Yurtdışında karşılaştığım ilginç konseptlere dair sohbetlerde benim İyilik Dükkanları adını verdiğim Charity Shop'lara her zaman özel bir parantez açıyorum; bu hususta yazmak da bugüne kısmetmiş.
Charity Shoplar, aslında yabancısı değiliz, belirli gün ve haftalara; kimi zaman da istisnai durumlara hasrettiğimiz kermeslerin dükkana dönüştürülmüş hali diyebiliriz. İnsanlar kullanmadıkları eşyaları, kaybettikleri yakınlarına ait eşyaları Charity Shoplara bağışlıyor, bu dükkanlardaki satıştan elde edilen gelirler de farklı misyonlar, en çok da yoksul bölgelere yardım gibi amaçlar için kullanılıyor.
Benim daha çok kitap almak için müdavimi olduğum bu iyilik dükkanlarında yok yok. Elbiseden iğne ipliğe, kitaptan elektronik eşyalara kadar biraz sabırlı olduğunuz takdirde tüm ihtiyaçlarınızı tedarik edebileceğiniz türden yığma ürünler bu dükkanlarda! Şanslıysanız girdiğiniz Charity Shop'da eşyaların türlerine göre gruplandığını görebilirsiniz. En kötü ihtimalle de aradığınız şey için birkaç saati geçirmeye hazır olun. Şansınız yaver giderse aradığınızdan fazlasını da bulabilirsiniz.
Gönüllüler tarafından işletildiği için klasik bir işletmenin çalışma saatlerini bu dükkanda bulamayabilirsiniz. Pek çoğu öğlene kadar açık olan bu shoplara sabah erken saatte gitmek gerekiyor.
Bu iyilik dükkanları yoksulların giyim kuşam ihtiyaçlarını karşıladıkları bir yer olmanın yanı sıra, farklı saiklerle ikinci el eşya tercih eden kimselerin de uğrak yeri.
İyilik dükkanları formatını Türkiye'ye de uyarlamak mümkün mü? Özellikle de internetin yaygınlaşması ile birlikte pekala mümkün. Dükkan denilince aklınıza illa fiziksel bir dükkan gelmesin, pekâla aynı amaçla websiteleri de kurulup işletilebilir.
İkinci el eşyaların değişimi ile ilgili batıda dipten gelen bir dalga var. Geri dönüşüm (Recycle) gruplarında bilabedel pek çok eşya paylaşılıyor. Türkiye'de de muhtemelen internet üzerinden organize olmuş benzeri hareketler mevcuttur. Çoğu zaman ihtiyaç fazlası ürünleri bilabedel paylaşmak, özellikle de ihtiyaç sahipleriyle, bizim kültürümüzün bir parçası. İhtiyaç fazlalarını mesela kullanmadığımız ya da yedek parça ihtiyacı için bir başkasının işini görebilecek elektronik cihazlarımızı, belki kitaplarımızı bu vesile ile paylaşıp geliri ihtiyaç sahiplerine ulaştırabiliriz. (Elektronik eşyaların el değiştirmesi, artık bu ürünlere ihtiyaç duymasak bile, verilerimizin güvenliği için özel bir temizleme adımına ihtiyaç duyuyor.)
Bunu bütünlüklü bir sistem olarak düşünüp, hatta blockchain teknolojisi ile hayata geçirmeyi hayal ettiğim projem rafta tozlanmaya başladı. Her ihtiyaç fazlası gibi paylaşılmayı hakediyor.
Belki yine bu köşede... Kimbilir?