39 ülkenin Çin'e, BM temsilcileri ve bağımsız gözlemcilerin insan hakları ihlalleri gerekçesiyle Doğu Türkistan'a derhal ve engelsiz ziyaretine izin vermesi çağrısı yapmasına Türkiye'nin imza vermemesine TÜRKİSTANDER Başkanı Burhan Kavuncu tepki gösterdi.
Dünya genelinde 39 ülke Çin'in Doğu Türkistan'da Uygur Türklerine yönelik zulmünü yerinde incelemek için Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri ve bağımsız gözlemcilerin yerinde inceleme yapması için izin verilmesi çağrısına bulundu. Türkiye'nin bildiriye imza vermemesine Uluslararası Türkistanlılar Dayanışma Derneği (TÜRKİSTANDER) Başkanı Burhan Kavuncu Twitter hesabından tepki gösterdi.
Ortak açıklamaya Bosna Hersek ve Arnavutluk dışında nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan hiçbir ülkenin imza atmamasını eleştiren TÜRKİSTANDER Başkanı Kavuncu, "39 ülke Çin’i insan haklarına, özellikle Sincan ve Tibet’teki dini ve etnik azınlıklara saygı göstermeye çağırdı. İlk defa 2 müslüman ülke, Bosna ve Arnavutluk da Doğu Türkistan’a sahip çıktı. Bu, BM’de Çin’i suçlayan 2. bildiri. 2 bildiri de Çin tarafı yayınlamıştı.Türkiye seyirci kaldı" diyerek tepki gösterdi.
39 ülke Çin’i insan haklarına, özellikle Sincan ve Tibet’teki dini ve etnik azınlıklara saygı göstermeye çağırdı. İlk defa 2 müslüman ülke, Bosna ve Arnavutluk da D Türkistan’a sahip çıktı.
— burhankavuncu1 (@burhankavuncu1) October 7, 2020
Bu, BM’de Çin’i suçlayan 2. bildiri. 2 bildiri de Çin tarafı yayınlamıştı.Türkiye seyirci+ https://t.co/fI0BsbDDib
İMZA ATAN ÜLKELER
Almanya misyonunun yazdığı mektupta, ABD, Arnavutluk, Avustralya, Avusturya, Belçika, Bosna Hersek, Bulgaristan, Kanada, Hırvatistan, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Haiti, Honduras, İzlanda, İrlanda, İtalya, Japonya, Letonya, Lihtenştayn, Litvanya, Lüksemburg, Marshall Adaları Cumhuriyeti, Monaco, Nauru, Hollanda, Yeni Zelanda, Kuzey Makedonya, Norveç, Palau, Polonya, Slovakya, Slovenya, İspanya , İsveç, İsviçre, İngiltere temsilcilerinin imzaları bulunuyor.
#ThirdCommittee debate: 39 countries call on China to respect human rights, particularly rights of persons belonging to religious and ethnic minorities, especially in Xinjiang & Tibet.
— German Mission to UN (@GermanyUN) October 6, 2020
???????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????? ???????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????? Statement⤵️ pic.twitter.com/9IiozkuI7E
DOĞU TÜRKİSTAN'A TAM ERİŞİM TALEBİ
Ayrıca Çin'e gönderilen mektupta imzası bulunan 39 devlet, Pekin yönetiminden, BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri üyelerinin de aralarında bulunacağı uluslararası bağımsız uzmanlar heyetine Doğu Türkistan'a "tam erişim" izni vermesini istedi.
KARAR DAHA ÖNCE MANŞETE TAŞIMIŞTI
KARAR, Çin’in Doğu Türkistan’da yıllardır sürdürdüğü sistematik işkenceye karşı küresel firmaların aldığı boykot kararını manşete taşımıştı. Haberde aktarılan raporda, “Her 5 tekstil ürününden biri Uygurların insanlık dışı şartlarda çalıştırıldığı fabrikalarda üretiliyor” bilgisi yer almıştı. Öte yandan, Adidas’tan Lacoste’a kadar birçok dünya devi markanın ‘Bu zulme ortak olamayız’ deyip Çinli tedarikçilerle ilişkilerini keseceklerini duyurduğu da aktarılmıştı.
