200 TL'lik banknotlar, piyasada en fazla kullanılan para birimi haline geldi. Değer kaybı ve artan tedavüldeki payıyla dikkat çeken 200 TL, ekonomi çevrelerinde 500 TL'lik banknot tartışmasını da beraberinde getirdi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) tedavüldeki banknotların dağılımı incelendiğinde, 200 liralık banknotların piyasalarda en fazla kullanılan para birimi olduğu dikkat çekiyor. Ekonomim'den Özder Şeyda Uyanık'ın haberine göre; piyasada uzun süredir ATM'lerde ve ödemelerde 200 TL ve 100 TL dışındaki banknotlara rastlamak zorlaşıyor.
Ekonomistler, 200 TL’nin piyasadaki bu baskın konumunu ve banknot sisteminde bir üst kupüre geçilip geçilmeyeceğini tartışıyor.
200 LİRALIK BANKNOTLARIN DEĞER KAYBI
2009 yılında piyasaya sürülen 200 TL, o dönemde 130 dolar değerindeyken, bugünkü kurla (6 Eylül 2024 dolar/TL 33,9845) sadece 5,88 dolar ediyor. Bu durum, 200 TL'nin zamanla ciddi bir değer kaybı yaşadığını ortaya koyuyor.
Aynı dönemde 200 TL, toplam emisyon içinde yüzde 0,95’lik bir paya sahipken, günümüzde bu oran yüzde 49,22’ye ulaşarak piyasadaki banknotların yarısına yaklaştı.
500 TL’LİK BANKNOT GÜNDEMDE Mİ?
TCMB Eski Başkanı Durmuş Yılmaz, yazılı olmayan Merkez Bankacılığı kurallarına göre; en büyük kupürün toplam emisyon içindeki payının yüzde 50’yi geçmesi halinde veya en büyük iki kupürün payının yüzde 80' aşması halinde bir üst banknota geçilmesi gerektiğini belirtmişti.
Yazılı bir kural yok. Uygulamada en büyük küpürün toplam emisyon içineki payı %50yi veya en büyük iki küpürün payı % 80 ‘i aşarşa bir üst küpüre geçilir.
— Durmuş Yılmaz (@DurmusYillmaz) June 27, 2023
Doğru olan bir üst küpüre geçmek yerine, üst küpürü zorunlu kılan sebep enflasyonla mücadeleye öncelik verilmelidir.
Henüz bu oranlara ulaşılmasa da 200 TL’lik banknotların yüzde 50 sınırında yer alması 500 TL’lik banknotların tartışmaya açılmasına yol açtı.
200 LİRANIN YÜKSELİŞİ
Adet bazında bakıldığında, piyasadaki banknot değişiminin 2018 sonrasında 100 ve 200 TL’lik banknotlarla paralel olduğu görülürken, 200 TL’nin Mayıs 2022 sonrası yükselişiyle Haziran 2023 sonrasında 100 TL’yi geçerek, piyasayı domine ettiği görülüyor.
200 liralık banknotların adedi, piyasadaki toplam adedin yüzde 49,22’si olurken, en büyük iki banknot olan 100 ve 200 TL’lik banknotların toplamı da piyasanın yüzde 69’unu oluşturuyor.
200 TL’nin adet bazında aylık değişimlerinin, tedavüle çıktığı 2009 sonrasında, 2018 yılından sonra dalga boyunun da arttığı görülüyor. Haziran 2023’te hem seçim süreci hem ekonomi yönetimindeki değişiklikle Merkez Bankası’nın da yönetiminin değişmesi hem de Kurban Bayramı’nın da bu ay olması nedeniyle adetlerin yüksek artış gösterdiği de görülüyor.
