Bir bilim yuvası olan Şehir Üniversitesi’nin varlık mücadelesi verme zorunda bırakıldığı bu günlerde, dijital meydan okumalara dikkat çekmek ironik olacak ama, biz bir bilim yuvasını kapatmak için uğraşa duralım, birçok ülke gelecek rekabetindeki yerini sağlamlaştırma için önemli adımlar atmaya devam ediyor.
Dijital alt yapısını uluslararası internet devlerinin inisiyatifine terk etmek istemeyen Rusya, net bağımsızlığını sağlamak amacıyla RuNet ismi altında, tüm internet alt yapısının ülke içinde olduğu bir ağ oluşturmak için yasa çıkardı. Rusya Devlet Başkanı Putin bu girişimin gerekçesini , “Bedeli ne olursa olsun hammadde ve atom gücüne sahip bir ülkenin yurtdışından gelecek muhtemel siber saldırılar ve diğer tehlikelere karşı otonom bir internete sahip olması gerekir. Bu ulusal bir güvenlik sorunudur “şeklinde özetliyor.
RuNet girişimin bir uzantısı olarak önümüzdeki yıl 1 Haziran’dan itibaren geçerli olmak üzere Rusya’daki tüm internet erişimi olan cihazlara, (Cep telefonları, laptoplar, televizyonlar vs..) Rus yazılımları yerleştirme mecburiyeti getiriliyor. Bu yasa Rus medyasında ”Apple’a karşı yasa“ olarak nitelendiriliyor. Çünkü Apple cihazları IOS işletme sistemini kullanıyor ve yabancı bir yazılımın cihazlara önceden kurulmasına izin vermiyor.
***
Sadece Apple değil, Samsung, Huawei ve Gooogle da aynı yasanın tehdidi altında. Söz konusu internet devlerinin yeni yasanın çıkmasıyla Rus pazarından çıkmaya varacak adımlar atması söz konusu. Ancak bu markalar başka ülkelerde de ilgili ülkenin yasalarına uygun değişimler yaptılar. Örneğin I Phone Birleşik Arap Emirlikleri’nde Face Time App’i olmadan satılırken. Çin’de ise iki sim kartla piyasaya sürülüyor.
Rusya yabancı internet devlerinin kurduğu yazılımlarla kendi vatandaşlarını izleyebildiklerinden hareketle, “yerli ve milli yazılım“ atağı yaptı. Ancak bu adımın teknik olarak ne derece rekabet kabiliyetine sahip olduğu tartışmalı. Yani ilgili cihazlara konulacak yazılımların mevcut yazılımların sunduğu kullanım kalitesini yakalamaları imkansız gibi görünüyor.
Bu Türkiye’de de zaman zaman yaşanan iyi niyetli “yerli ve milli “ adımların bazı kurnazlar tarafından suiistimal edilmesi gibi bir tehlikeyi de beraberinde getiriyor. Whatsapp’ın muadili olarak duyurusu yapılan yerli ve milli PTT Messenger uygulamasının altyapısının nerdeyse tamamı, herkese açık yurt dışı yazılım kaynaklarından temin edildiği kısa sürede ortaya çıkmıştı. Karar gazetesinde Salih Cenap Baydar imzalı “Yerli ve Milli Yazılım Meselemiz“ başlıklı yazıda konunun ayrıntılı olarak anlatılıyor.
***
Net bağımsızlığı Google, Amazon, Facebook ve Microsoft gibi internet devlerinin dünya Pazar hakimiyetini kırmaya yönelik ortaya çıkan bir kavram. Rusya ve Çin’in haricinde de girişimler var. Almanya başta Fransa olmak üzere Avrupa’yı da yanına alarak Cloud pazarının yüzde 75’ine hükmeden Amazon, Microsotf ve Google’e karşı Gaia X isimli datacloud projisini harekete geçirdi. Projenin tanıtımı yapılırken sıkça tekrarlanan kavaram “veri bağımsızlığı“.
Veri bağımsızlığı tabi cezbeden bir kavram. Ulusal verilerin uluslararası şirketlerin sınırsız kullanımına açık olması, ulusal güvenlik açısından gerçekten büyük bir tehdit. Zira Apple, Microsoft, Google ve Amazon Amerikan şirketleri ve günün sonunda sahip oldukları verileri ABD devletinin kullanımına sunmak gibi yasal mecburiyetleri var.
Ancak bu devlere muadil internet altyapıları oluşturmak belki trilyonlarca dolarlık alt yapı çalışması gerektirecek boyutta yatırımlar. Öte yandan söz konusu internet devlerinin sunduğu kaliteyi, hızlı teknolojik değişim ve rekabetin yaşandığı bir ortamda, kısa vadede sağlamak mümkün değil. Tüketicilerin yeni alternatiflere ikna olması da en iyi ihtimalle on yılları aşacak bir süreç.
Türkiye olarak bizi de zaten pek ilgilendiren bir süreç değil. Startuplara, yeni girişimlere destek vermesi hatta riskli sermayeler sunması gereken Halk Banka’mız şu an sahip olduğu gayrimenkullerle ödeme riski bile bulunmayan Şehir Üniversitesi’nin boğazına sarılmakla meşgul. Zaten bu tür üniversiteler mezun veremeyince inovasyon yapacak girişimci de kalmayacağı için dünyadaki dijital rekabete fazla da kafa yormaya gerek kalmıyor.