İLK BİLDİRİYE 22 ÜLKE İMZA ATMIŞTI
Çoğunluğunu Batılı ülkelerinin oluşturduğu onlarca ülke, geçtiğimiz Temmuz ayında Çin yönetimine ortak bir mektup göndererek Doğu Türkistan'daki toplama kamplarında zorla tutulan Uygurların derhal serbest bırakılması için çağrı yapmıştı. Bildiriye hiçbir Müslüman ülkenin imza atmaması ise dikkat çekmişti.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu'nda yazılan mektup, bir ilk olma özelliği taşıyordu.
Batılı diplomatlar aralarında Avustralya, Yeni Zelanda, Kanada, Japonya, İngiltere, Fransa, Almanya, İsveç, Letonya, Litvanya, Estonya, Danimarka, Norveç, Kuzey İrlanda, Hollanda, İzlanda, Lüksemburg, İspanya, Avusturya, İrlanda, Belçika ve İsviçre'nin de bulunduğu toplam 22 ülke büyükelçisi tarafından imzalanan 8 Temmuz tarihli mektubun Doğu Türkistan ile ilgili ortak ve net bir tutum olduğunu belirtmişti.
Mektubu değerlendiren Avrupalı bir büyükelçi, "Bu resmi bir adım çünkü BM İnsan Hakları Konseyi'nin resmi bir belgesi olarak yayınlanacak." değerlendirmesinde bulunmuştu.
"DEVASA TOPLAMA KAMPLARINDAN ENDİŞE DUYUYORUZ"
Mektupta devasa toplama kamplarındaki yasa dışı gözaltılardan ve diğer azınlıkların yanı sıra özellikle de Uygurları hedef alan yaygın izleme, gözetleme ve kısıtlamalardan derin endişe duyulduğu dile getirildi.
22 ülkenin ortak mektubunda şu ifadeler yer almıştı:
"Çin'i, yasalara uymaya, uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmeye, Sincan (Doğu Türkistan) ve Çin genelinde din ve inanç özgürlükleri de dahil olmak üzere insan haklarına ve temel özgürlüklere saygı göstermeye çağırıyoruz.
Çin'i, Sincan'da (Doğu Türkistan) Uygur Türkleri ve diğer Müslüman topluluklara mensup azınlıkları keyfi gözaltılardan, serbest dolaşım haklarını ellerinden almaktan uzak durmaya davet ediyoruz"
Ayrıca Çin'e gönderilen mektupta imzası bulunan 22 devlet, Pekin yönetiminden, BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet'nin de aralarında bulunacağı uluslararası bağımsız uzmanlar heyetine Doğu Türkistan'a "tam erişim" izni vermesini istedi.
ABD başta olmak üzere Batılı ülkeler, Çin'in kendi planladığı Doğu Türkistan ziyaretlerinin 'propaganda ve göz boyama' amaçlı 'tiyatrodan ibaret' olduğunu belirtiyor.
DOĞU TÜRKİSTAN'DAKİ TOPLAMA KAMPLARI
Çin'in dünyaya eğitim merkezi olarak lanse ettiği toplama kamplarında ABD Dışişleri Bakanlığı verilerine göre 3 milyon civarında Uygur Türkü zorla tutuluyor.
Diasporadaki Uygurlar, asimilasyon ve kültürel soykırım olarak tanımladıkları toplama kamplarına götürülen kişilerin çocuklarının ellerinden alındığını ve bir daha göremediklerini belirtiyor.
Binlerce Uygur çocuk, ailelerinden koparılmış durumda.
Toplama kamplarına götürülenlerin büyük bir kısmından bir daha haber alınamıyor.
