Emeklilerin maaş sistemi yenileniyor. Yeni maaş sisteminde "geçim sıkıntısı" ile "bakım sıkıntısı" devreye alınacak. Yaşlı emekliler yüzde 100 zam alabilecek
[Karar]
Hükümet emeklilik sistemi ile ilgili radikal değişimlere hazırlanıyor. Bu değişikliklerin bir kısmı seçim öncesi Ekim'de kamuoyuna açıklanacak, ama bir kısmı üzerinde de yoğun çalışmalar devam ediyor. Ekonomiden Sorumlu Başbakan yardımcısı Cevdet Yılmaz aslında bunun işaretini de verdi. Yılmaz, 17 Eylül günü yaptığı açıklamada emeklilere verilecek maaş zammı ve iyileştirmeler için yeni meclisin bekleneceğini bildirdi.
Emekli maaş sistemi değişiyor
Emeklilere bugüne kadar yapılan iyileştirmelerin genellikle maaş düzeyi dikkate alınarak yapıldığı görülüyor. Düşük maaş alanlara daha yüksek oranlı zamlar yapılırken, enflasyon da dikkate alınan bir başka etkendi. Eski sistemde asıl gözetilen amaç emeklileri enflasyona karşı ezdirmemek oluyordu.
Hükümet artık emekli maaşlarında yeni unsurları da dikkat alıyor. Emekli maaşları artık geçim durumu da dikkate alınarak belirlenecek.
Emeklilerin başlıca sorunlarından olan intibak sorunu da ele alınarak çözüme kavuşturulacak konular arasında yer alıyor.
En önemli adım: YAŞ'a göre maaş
Yeni emekli maaş sisteminin aslında kilit sorusu "geçinme sıkıntısı" olacağı iki gün önce kamuoyuna sızdı. Kamuoyuna henüz sızmayan bir başka unsur da "yaşlılık durumu" olacak.
Yeni sistemle yaşlı emekliye çok daha yüksek oranlı zamlar yapılmasının önü açılacak. Buna karşılık halen çalışma çağında olan veya halen çalışan emeklilere daha stabil oranda zamlar verilecek. Bir bakıma emeklilik havuzu yaşlılar lehine açılacak.
Bakıma muhtaç hale gelmiş ve geçim sıkıntısı yaşayan, örneğin 80 yaşın üzerindeki bazı emeklilere yüzde 100 zam yapılabilecek. Hem "geçim sıkıntısı" hem de "bakım sıkıntısı" yaşayan yaşlı emeklilerin maaşı adeta yeniden yazılacak.
Yaşlılık zamlarında sistem kademe kademe aşağıya çekilecek. Örneğin hem geçim hem de yaşlılık kaynaklı bakım sıkıntısı çeken 75-80 yaşa arasındaki emeklilere 80 yaş üzerine zamdan biraz daha az ama yine de 50 yaş emekli zam oranından çok daha yüksek zam verilmesinin yolu açılacak.
Yeni iki kriter "geçim sıkıntısı" ve "bakım sıkıntısı"
Emekli maaşlarına yeni düzenlemenin temel iki noktası "geçim ve bakım" sıkıntısı olacak. Bu sayede yaşlı emeklinin vefatı halinde yüksek ücreti varislerine kalmayacak. Varislerin alacağı emekli maaşı eski sistemde hesaplanan "asıl maaş" ile sınırlı olacak. Bu yolla yaşlılıktan kaynaklanan yüksek maaşlar genç emeklilere geçmemiş olacak.
"Genç emekliler" ile "gerçek emekliler" ayrılacak
Türkiye'de halen genç emeklilik ana sorunlardan biri. Mayıs 2015 itibari ile SGK kayıtlarına göre 20 milyon 86 bin kayıtlı çalışan var. Buna karşılık 11 milyon 158 bin kişi emekli aylığı alıyor.
Ülkemizde genç emeklilik hala ekonominin en büyük sorunu olmaya devam ediyor.
2014 yılında bütçeden emeklilere ödenen maaş 134 milyar 392 milyon lira oldu. SGK bütçesi geçen yıl 20 milyar 72 milyon lira açık verdi. Merkezi yönetim bütçesinin 2014 yılında 22 milyar 994 milyon TL açık verdiği düşünüldüğünde SGK bütçesindeki açığın boyutu daha net anlaşılıyor.
2015 yılı bütçe programına göre SGK 205.219 milyon lira gelire karşılık 223.338 milyar lira harcamada bulunacak. Bu harcamanın 158.601 milyon lirasını ise emeklilerin maaşı oluşturacak.
SGK'nın 2015 yılında bütçe açığının 18 milyar lira olması hedefleniyor. İşte bütün çalışma da bu yönde ilerliyor. Amaç emeklilerin refah seviyesini yükseltirken bütçe dengelerini bozmamak ve çalışan kesim üzerine daha yüksek vergi getirmemek.
Bu bakış açısı ile emeklilikte maaş sistemi yenilenirken "genç emekliler" ile "gerçek emekliler" bakış açısı da ele alınacak. Bu sayede halen emekli olan ama iş hayatını sürdüren, bakıma muhtaç olmayan emeklilere daha farklı zam formülleri geliştirilecek.
SGK kayıtlarına göre 2013 yılında emeklilerin yaş dağılımı ve çalışma grupları üstteki tabloda yer alıyor. Bu verilere göre +80 yaş üzerindeki 740 bin emeklinin bir kısmı yüzde 100 zam alabilecek
