Uzun yıllar orman yangınını söndürmede başarılarıyla bilinen Türk Hava Kurumu (THK) uçaklarının 2 yıldır atıl olarak bekletilmesi tepki çekiyor. Türkiye genelinde yaşanan orman yangınları devam ederken, Avrupa Birliği'ne yapılan talep doğrultusunda 3 uçak yangınlara müdahale ediyor. Türkiye'nin elindeyse Rusya'dan kiralanan 3 yangın söndürme uçağı bulunuyor.
TÜRKİYE'NİN KAÇ YANGIN SÖNDÜRME UÇAĞI BULUNUYOR?
Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Türkiye'nin elinde orman yangınlarıyla mücadele edecek bir uçak filosunun bulunmadığını açıkladı. Türk Hava Kurumu'nun envanterinde ise 6 yangın söndürme uçağı bulunuyor fakat 2019 yılında kuruma kayyum atandıktan sonra periyodik bakımların yapılmaması dolayısıyla uçaklar kullanılamıyor. THK'nın kayyum başkanı Cenap Aşçı, yangın söndürme uçaklarına neden bakım yapılmadığı sorusunu ise yanıtsız bıraktı. Cenap Aşçı, 6 uçağın aktif kullanılabilmesi için 4 milyon dolara ihtiyaç olduğunu dile getirdi. THK'nın deneyimli yangın söndürme uçak pilotlarının ve teknisyenlerinin bir kısmı da 2020 yılında 'maddi gerekçelerle' işte çıkarıldı.
2019 yılından sonra Türkiye, Rusya'da kiraladığı 3 yangın söndürme uçağıyla orman yangınlarına müdahale ediyor. Geniş coğrafyaya sahip Türkiye'de sadece 3 yangın söndürme uçağının bulunması, eleştiri konusu oldu. Öte yandan orman yangınlarıyla mücadelede Tarım ve Orman Bakanlığı'nın 38 helikopter, 9 insansız hava aracı ve 1 insansız helikopteri bulunuyor.
Bazı Avrupa ülkelerinin sahip olduğu yangın söndürme uçak sayısı şöyle:
Yunanistan: 38 uçak
Fransa: 26 uçak
İtalya: 19 uçak
İspanya: 17 uçak
Türkiye: 3 uçak (kiralık)
THK UÇAKLARI NEDEN KULLANILMIYOR?
Sözcü gazetesinde yer alan habere göre, Türkiye'nin ilk yangın söndürme uçağı pilotu Suat Al, 'hurda' denilen THK yangın söndürme uçakları için, "Bakımını yapın, eksikliklerini giderin her tür hizmeti verir. Uçağın yaşı değil bakımı önemlidir" dedi.
Al'ın açıklamaları şöyle:
"Kiralık uçaklarla, Rus pilotlarla bu iş olmaz. Risk almamak için 100 metreden su atıyorlar. Helikopter de yangın söndüremez, boşuna kira ödeniyor. 1.5-2 ton su alır, yangın yerine gidene kadar da sızdırdığı için suyu azalır.
Orman yangınında en önemli konu erken müdahaledir. Yangın büyük mü küçük mü, duman arttı mı diye beklersen alevler her yeri kaplar söndürme şansı azalır. Yıllarca telsiz başında ‘Duman var' anonsu bekledim.
Türkiye'ye en az 15 uçak lazım. Kiralık değil satın alacaksın. Çanakkale, İzmir, Antalya, Muğla ve Gaziantep'te konuşlandırıp hazır bekleteceksin. Bugüne kadar kiralık yangın uçaklarına verdiğimiz para ile uçak fabrikası kurardık."
TÜRKİYE'DEKİ ORMAN YANGINLARI NEDEN SÖNDÜRÜLEMİYOR?
Diken'e konuşan THK'nın eski başkanı Erdoğan Karakuş, şu an Rusya'dan alınan büyük uçakların kullanıldığını belirterek, "Dağlık arazilerde çıkan yangınlarda küçük uçak kullanılır, büyük uçak kullanılmaz" dedi.
Yangın söndürebilecekken ormanların yanlış politikalara kurban edilmesi karşısında öfkeli olduğunu dile getiren Karakuş, "Çok üzgünüm. Bu duruma tahammül dahi edemiyorum" dedi.
"HELİKOPTERLER YANGINI ARTIRIR"
Karakuş, helikopterlerle orman yangınlara müdahale edilmesinin son derece yanlış ve tehlikeli olduğunu söyledi: "Çam yangınlarında helikopter kullanıldığı zaman helikopterin pervanesinin yarattığı rüzgar, yanan çam kozalaklarını çok uzaklara fırlatır ve bu nedenle oralarda da yangın başlar ve yangın söndürülemez."
"KÜÇÜK UÇAKLAR KULLANILMALI"
THK genel başkanı olduğu dönemde yangınla etkili mücadele ettiklerini belirten Karakuş şöyle dedi: "19 tane kıvrak uçağım vardı. Küçük uçak yani. Bu uçaklar dağların tepelerin arasına girip orada ateşin olduğu yere suyu vurur. Bunlar yapılmadığı surette orman yangınlarının önünün kesilmesi mümkün değildir. Ben THK'nın başkanıyken bir yılda hatırladığım kadarıyla 176 yerde yangın çıktı. Hepsini söndürdüğümüz için orman yangınları gündem bile olmadı."
"15 DAKİKADA GİDERSENİZ SÖNER"
10 uçağın kenarda atıl olduğunu belirten Karakuş, kullanılır durumda olan altı uçağın da su miktarı az olduğu gerekçesiyle kullanılmadığını söyledi: "Orman yangını başladıktan 15 dakika sonra söylediğim uçaklarla oradaysanız, yangın söndürülüyor."
"THK UÇAKLARI İHALEYE ALINMIYOR"
Tarım ve Orman Bakanlığı'nın yangın söndürme uçağı ihalesine THK iki yıldır katılamıyor. Son olarak 9 Mart 2021'deki ihaleye de katılmadı. THK'nın ihaleye kendi uçaklarıyla katılamamasının nedeni ise 5 bin litre şartı. THK'daki uçaklar ise 4 bin 900 litre su kapasitesi var.
3 Rus uçağının Türkiye'ye bedeli günlük 1.3 milyon lira olmak üzere toplamda 203 milyon lira.
"RUS UÇAKLARI 10 TON SU ATIYOR AMA VADİLERE GİREMİYOR"
Karakuş bu gerekçeye itiraz ediyor ve Rus uçaklarının büyüklüğü nedeniyle yangını söndüremeyeceğini söylüyor: "Yangınlarda küçük uçak kullanılır zaten. Büyük uçak kullanılmaz. Rusya'dan aldığımız uçak 10 ton atıyor ama büyük olduğu için vadilere giremiyor. Bu nedenle söndüremez."
"SABOTAJI YAPANLARIN İŞTAHINI ARTIRIYOR"
Sabotaj iddialarıyla ilgili de önemli bir noktaya dikkat çekti Karakuş: "Ormanları yakıyorlar. Daha önce de oluyordu. Ama siz yangını söndürünce adam diyor ki 'Bu iş olmuyor.' Ama şimdi olduğunu görüyor."
Karakuş, kısa sürede kontrol altına alınamayan yangınların, sabotaj olaylarını artırabileceği hususunda uyarıda bulundu.
Fransa'da orman yangınına müdahale eden yangın söndürme uçakları