İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi toplantısı 2 bin 300 yıllık antik Smyrna (İzmir) Agorası'nda yapıldı. Roma döneminde önemli kararların aldığı meclis yapısı yakınlarında gerçekleştirilen toplantıda konuşan İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, tarih ve kültürel miraslara dikkat çekmek, farkındalık yaratmak için burada toplandıklarını söyledi.
Dünyada, kent merkezlerindeki en büyük agoralardan biri olan Smyrna (İzmir) Agorası, tarihi bir gün yaşadı. İzmir Büyükşehir Belediyesi meclis oturumu, kent tarihinde çok önemli bir yeri olan Agora'da yapıldı. Meclis toplantısı, kazı çalışmalarıyla gün yüzüne çıkarılan meclis yapısının yanındaki alanda geçici olarak yerleştirilen gölgeliğin altında gerçekleşti. Agora'ya girişte meclis üyelerini Roma dönemi giysileri giymiş canlı mankenler karşıladı.
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, kazı başkanlığından aldığı bilgiye göre İzmir Agorası'nda en son meclis toplantısının 1500 yıl önce yapıldığını, bu anlamda önemli bir gün yaşadıklarını söyledi. Başkan Kocaoğlu, İzmir Tarih Projesi'nin iki temel dayanağından ilkinin İzmirlilerin tarihle ilişkisini güçlendirmek, ikincisinin ise proje alanında ortaya çıkan çöküntü bölgelerini ayağa kaldırmak, bu alanların gelişmesini, korunmasını ve insanlığa sunulmasını gerçekleştirmek olduğunu söyledi. İkiçeşmelik Caddesi'ne kadar Ahmet Piriştina döneminde başlayan kazılarla kamulaştırmalar yapıldığını belirten Kocaoğlu, "Agora, önemli bir merkez. İkiçeşmelik Caddesi'ne açılması görünürlüğünü, bilinirliğini çok arttırdı. Kadifekale'nin altı tarafında yer alan Roma Antik Tiyatrosu'nun gün yüzüne çıkaracak çalışmalar için de kamulaştırmalar yaptık. Kazı çalışmaları sürüyor. Kadifekale sur duvarları restore edildi, aydınlatıldı. Türklerin İzmir'de bilinen en eski ibadethanesi ve su sarnıcı restorasyonu devam ediyor. İzmir'de istisnalar hariç tüm kazılara yılda 5 milyon TL destek veriyoruz. Ayu Vukla Kilisesi, Emir Sultan Türbesi, Beith Hillel Sinagogu, Ahmet Ağa Konağı'nı restore ettik. Namazgah Hamamı restorasyonu sürüyor" dedi.
'TURİZM İÇİN TARİHİ BÖLGE AYAĞA KALDIRILMALI'
Kadifekale, Basmane, Kemeraltı, Konak arasında kalan bölgeyi tarihi bölge statüsüne getirdiklerini belirten Başkan Kocaoğlu, "Dünyanın eski kentlerine gidildiğinde mutlaka eski kent vardır. Turistlerin yoğun olarak bulunduğu bir cazibe merkezi haline gelmiş, 24 saat yaşaya kent merkezleri vardır. İzmir'de eskiden Karşıyaka, Kordon ve Güzelyalı'da köşkler, yalılar mevcuttu. Koruyamadık. Birkaç örnek kaldı. 2500 yıldan beri yaşanan bu tarihi bölge İzmir'in en büyük zenginliklerinden biridir. Büyükşehir ve Konak Belediyesi elden geldiği kadar binaları satın olarak restorasyon yapmaya çalışıyor. Ama burada 11 bine yakın bina var. Bunların ayağa kaldırılması çok uzun sürecektir. İzmir'de bugün en çok konuşulan kent merkezine turistin gelmediği, konaklamadığıdır. Konaklanmama serzenişinin aşılması için tek yol bu bölgenin ayağa kaldırılması, 24 saat yaşamasıdır. Binaların restore edilmesi altyapıdaki sorunların çözülmesi gerekir. Biz altyapı ihalesine çıkıyoruz. Aydınlatma, üst örtü sıkıntılarının bilincindeyiz" dedi.
