Kağıt üzerinde hesapları değiştirerek ülkeye pembe tablo çizmeyi iyi öğrendik.
Ulusal hesap olarak GSYH’yi 2006 yılında 400 milyar dolardan 526 milyar dolara çıkarttık. Yetmedi bir de 2015 yılında 720 milyar dolardan bir kez daha artırarak 862 milyar dolara kağıt üzerinde artırdık. Böylece kağıt kalem hesabı ile GSYH hesabımız 268 milyar dolar artmış oldu.
Ve meydanlarda ne kadar çok zenginleştiğimizi anlatıp durduk.
***
Enflasyon hesabı hakkında neler var neler. Bugün buraya hiç girmeyeceğim. İsteyen araştırsın çıkan haberlerden.
Bugün işsizliği ele alacağız.
TÜİK kimi işsiz kabul ediyor: Referans dönemi içinde istihdam halinde olmayan kişilerden iş aramak için son dört hafta içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış ve 2 hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olan kurumsal olmayan çalışma çağındaki tüm kişiler işsiz nüfusa dahildirler.
İş-Kur ise kendisine iş arama başvurusu yapanları işsiz listesine alıyor. İş-Kur Haziran 2019’da iş bulmak için kayıt yaptıran işsiz sayısını 4 milyon 418 bin kişi olarak açıkladı. TÜİK ise yine Haziran 2019’da işsiz sayısını 4 milyon 254 bin kişi olarak bildirdi.
Yani İş-Kur’a iş bulmak için kayıt yaptıranların bile bir kısmı TÜİK hesaplarında işsiz görülmüyor.
Oysa İş-Kur kendisine bizzat başvuran işsizleri açıklıyor. Yani resmi ve kayıtlı işsizler.. TÜİK ise anket yöntemi ile kayıt dışı işsizleri de bulmaya çalışıyor.
Geçen yıl haziran ayında 9 milyon 973 kişi ile yüzde 34,0 olan kayıt dışı çalışma oranı bu yıl daha da arttı. Haziran 2019’da 28 milyon 512 bin toplam çalışanın 10 milyon 047 bin kişisi kayıt dışı çalışıyor. Yani kayıt dışı çalışma oranı yüzde 35,2’ye çıkmış durumda.
Kayıt dışı çalışma oranı artarken, kayıtlı işsizler bile TÜİK hesabında daha az gözüküyor. Mesela geçen yıl haziran ayında İş-Kur’a kayıtlı işsiz sayısı 2 milyon 622 bin kişiydi. Yine aynı ayda TÜİK işsiz sayısını 3 milyon 315 bin kişi olarak açıklamıştı. Bugün ise İş-Kur işsizleri bile TÜİK listesine giremedi.
***
15+ yaş üstü nüfus Haziran 2018-Haziran 2019 arasında 800 bin kişi artıyor. Ama bu artan nüfusun sadece 137 bin kişisi (yüzde 17) işgücü piyasasına katılmış gözüküyor. Oysa işgücüne katılma oranı yüzde 53,3 oldu. Eğer bu oran yeni nüfusa uygulansaydı 802 bin mevcut işini kaybedenlere ek olarak 426 bin yeni gelenlerde eklenecek ve işsiz sayısı 289 bin kişi daha çok olacaktı. Böylece Haziran 2019 işsizlik oranı yüzde 13,0’a değil, yüzde 13,7’ye çıkacaktı.
Her nedense bu kriz döneminde işgücü piyasası azalıyor. Oysa 2008-09 küresel kriz döneminde 15+ yaş üstü nüfus artışından çok daha hızlı bir şekilde işgücü piyasası büyüdü. Yani kriz çıkınca evin diğer bireyleri de iş aramaya başladı.
Bu sefer öyle olmuyor.
Herkes bir kenara çekilip siyaseti rahatsız etmeyelim diye iş bile aramıyorlar. Çok anlayışlı ve sağduyulu bir toplum olduk. İş arayarak Ankara’dakileri neden zora soksun bu millet.
En azından TÜİK böyle diyor...
***
İyi ama bir de işin ses çıkma boyutu var. Yani 15-65 arası nüfusun işsizlik oranı geçen yıl haziran ayında yüzde 6,1’den, bu yıl yüzde 7,8’e çıkmış. Hatta mayıs ayında bile oran yüzde 7,6 iken, haziran ayında 7,8 olmuş. Buna rağmen neden kendini yakan ve intihar edenlerin haricinde fazla ses çıkmıyor?
Bakın şimdi burası çok önemli: Toplam işini kaybedenlerin sayısı 802 bin kişi ama lise altı eğitimlilerde bu sayı (insan) 1 milyon 126 bin kişi. Buna karşılık tam 468 bin üniversiteli iş buluyor.
Bu ne demek?
İşsiz kalanlar sesi fazla çıkmayanlardan. Yani kriz henüz beyaz yakayı vurmadı. Oysa mavi yaka krizi devam ediyor. Hatta beyaz yakayı en fazla kamu istihdam ederken, özel sektörde bile beyaz yaka istihdamı devam ediyor.
Sadece bu yılın ilk altı ayında bile 379 bin üniversiteli beyaz yaka iş bulmuş. Bakalım kamu kaynakları ile nereye kadar gideceğiz?