Araştırmalar hikâye anlatıcılığının sosyal iletişimi artırdığını ve insanları harekete geçirmede çok önemli bir rol oynadığını gösteriyor.
Metaforlarla bezenmiş hikâyeler düşünmeyi, öğrenmeyi artırdığı gibi aksiyon için enerji de veriyor.
Ozanlık geleneği bu gerçeğin ürünüdür. Yazılı kültürün oluşmadığı dönemlerde ozanlar çok önemli bir sosyal ihtiyacı karşılıyordu.
İŞ HAYATINDA DA HİKÂYEYE İHTİYACIMIZ VAR
Acil çözüm gerektiren bir organizasyonel problemle karşılaştığınızı düşünelim. Problem ürünle de iş görüş kültürüyle de ilgili olabilir. Gerekli analizleri yaptınız, ilgili tüm tarafların görüşlerini aldınız, engelleri tespit ettiniz, deneyler yaptınız ve bir çözüm yolu geliştirdiniz. Bunları yaptıktan sonra kritik bir zorlukla daha başa çıkmalısınız: Organizasyonunuzun enerjisinden yararlanıp değişime yön verecek netlik ve ikna edicilikte bir hikâye kurgulamak (1).
İYİ BİR HİKÂYE NASIL KURGULANIR?
İyi bir hikâye kurgulamak için deneyimli uzmanların geliştirdiği önerilerden bazıları (1):
Derinden anlayın ama basitçe anlatın
Bir konuyu anlıyor fakat kompleks jargonlarla dolu bir dille anlatıyorsanız sadece o konunun uzmanlarına ulaşabilirsiniz. Oysa sizin geniş bir kesime ulaşmanız lazım. Bu sebeple oldukça basit bir dil kullanmalısınız.
Geçmişi onurlandırın
Bazen değiştirmek istediğiniz şeylere o kadar odaklanırsınız ki değiştirmek istemediğiniz şeyler olduğunu ifade etmeyi unutursunuz. Organizasyonu gerçekten anladığınızı göstermeli ve buna da geçmişin olumlu yanlarını ifade ederek başlamalısınız.
Değişime karşı çıkanlar her zaman olacaktır. Uzun soluklu kurumsal hafızaları olan, organizasyona derinden bağlı ve geçiş sürecinde kaybedileceklerden endişe duyan değerli çalışanlar da değişime karşı çıkabilirler. En mantıklı değişimler bile rahatsızlık verebilir. Tereddütlü insanların desteğini sağlamak için şirketin iyi yanlarını koruyacağınızı ifade edin.
Değişime neden ihtiyaç olduğunu net ve ikna edici bir biçimde açıklayın
Karşılaştığınız problemi cesurca tanımlayın. Çözmeye çalıştığınız problem nedir? Çözmemenin maliyeti ne olacaktır? Cevaplarınız, insanların aşina oldukları inanış ve davranışların sağladığı huzura baskın gelecek şekilde ikna edici olmalıdır. Yolun yarısındayken her şey başarısızlık gibi görünür. İnsanlara, yola devam etmeleri için sağlam sebepler göstermelisiniz.
Titiz ve iyimser bir yol haritası belirleyin
Gallup’un yürüttüğü bir araştırmaya göre, çalışanların sadece %15’i liderlerinin kendilerini gelecek hakkında heyecanlandırdığını düşünüyor.
Titizlik ve iyimserlik inandırıcılığı arttırıyor. Rakamlara aşina olmalı ve bazı somut verileri hikâyenin dönüm noktası olarak belirlemelisiniz.
Uzun vadeli vizyona dayalı somut hedefler, çalışanların önümüzdeki yıl odaklanacağı hedefler titizliğin koşullarından.
Şunu unutmamalısınız: İyimserlik en güçlü silahlarınızdan biri haline gelebilecek bulaşıcı bir duygudur.
Hikâyeyi tekrarlayarak sürekli gündemde tutun
Hikâyenizi konuşmalarda, röportajlarda, büyük toplantılarda, takım çalışmalarında, bire bir görüşmelerde kısaca her fırsatta yeniden anlatın.
Çalışanlar farklı işlerle ilgileniyorlar, birçok insana rapor veriyorlar ve yoğun mesajlara muhatap oluyorlar. Sizin mesajınızın en tepede yer alması için ne yapabileceğinizi düşünün. Tekrarlamak, sürekli ve ısrarlı iletişim yapabileceklerinizin birisi. Hikâyeyi gündemde tutmak için, başka araçlardan da faydalanabilirsiniz.
…
Hikâyeler insanları harekete geçirmede çok önemli bir rol oynadığına göre, liderlerin iyi hikâye kurgulama yeteneklerini geliştirmeleri gerekiyor.
İnsanları projelere destek olmaya teşvik edecek bir değişim hikâyesi kurgulamak çok da zor değil.
Bunun için önce konuyu derinlemesine anlayın ve mümkün olduğunca basitçe anlatın. Organizasyonun geçmişindeki başarıları onurlandırın. Neden değişime ihtiyaç duyduğunuzu gösterin. Titiz ve iyimser bir gelecek proje sunun. Düşüncelerinizi kâğıda dökün.
Yukarıda bahsi geçen tüm aşamalardaki en önemli koşullardan biri, projenin her aşamasında katılımcı kültüre içtenlikle uyulmasıdır. Yöneticiler dahil tüm çalışanları, müşterileri ve hatta tedarikçileri mümkün olan en üst seviyede sürece dahil edin. Katılımcılığı artırabildiğiniz oranda başarı ihtimali de aratacaktır.
Frances Frei, Anne Morriss. Cesur Değişime Yön Veren Hikâye Anlatıcılığı. HBR Türkiye Aralık 2023.