Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bu hafta Rusya’nın Karadeniz kıyısındaki şirin sayfiye kenti Soçi’ye gidecek ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le görüşecek. Oysa Erdoğan ve Putin daha birkaç gün önce, Tahran’da görüşmüşlerdi.
Bu Soçi görüşmesinin sebebi ne acaba? Ve bu görüşmeyi bu kadar acil yapan şey ne?
Putin’in ciddi bir uluslararası izolasyona tabi olduğu, Ukrayna’yı işgale giriştiğinden beri yüz yüze görüştüğü yegane NATO ülkesi liderinin Cumhurbaşkanı Erdoğan olduğu hep biliniyor.
Erdoğan’ın kısa bir aradan sonra yeniden Putin’le görüşecek olması, ister istemez kulakların dikilmesine neden oluyor.
Bu görüşme öncesinde bazı çok ilginç gelişmeler yaşandı.
Bu gelişmelerden biri, Rusya’nın nükleer enerji şirketi Rosatom’un “Nükleer santral yapımındaki masraflar için” diyerek Türkiye’ye 20 milyar dolar para gönderileceğini açıklaması, bu paranın ilk 5 milyar dolarının gelmesi.
Merkez Bankası Başkanının şirketlere açık açık “Dolarınızı bozdurun” dediği, Ankara’da ekonomi yönetiminin yerli şirketler üzerinde “dolar bozdurma” baskısı yaptığının bilindiği bir ortamda Rosatom’un Türkiye’deki şirketi olan Akkuyu AŞ’nin banka hesaplarına gelen bu para, piyasalarda küçük çaplı bir dalgalanma yarattı.
Bilen biliyor, 20 milyar dolar gelse ve hepsi TL’ye dönülse dahi bunun piyasalara etkisi son derece sınırlı olur. Türkiye ayda 30 milyar doların üzerinde ithalat yapan bir ülke, tek seferlik 20 milyar dolar bu ekonominin dişinin kovuğuna yetmez.
Ancak resmin tamamı bu değil. İddiaya göre bu paranın tamamı zaten bir vadede Türkiye’ye gelecek ama hepsi bir arada harcanmayacak. Henüz harcanmayan, yani müteahhitlere hak ediş olarak henüz verilmeyen para da Hazine bonolarına yatacak.
Bir iddiaya göre, para Hazine’nin yabancı para cinsinden çıkardığı bonolara gidecek; bir başka iddiaya göre para TL’ye dönüp TL cinsi devlet kağıtlarına yatacak. Her şart altında, yani o parayla hangi devlet kağıdı alınırsa alınsın bunun o devlet kağıdının faizini düşüreceğine kuşku yok.
Erdoğan’ın Soçi ziyaretinin bu para akışıyla ilgisinin olup olmadığını bilmiyoruz ama bu paraların bugün gelmeye başlaması akla çok farklı şeyler getiriyor ister istemez.
Rus şirketinin sahip olduğu Akkuyu Nükleer Santralı’nın inşaatı dün başlamadı, uzun süredir devam ediyor, hatta bir hayli ilerledi de. Yani bu şirket zaten santral için harcama yapıyor epeydir. Ama ilk kez bu harcamalar için para gönderildiği açıklanıyor. Bu açıklamanın Rus tarafınca yapılmış olması açıkça bir mesaj niteliğinde.
Türkiye’nin ciddi bir döviz darboğazında yaşadığı herkesin bildiği bir sır. Rusya’dan gelip kaçınılmaz olarak TL’ye dönecek olan bu para Türkiye’nin ihtiyacını karşılamaya yetmese de, belli bir rahatlamayı sağlar.
Söylenen o ki, Tayyip Erdoğan’ın heybesindeki esas büyük hamle, Türkiye ile Rusya’nın doğal gaz ve petrol alımını yerel paralar üzerinden yapması. İddiaya göre Erdoğan’ın ziyareti esas bunun için.
Türkiye enerji ihtiyacının önemli bölümünü Rusya’dan sağlıyor. Bu ülkeden yapılacak enerji ithalatının Ruble ve TL’ye dönmesi Türkiye’de döviz üzerindeki baskıyı büyük ölçüde ortadan kaldırabilir; hatta dolar kurunda çözülme bile görülebilir.
Bu etkiler kısa vadeli olacaktır. (Çünkü Türkiye Rusya’ya karşı ciddi bir ticaret açığı veriyor. 2021’de açık, 23 milyar doların üzerindeydi. Eğer Türkiye, Rusya’ya ödemesini Ruble üzerinden yapacaksa bu açık kadar Ruble’yi ödememiz lazım. TL ödeyeceksek de aynı şey, o kadar TL’yi nereden bulacağız?
“Matbaası bizde, basarız” demeyin, bastığınız anda paranın değeri düşer, yani daha çok TL basmak zorunda kalırsınız. Sonu da hiç hayırlı olmayan yerlere varır. Kaldı ki Ruslar aptal değiller, bu alışveriş TL ile değil Ruble ile yapılır illa yapılacaksa.)
Fakat etkinin kısa vadeli olması çok da önemli olmayabilir. Çünkü zaten lazım olan şey kısa vade belki de.
Tayyip Erdoğan iktidarının bu yazı bağlamında iki büyük sorunu var. Birincisi, enflasyonun sebebi konusunda fena halde yanılgı içindeler, dolar kurunun durmasıyla enflasyonun da ortadan kalkacağını sanıyorlar. İkincisi ise artık çok kısa vadeli düşünüyorlar, sadece seçimi kazanmaya odaklılar ve seçime de 11 aydan az süre kaldı.
Yaklaşan seçimin iktidarın odağını fena halde bozduğunu ve başka her şeyi flu görmesine neden olduğunu biz burada Türkiye’den görüyoruz da, Rusya’dakiler görmüyor mu?
Görüyor elbette. O yüzden de, 20 milyar doların ucunu gösteriyorlar ve Türkiye ile bir oyun oynuyorlar.
Rusya’nın başka ülkelerde seçimlere müdahale etmek konusunda bir geçmişi var. İngiltere’de Brexit oylamasına, Hollanda’da bir referanduma ve Amerika’da başkanlık seçimine ellerini soktular.
Bakalım Tayyip Erdoğan-Vladimir Putin görüşmesi sonrası ne açıklama yapılacak, nasıl açıklama yapılacak?
