Yüksek katma değerli ürün üretmek için uğraşan Türkiye’de vergi rekortmeni yine bankalar oldu. Listenin ilk 10 sırasında 8 finansal kurum yer alırken dünyada durum çok farklı. Dev ekonomilerde teknoloji ve enerji firmalarının ağırlığı gün geçtikçe artıyor.
GÜVEN ADALI
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın açıkladığı, ‘2016 Vergilendirme Dönemi Kurumlar Vergisi Türkiye Geneli İlk 100 Sıralaması’ Türkiye ekonomisinin yıllardır arzuladığı fakat başaramadığı bir gerçeği gözler önüne serdi. Yüksek katma değerli, üretime dayalı bir ekonomiyi hayata geçirmek için çabalayan Türkiye’de geçtiğimiz yıl en çok kurumlar vergisi ödeyen şirketler sıralamasına bankalar damgasını vurdu. Üreten, ihracatı ile ülkeye döviz girişi sağlayan sanayici yine bankalarla olan rekabetinde alt sıralarda yer aldı. ‘2016 Vergilendirme Dönemi Kurumlar Vergisi Türkiye Geneli İlk 100 Sıralaması’nda ilk sırayı sürpriz bir şekilde isminin açıklanmasını istemeyen bir mükellef yer aldı.
Ziraat Bankası ikinci sıradaki yerini korudu ve 1,8 milyar lira vergi tahakkuk ettirildi. 2015’te listenin ilk sırasındaki Merkez Bankası, 1,6 milyar lira ile 3’üncü sırada tamamladı. Kurumlar Vergisi rekortmenlerini, sırasıyla Garanti Bankası, Akbank, Türkiye İş Bankası, Vakıflar Bankası, Yapı ve Kredi Bankası, Türkiye Halk Bankası, Elektrik Üretim AŞ izledi.
Türkiye Halk Bankasının katılımıyla listenin ilk 10 sırasındaki banka sayısı 8’e çıktı. En çok vergi veren kurumlar listesinin ilk 20 sırasında ise sadece bankacılık, tekstil, metal sanayi ve perakende firmaları geldi. Fakat Türkiye ekonomisinde sanayicinin geri planda kalma sorunu yeni değil. Gelir İdaresi Başkanlığı 1998’den bu yana rekortmenler listesini internet sitesinden yayınlıyor. 2000’in rekortmenleri listesinde ilk 10 sırada Arçelik, Oyak Renault, Türk Telekom, Tüpraş gibi şirketler olsa da üreten, ekonomiye can veren sanayicilerin sayısı finans kuruluşlarının gerisinde kaldı. Bu yıl da 6 banka ilk 10’da yer alırken liderlik koltuğunda Merkez Bankası bulunuyordu. 2005’te Türk Telekom rekortmen şirket konumundaydı. İlk 10’da yer alma başarısını gösteren diğer finans dışı şirketler ise Tüpraş, Devlet Hava Meydanları İşletmesi’ydi. 2010 yılına gelindiğinde de durum farklı değil.
‘BUGÜNDEN YARINA OLACAK İŞ DEĞİL’
Vergi rekortmenleri listesinde sanayi kuruluşlarının gerilerde yer almamasını değerlendiren İstanbul Ticaret Odası Teknoloji Komitesi Başkanı Bekir Sami Nalbantoğlu, bu sorunun 2 nedenden kaynaklandığını söyledi. Türkiye’nin ticaret ortamını oluşturamamış bir ülke olduğunu belirten Nalbantoğlu, “İş hayatının finansmana ihtiyacı olduğunda gidebileceği tek yer banka şubeleri oluyor. Finansal modeldeki sıkıntı nedeniyle bankalarımız kâr elde ediyor. Çünkü mevcut model buna mecbur bırakıyor. İslami bankacılık, borsadaki yatırım araçları ile alternatif finans modellerinin zenginleştirilmesi lazım” dedi.
İkinci olarak, teknolojinin ilk geliştirirken lüks bir iş olduğunu ifade eden Nalbantoğlu, şöyle devam etti: “ABD’de öncelikle bir hayal kuruyorlar. Elon Musk, trilyon dolarlara varabilecek bir hayal ortaya atıyor, ‘uzay madenciliği yapacağım’ diyor ve buraya insanları da ortak edebiliyor. Bu hayali gerçekleştirilecek teknoloji geliştiriliyor. Çünkü teknoloji bir hayaldir. Öncelikle hayallerinizin olması lazım. Bizim millet olarak öncelikle hayalimiz var mı bunu düşünmeliyiz. Evet çabalar var ama bence yetersiz. Vergi rekortmenlerini değiştirmek de bugünden yarına olacak bir şey değil. Kat edilmesi gereken çok yol var. Eğitim sisteminde çok ciddi insan kaynağına ihtiyacımız var. Bu şekilde geleceği inşa edemeyiz.”
AVRUPA’DA DURUM FARKLI
Türkiye’nin aksine dünyada ise özellikle teknoloji ve enerji şirketlerinin ekonomi üzerindeki ağırlığı her geçen gün artıyor. İngiltere’nin en değerli şirketleri sıralamasında enerji ve teknoloji şirketleri dikkat çekiyor. Enerji devi Shell, İngiltere’nin en değerli kurumu olurken bu markayı, Vodafone, HSBC, telekominikasyon şirketi BT, BP takip ediyor. Fransa’da en değerli ilk 10 şirket sıralamasında sadece iki finans kuruluşu yer alıyor. Telekominikasyon şirketi Orange, bu ülkenin en değerli şirketi konumunda. Otomotivin merkezi Almanya’da yazılım devi SAP, en değerli şirketler sıramasında lider.
SEVİM ARSEL YİNE LİDER
Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), Türkiye genelinde en çok vergi beyan eden ilk 100 mükellefi de açıkladı. Listede, 2016 için 46 milyon 885 bin 202,91 lira vergi tahakkuk ettirilen Semahat Sevim Arsel, Türkiye’nin vergi rekortmeni oldu. 2015’in de vergi rekortmeni olan Arsel’i, 45 milyon 173 bin 554,47 lira vergi tahakkuk ettirilen Mustafa Rahmi Koç izledi. Arsel ve Koç’u, 33 milyon 500 bin 757,92 lira vergi tahakkuk ettirilen Şarık Tara takip ederek 2015’teki sırasını korudu.
ÜNLÜLER GERİLEDİ
Gelir Vergisi rekortmenleri arasında televizyoncu Acun Ilıcalı ve komedyen Cem Yılmaz da yer aldı. 7 milyon 230 bin 119,35 lira vergi tahakkuk ettirilen Acun Ilıcalı, 2015’te 25’inci sıra yer alırken, 38’inci sıraya geriledi. Toplam 4 milyon 712 bin 274,61 lira vergi tahakkuk ettirilen Cem Yılmaz da listede 89’uncu sırada yer aldı. Yılmaz, 2015 listesinde 42’inci sırada bulunuyordu. 2015’te 16’ncı sırada yer alan Yapımcı Şükrü Avşar ise bu yıl isimler arasında yer almadı.