İZMİRLİLERE ÇAĞRI
Başkan Kocaoğlu, on yıldır olanağı olan İzmirlilerin maddi durumlarına göre tarihi bölge içinde bir bina alıp tescilliyse restore etmesi, güçlendirmesi çağrısı yaptığını söyledi. Kocaoğlu "Buraya İzmirlilerin el vermesi gerekiyor. Bu el verme devam ettiğinde, mülkiyet sahipleri bu bölgenin değeri arttıkça, kiralar yükseldikçe, esnaf para kazandıkça binalarına sahip çıkacaktır. İkiçeşmelik-Konak arasında ticari faaliyet sürüyor. Ancak İkiçeşmelik ile Kadifekale ve Basmane arasında ciddi boş binalar, çöküntü alanlar var. Fiyatlar da ehven. Tekrar çağrı yapıyorum. Burayı ayağa kaldırdığımızda İzmir'in en önemli kaldıraçlarından biri olacak proje hayata geçmiş olacak" dedi.
'KONUKLARINIZA AGORA'YI, KEMERALTI'NI GEZDİRİN'
Kocaoğlu, Agora'da tarihte kent meclisinin en son 1500 yıl önce toplandığını belirterek "Biz de burada toplandık. Tarih ve kültürel miraslara dikkat çekme istedik. Meclis üyeleri Agora'yı gezsin, bölge hakkında bilgi verelim, buranın tanıtıma da destek olsunlar istedik. İzmir'e gelen konukları çeşitli yerlere götürüyoruz. Konuklarınızı, aile fertlerinizi Agora'ya, antik tiyatroya, Kemeraltı'na getirip tanıttığımızda bilinirlik ve cazibesi daha çok artacaktır" dedi. Ak Parti Grup Başkan Vekili Bilal Doğan, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Büyükşehir Belediyesi ve İzmir Ticaret Odası'na kazı çalışmaları için teşekkür etti.
Dokuz Eylül Üniversitesi Fen ve Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi ve Agora Kazı Başkanı Yardımcı Doçent Akın Ersoy, Meclis'te Agora ile ilgili sunum yaptı. Ersoy, 2005 yılı sonrası İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin yaptığı kamulaştırmalarla 15 dönüm olan Agora alanının 41 dönüme çıktığını söyledi.
Kazılara destek veren başta İzmir Büyükşehir Belediyesi olmak üzere kurum ve kuruluşlara teşekkür eden Ersoy, "İzmir'in 8 bin yılık tarihi var. 2500 yıllık sürecine Kadifekale, Kemeraltı kesimi tanıklık ediyor. Smyrna Agorası merkezlik yapıyor. Bu kent Büyük İskender'den sonra kuruldu. Osmanlı Dönemi'nin de yükselen liman kentlerinden biridir" dedi.
Agora içindeki kent meclisi yapısının gün yüzüne çıktığın belirten Ersoy, İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi toplantısını burada yapmasının bu nedenle önemli olduğunu söyledi. Ersoy "Çok güzel bir kent merkezi. Roma ve Atina ile karşılaştırıldığında bir adım geride görünüyor ama İzmir'in ufku çok açık. Bazilika arkasında duvar resimleri bulundu. Siyaset dışında Roma günlük yaşamın sahneleri var. Kazı çalışmaları süren antik tiyatro ise en az Efes tiyatrosu kadar büyük" dedi.
Meclis gündemini kısa sürede tamamladı. Daha sonra Antik Agora'yı gezen meclis üyeleri, hatıra fotoğraf çekildi.
Kazıların en büyük sponsoru Büyükşehir İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin desteği kapsamında atılan en önemli adım, 250 hektarlık 'Kadifekale-Agora-Kemeraltı' aksının dev bir 'Arkeoloji ve tarih' parkına dönüştürülmesi projesi oldu. Bu proje çerçevesinde en önemli adımlar ise Agora'da atıldı.
