British Müzesi’nin ‘dünyanın ilk insan hakları tüzüğü’ olarak bilinen Kiros Silindiri’ni İsrail’e ödünç verme planına İran’dan tepki geldi. ‘Yasal işlem başlatacağız’ diyen İranlı yetkililer, eserin Kudüs’teki İsrail Ulusal Müzesi’ne planlanan transferinin durdurulması çağrısında bulundu. İran, 6. yüzyıldan kalma eserin İsrail’in Gazze’ye saldırılarının ortasında şehre taşınmasının ‘risk’ teşkil edeceğini vurgulayarak, 1945 Lahey sözleşmesi çerçevesinde eserin koruma altına alınmasını talep etti
SALİHA SULTAN
Türkiye ve Yunanistan dahil pekçok ülkenin eserlerini iade etmemekte ısrar eden İngiltere’deki British Müzesi’nin bu kez de İran ile başı dertte. İran hükümeti, adı son zamanlarda envanterindeki kayıp ve çalıntı eserlerin e- Bay’de satışa çıkarılması skandalıyla anılan British Müzesi’ndeki Pers İmparatorluğu dönemine ait 2 bin 600 yıllık Kiros Silindiri’ni İsrail’e ödünç verilmesi kararına tepki gösterdi. British, ‘ilk insan hakları tüzüğü’ olarak tanımlanan Kiros Silindiri’ni bu yıl içinde Kudüs’teki bir kütüphaneye ödünç vermeyi planlıyor. İran haber ajansı Mehr’de yer alan habere göre, İran Kültürel Miras, Turizm ve El Sanatları Bakanlığı, British Müzesi’nin antik Kiros Silindiri’ni ‘Siyonist İsrail rejiminin bir kütüphanesine nakledeceğini rapor ettiği planlarla ilgili derin endişelerini’ dile getirdi.
‘İŞGALCİ REJİMİN ULUSAL KÜTÜPHANESİNE NAKLEDİLECEK’
Müzeler Genel Ofisi genel müdürü Hadi Mirzaei, Dışişleri Bakanlığı Kültürel İşbirliği Başkan Yardımcısı Amir-Hossein Ghareebnejad ve UNESCO İran Kültürel İşbirliği Ulusal Komisyonu Genel Sekreteri Ali-Akbar Mottakan’a hitaben yazdığı mektuplarda endişelerini kaydetti. Mektupta, “Raporlara göre British Müzesi, şu anda ABD’de sergilenmekte olan Kiros Silindirini 4 Ekim - 28 Kasım 2024 tarihleri arasında işgalci rejimin Kudüs’teki ulusal kütüphanesine nakletmeyi planlıyor” denildi.
Açıklamada, “Küresel öneme sahip bu tarihi eserin devri, beraberinde getireceği olası riskler nedeniyle şüphesiz uygunsuz olacaktır” ifadelerine yer verildi. Mirzaei ayrıca İran’ın Kiros Silindiri üzerindeki fikri mülkiyet haklarının altını çizdi ve devrinin yasaklanmasını ve 1945 Lahey Sözleşmesine dayalı yasal işlem yapılmasını talep etti. Yetkililer, eserin Kudüs’e planlanan transferinin durdurulması çağrısında bulunarak, 6. yüzyıldan kalma eserin İsrail’in Gazze’ye saldırılarının ortasında şehre taşınmasının ‘risk’ teşkil edeceğini vurguladı.
İddiaların ardından British Müzesi’nden bir sözcü, The Art Newspaper’a verdiği demeçte, “Kiros Silindiri 30 Haziran’a kadar Yale Peabody Doğa Tarihi Müzesi’ne ödünç verilmiş bulunuyor. Silindirin gelecekte sergileneceği yerlerle ilgili ayrıntılar zamanı geldiğinde duyurulacaktır” açıklamasını yaptı. Kudüs’te bulunan İsrail Ulusal Kütüphanesi ise yorum taleplerine yanıt vermedi. Yunanistan’ın Parthenon Mermerleri, Türkiye’nin Anadolu eserlerini geri istediği ancak olumlu bir yanıt alamadığı British Müzesi’nin İran’ın itirazının ardından silindiri İsrail’e gönderip göndermeyeceği merak konusu.
İKİ ÜLKENİN ARASINI AÇMIŞTI
1879’da Asur bilgini Hormuzd Rassam tarafından Irak’ın Babil kentinde kazılar sırasında ortaya çıkarılan ve M.Ö. 539 yılına tarihlendirilenKiros Silindiri İran ile İngiltere’nin arasını açan bir eser olarak biliniyor. Yazılı bir kil tambur olan Kiros Silindiri, Silindir, Persler Babillileri fethettikten sonra Kral Kiros’un Babillilere insanca davranılması konusunda verdiği emri içermesi ve Kral Kiros’un da tarihteki ilk Pers devleti olan Ahameniş İmparatorluğu’nun kurucusu ve ilk hükümdarı olması nedeniyle bugünkü İran’a ait bir kültürel miras niteliği taşıyor. British Müzesi’nin envanterine kayıtlı eser, 2010-2011 yılları arasında İran’ın başkenti Tahran’da bulunan Ulusal Müze’de ‘geçici olarak’ sergilenmişti. Dönem dönem farklı sergilere ödünç verilen silindir şu anda Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Yale Peabody Doğa Tarihi Müzesi’nde sergileniyor.
