Küçük yaşta çocuklara aileleri tarafından oruca alıştırmak ve İslamiyet'i öğretmek amacıyla günün sadece bir bölümünün oruçlu geçirildiği 'tekne orucu' tutturuluyor. İsterlerse sabahtan öğleye kadar, isterlerse öğleden akşama kadar tutabilirler. İşte detaylar...
İslam'ın en kutsal aylarından biri olan Ramazan'da sadece yetişkinler değil çocuklar da oruç tutuyor. Özellikle 0-7 yaş taklit ve modelleme döneminin en önemli unsuru, çocuklar için alıştırma dönemi olan bu dönemde çocuk orucu tutulması tavsiye ediliyor. Kişiliğin oluşmaya başladığı çocukluk döneminde, çocukların ileriki yaşamlarında bir yetişkin olarak yapmaları istenen davranışların temeli bu dönemlerde atılıyor.
TEKNE (ÇOCUK) ORUCU NE DEMEK?
Anadolu'da eski ve köklü bir gelenek olan tekne orucu (çocuk orucu) günümüzde de sürdürülüyor. Anadolu'da eskiden Ramazan ayında oruç tutan yetişkinlerin ve çocukların, zorlandıkları durumlarda mutfaklardaki büyük ekmek teknesinin arkasına geçerek yemek yiyip, oruçlarına kaldıkları yerden devam etmelerine 'tekne orucu' adı veriliyor.
Tekne orucunda çocuğun küçük yaşlarda oruç tutmaya alıştırılması ve Ramazan ayının manevi iklimini ailesi ve toplumla beraber hissetmesini amaçlanıyor. Gün boyu aç ve susuz kalmaya bünyesi dayanmayan çocuklar için 'çocuk orucu' anne babalar tarafından teşvik ediliyor.
Tekne (çocuk) orucu saat kaçta başlıyor ve saat kaçta bitiyor, merak konusu oldu. Buluğ çağına ulaşmamış çocuklar için oruç farz değil. Çocuklara tekne orucunun tutturulmasının amacını, oruç ibadetinin farz olacağı yaşa gelmeden evvel Ramazan aylarında alıştırma yapmak. Dolayısıyla tekne orucunun belli bir saati bulunmuyor. Ebeveynler dilerlerse çocuklarının sabah uyandıktan sonra öğle saatine kadar, dilerlerse öğle saatinden akşam saatine kadar çocuklarının tekne orucu tutmalarını öğütleyebilir.
ÇOCUKLARA GÖRE ORUÇ MODELLERİ
Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Din Eğitimi Ana Bilim Dalı Öğretim Görevlisi Dr. Remziye Ege, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, "Çocuk sizden gördüğünü öğrenir, sizin yaşadığınızı modeller. Özellikle 0-7 yaş taklit ve modelleme döneminin en önemli unsuru, çocuklar için alıştırma dönemidir. İbadet konusunda Peygamberin önerdiği de çocukları alıştırmaya yöneliktir" diye konuştu.
İslam fıkhına göre, ibadet için akıl baliğ olma şartı aransa da, karakterin küçük yaşlarda oluşmaya başladığını hatırlatan Ege, çocuklar için oruç alıştırmalarının yapılabileceğini kaydetti.
Ege, "Bizim geleneksel kültürümüzdeki tekne orucuyla alıştırma dönemi olur. İster yarım gün oruç; ister saatlik, ister aralıklı olsun. Akşama kadar aralarda su içerler belki çocuklar; veya 1 gün tamamını tutar, 3 gün tutmazlar. Ama ne olursa olsun, onlara farz olmayan dönemde bu şekilde ufak alıştırmalarla bu duyguyu yerleştirmenin bir yolu olabilir. Çünkü bu alıştırmaların bir hikmeti var" görüşünü dile getirdi.
"ÇOCUKLAR SABRETMEYİ ÖĞRENİYOR"
Ege, çağın hız çağı olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti: "Çocuklar için oruç biraz yavaşlamayı, elde edilmesi gereken şeylere doğru hamle yaparak, sonucunu bekleyerek mücadele etmeyi öğreten bir temrin (alıştırma) de olabilir. Özellikle bilgisayar oyunlarında, anında her şey gerçekleşiyor. Çocukların zihinlerinde, bilinç ve bilinçaltı düzeylerinde 'hemen' duygusu hakim. Her şeyin hemen olmasını istiyorlar."
Kendini tutup sabreden çocuğun iftarda elde ettiği sevincin bambaşka olduğunu söyleyen Ege, "Çocuk bunu başka öğrenmelere de taşıyor. Bunu öğrenen çocuğun hayatındaki zorluklara sabredebilmesi daha kolay olabiliyor" dedi. Ege, bu şekildeki duygusal öğrenmelerin çocuklarda daha kalıcı olduğunu da vurguladı.
"HEDEF KOYUP BUNUN İÇİN MÜCADELE VERİYOR"
Ege, çocuklarının oruç tutmalarına kıyamayan annelere de daha dikkatli davranmayı önererek, "Çocuğunuzun karakteri şekilleniyor. Bir hedef koyup ona ulaşmak için çocuğun mücadele vermesi gerekiyor. O da ileride bir yetişkin olacak, çocuklar mücadeleyi sabretmeyi öğrenerek yetişecek" diye konuştu.
Ailelerin çocuklara din eğitiminde bunların hepsinin bir tercih olduğu bilincinin verilmesinin daha doğru olduğunu anlatan Ege, sözlerini şöyle tamamladı:
"Çocuğunuz oruç tutarken, diğerleri niye tutmuyor, ben üstünüm gibi düşünmemeli. Çocuğunuz oruç tutuyorsa bunları da anlatmalısınız. Kimsenin oruç tutmayan kişiyi küçük görme hakkı yok. Günümüz toplumunda herkes birbirini teftiş ediyor. Hepimiz yaptıklarımız ve yapmadıklarımızla hesabımızı Allah'a vereceğiz. Oruçta da çocuklara bu öğretilirse, oruç iyi bir oruç olur."
