki yüksek artışlar, dar gelirli vatandaşların yaşam maliyetini daha da artırdı. Hissedilen enflasyon, gelir gruplarına ve tüketim alışkanlıklarına bağlı olarak farklılık göstermeye devam ediyor.
