Yapısal sorunlara ‘seçime kadar geçici çözüm üretme’ yaklaşımının ağır sonuçları birer birer ortaya çıkıyor. Rezerv satışı, kur korumalı mevduat gibi uygulamalarla ‘halının altına süpürülen’ problemler şimdi vatandaşın kemerini sıkarak çözülmeye çalışılıyor. Son olarak kiralarda yüzde 25 barajının kaldırılması mevcut sıkıntıların çok daha büyük ölçeklere ulaşmasının yolunu açtı.
YÜZDE 25 BARAJI KALDIRILINCA KİRA KRİZİ SELE DÖNECEK
Markette artan fiyatlara zabıtayla, dövize ise rezerv satışıyla çözüm arayan anlayış, konut kiralarının toplumsal krize dönüşmesine yol açtı. Ev sahibini de kiracıyı da mağdur etmeyecek kalıcı bir adım atılacağı yerde seçim öncesi geçici bir çözüm olarak yüzde 25 sınırı getirildi. Ancak bu kez davalar, can kayıplı kavgalar arttı. Sandığın kalkmasıyla birlikte de hükümet tartışmalı uygulamanın 2 Temmuz’dan itibaren sona ereceğini ilan etti.
SORUNUN TEMELİNDE GÜNLÜK ÇÖZÜM ISRARI YATIYOR
Kirada barajın kaldırılacak olması yeni sorunların önünü açtı. Yüzde 60’lara çıkacak zamların dar gelirlileri zora sokacağını kaydeden uzmanlar “Kiraların ödenememesi davaları patlatacak” uyarısında bulundu. Ev sahipleri için ek vergi üzerinde çalışma yapıldığı dile getirildi. Bu hamlenin de yine kiracılara zam olarak yansıyacağı belirtilerek ekonomi yönetimindeki yanlış kararların geçici önlemlerle düzeltilemeyeceği vurgulandı.
ERTELENEN EKONOMİK SORUNLAR ÇIĞ GİBİ BÜYÜDÜ
Seçimlerden önce geçici önlemlerle ötelenen ekonomik sorunlar seçimlerin bitmesiyle patlak verdi. Vergi gelirlerinin artırılması için kirada yüzde 25 barajı kaldırılırken, ev sahibi ve kiracı çatışmaları yeniden başlamasının önü açıldı. Yüzde 25 sınırlamasının seçimden sona erdirilmesi dikkat çekerken, “Çare meseleleri ötelemekte değil kalıcı çözümde” tepkisi verildi. Düzenlemeyle kira vergisinin yüzde 50’den fazla artması ev sahibinin bu vergi yükünü kiracıya yansıtması öngörülüyor.
Ekonomi yönetimi genel ve yerel seçimlerden önce birçok soruna geçici önlem alarak sorunları öteledi. Seçimlerin bitmesi için halının altına süpürülen sorunlar seçimsiz dönemin başlamasıyla patlak verdi. Seçimden sonra vergi konusunda sıkı adımlar atan ekonomi yönetimi bu sefer rotayı konut sahiplerine çevirdi. Yerel seçimlere kadar tutulan kiracıya yüzde 25 artış sınırı seçimlerin hemen sonrası kaldırılmıştı. Kirada yüzde 25 zam sınırı temmuz ayında kalkıyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek sürenin uzatılmayacağına dair mesajlar verdi. . Yüzde 25 sınırlamasının seçimden sona erdirilmesi dikkat çekerken, “Çare meseleleri ötelemekte değil kalıcı çözümde” tepkisi verildi. Düzenlemeyle kira vergisinin yüzde 50’den fazla artması ev sahibinin bu vergi yükünü kiracıya yansıtması öngörülüyor. Halihazırda ev sahibi ve kiracılar arasındaki fahiş kira tartışmaları sürerken ekonomi yönetimi ev sahiplerinin vergi yükünü arttırmaya hazırlandığı iddia edildi.
Sözcü Gazetesi’nde yer alan habere göre Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, vergi reformuyla ilgili çalışmaları hızlandırdı. Vergi reformu taslağında, konut sahipleri ile konutu yatırım aracı olarak kullananların daha fazla vergi ödemelerine yol açacak düzenlemeler yer alıyor. Haziranın ilk haftasında TBMM’ye sunulması planlanan vergi değişiklikleri taslağına göre, Mevcut düzenlemeye göre, satın alınan konut 5 yıl elde bekletilip 5’inci yıldan sonra satılırsa vergi ödenmiyor. Bu konut ilk 5 yıl içinde satılırsa Maliye, değer artış kazancı üzerinden yüzde 15-40 oranında vergi alıyor. Yeni düzenleme ile 5 yıl istisnasının kaldırılması bekleniyor. Satın alınan evin üzerinden 5-10 hatta 50 yıl da geçse satıldığı gün değer artış kazancı hesaplanıp vergisi alınacak. Taslak düzenleme ile konut alım satımında belediyeden alınan ve gerçek değerin altında kalan rayiç bedel uygulamasının kaldırılacağı ifade ediliyor. Konutların güncel piyasa değeri esas alınacağı, güncel değerlerin de ekspertiz raporlarıyla belirleneceği belirtiliyor. Taslak düzenlemeyle birden fazla evi olanların ikinci, üçüncü ve diğer evlerinden daha yüksek oranlarda Emlak Vergisi alınması da öngörülüyor.