İzmir'in son 2 bin 300 yıllık geçmişine tanıklık eden antik kentte, İzmir Büyükşehir Belediyesi'yle koordinasyon halinde hazırlanan 'Agora ve Çevresi Koruma, Geliştirme ve Yaşatma Projesi' çerçevesinde başlayan çalışmalarla, 1930'lu ve 1980'li yıllarda başlayıp tamamlanamayan kazılar sürdürüldü. İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin bu alanda yapmış olduğu kamulaştırma ve yıkımlar sonrasında, bölgenin önemli bir bölümü arkeolojik çalışmalara açıldı. Agora ve Eşrefpaşa Caddesi arasında kalan niteliksiz yapıların kamulaştırma ve yıkım çalışmaları gerçekleştirildi. 38 milyon liraya mal olan bu çalışmalar sonrasında alanda çok sayıda kalıntıya ulaşıldı. Özellikle antik Roma Hamamı, kapladığı alanın büyüklüğü ve bugüne kadar İzmir'de bulunanlar arasında ilk olduğu için büyük önem taşıyor. Ayrıca Kültür ve Turizm Bakanlığı ile 2017 Ocak ayında protokol imzalayan Büyükşehir Belediyesi Smyrna Antik Kenti (Agora) Kazı Başkanlığı'na 1 milyon 260 bin TL destek veriyor.
BAZİLİKA DUVARINDAKİ GRAFİTİLER
Dünyada, kent merkezindeki en büyük agora olarak bilinen Smyrna (İzmir) Agorası'nda pek çok önemli yapı ve eser gün yüzüne çıkarıldı. İzmir için büyük bir önem taşıyan Smyrna kentinin yönetim ve adli işlerinin yürütüldüğü, depo, borsa ve diğer ticari mekanların bulunduğu Bazilika, 'Batı Portiko' adı verilen mimari yapı, 'Mozaikli Yapı' adı ile tanımlanan antik salon ve dört yüz kişilik Bouleuterion Kent Meclisi ile Antik Roma Hamamı ortaya çıkarıldı. Bazilika'nın duvarlarında milattan sonra 2'nci yüzyıldan sonra yapıldığı tahmin edilen grafitiler bulundu. Hem tarihe saygı hem de geleceğe miras Agora kazı alanı içinde yer alan terk edilmiş tarihi bina ile 17'nci yüzyıla ait tarihi tescilli bir bina, yine İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edildi. Bu binalardan ilki kazı evi diğeri ise Agora Müze ve Sergi Evi olarak hizmet verecek. Agora kazı alanının güneyinde bulunan ve 17'nci yüzyıldan kalan Namazgah Hamamı da yine özgün işlevinde hizmet vermek üzere restore ediliyor. Ayrıca İkiçeşmelik Caddesi'ne açılan Antik Smyrna Kazı Alanı'nın güvenliğini sağlamak ve ziyaretçilerin ilgisini buraya çekmek üzere özel bir duvar tasarımı yapıldı. Duvar, kalıntıların görünürlüğüne engel olmayan, oturmaya yönelik çözümler de içeren bir kentsel mobilya olarak ele alındı.
Agora'nın tarihçesi Kadifekale'nin kuzey yamacında şimdiki adı ile Namazgah Mahallesi'nde bulunan İzmir Agorası, Büyük İskender tarafından yeniden kurdurulan kentin iskan sahası içinde yer alıyor. İzmir-Smyrna Agorası, mevcut haliyle M.Ö. Kadifekale'de kurulan Smyrna'nın Roma Dönemi'ne ait. İzmir Agora'sı ticari olmaktan daha çok bir devlet agorası görünümünde. Roma dönemine ait devlet agorasının büyük bir bölümü kazılar sonrası ortaya çıkarıldı. İzmir Agora'sının kalıntılarında Roma döneminde yapılmış Tanrı Poseidon'un kabartma heykeli ve Poseidon kabartmasının hemen yanında Tanrıça Demeter'in de bir kabartması bulunuyor. Günümüzde, yaşayan bir kentin içinde bulunması özelliği ve büyüklüğüyle dünyada eşine az rastlanan örnekler arasında yer alıyor. Grekçe bir kelime olan Agora, 'Toplanılan yer, kent meydanı, çarşı, pazaryeri' gibi anlamlara geliyor. Antik Çağ'da agoraların ticari, siyasi ve dini fonksiyonlarının yanı sıra sanatın yoğunlaştığı ve birçok sosyal olayların geçtiği veya gerçekleştirildiği kentin odak noktası olduğu biliniyor.
İZMİR / DHA