KİRALARA YÜZDE 60 ARTIŞ KAÇINILMAZ GÖRÜNÜYOR
Kiralarda yüzde 25 zam oranının kaldırılmasıyla artışların kaçınılmaz olması bekleniyor. Muafiyetin kaldırılmasıyla vergi yükü artan ev sahiplerinin artan maliyeti kiraya yansıtacaklarına kesin gözüyle bakılıyor. Özelikle geçimini kira gelirinden sağlayan ev sahiplerinin bu yansıtmayı zorunlu olarak yapacağı belirtiliyor. Kira zamlarındaki yüzde 25 sınırının da kalkmasıyla maliyetlerin kiralara zam olarak yansıtılmasında engel kalmayacak. Kiralar arttıkça, Maliye indirim yapmadan daha çok vergi toplama imkanına kavuşacak. Uzmanlar kira artış oranlarının yüzde 60 seviyelerine kadar çıkmasını beklerken, özellikle büyük şehirlerde bu artış miktarının birçok kiracıyı mağdur edeceğini belirtiyor.
EKONOMİDEKİ İYİLEŞME ÇARŞI PAZARA YANSIMIYOR
Ortodoks politikalara dönüş sinyali veren Hazine Bakanı Mehmet Şimşek hem piyasalara hem de yabancıya oynadı. Şimşek’in aldığı kararlar piyasalara olumlu yansıdı. Yabancı ilgisi arttı, rezervler yükseldi ve uluslararası kuruluşlar not artışlarına başladı. Fakat makro tarafta olumlu görünen bu tablo sokağa bir türlü inemedi. Her gün değişen etiketler karşısında uzmanlar Türkiye’nin bir ‘yoksulluk sarmalı’ riskiyle karşı karşıya olduğunu söyledi. İngiltereli yayın kuruluşu Financial Times da (FT) çıkan bir haber de aslında bu gerçeği destekledi. Adam Samson ve Ayla Jean Yackley imzalı haber “Ekonomik dönüşümün üzerinden bir yıl geçse de Türkiye’deki enflasyon krizinin şiddeti sürüyor” başlığıyla verildi. Türkiye’deki kent lokantalarına değinen haberde, Türkiye’deki yüksek enflasyondan bahsedildi. Hala istenilen seviyeye ulaşamayan enflasyon karşısında vatandaşların uygun olan Kent lokantalarında uzun kuyruklar oluşturduğunu yazan FT, sırada olan vatandaşlarla yaptığı konuşma sonrasında “Taze meyveye, ete param yetmez. Her pazara gittiğimde fiyatlar değişiyor” dediklerini yazdı. İyileşen tablonun henüz marketlere yansımadığını da paylaşan FT haberinde İstanbul’da işçi sınıfının yoğunlukta olarak yaşadığı bir bölgede et fiyatlarına da değindi.
FAHİŞ FİYAT VE STOKÇULUK CEZALARI KATLANIYOR
Markette artan fiyatlara zabıtayla, dövize ise rezerv satışıyla çözüm arayan kafa, konut kiralarının toplumsal krize dönüşmesine yol açtı. Fahiş fiyat ve stokçuluk cezalarının artırılmasını da içeren kanun teklifleri meclisten geçmeye devam ediyor. TBMM Genel Kurulu’nda, Türk Ticaret Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi’nin 5 maddesi daha kabul edildi. Genel Kurulda kabul edilen maddelere göre, Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da da değişiklik yapılması öngörülüyor. Kapalı pazar yerlerindeki satış yerleri ve diğer yerlerin, pazarcılara yüksek fiyatlarla kiralanmasına neden olan sınırlı ayni hak yöntemiyle kiralama usulü kaldırılıyor. Pazar yerlerinde bulunan satış yerleri yalnızca tahsis usulüyle kullandırılarak pazarcıların maliyetlerinin azaltılması amaçlanıyor. Kapalı pazar yerlerindeki satış yerlerinin sınırlı ayni hak yöntemiyle pazarcılık mesleğinden olmayan diğer kişilere verilmesi sonucu pazarcıların maliyetlerinin artmasının önüne geçilmesi hedefleniyor. Geçtiğimiz gün kanunun 10 maddesi daha meclisten geçmişti.
EMEKLİ TATİLDE HARCAYACAK PARAYI NEREDEN BULACAK?
Emeklilerin zam beklentisi devam ederken Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, emeklilerin yaz aylarında KYK yurtlarında 1 ay ücretsiz kalabileceğini söyledi. Emeklilere zam değil KYK yurdu ‘müjde’si veren hükümete tepki gösterdi. Emekliler, Çalışma Bakanı’na “Oturduğumuz kentten bile dışarı çıkamıyoruz. Orada yiyip içecek parayı nereden bulacağız” dedi.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, “Sosyal Güvenlik Haftası Buluşması” programında yaptığı konuşmada, “Kredi ve Yurtlar Kurumu bünyesinde yaz aylarında uygun olan yurtlar, bir aylık dönemde emeklilerimizin ücretsiz kullanımına açılacak” dedi. Ocak ayındaki zamdan memnun olmayan emeklilerin zam ve refah payı beklentileri artarken Işıkhan, emeklilerin tüm illerde yer alan kamuya ait misafirhane, öğretmenevleri, sosyal tesis ve konukevlerinden yüzde 15 indirimli faydalanabileceğini duyurdu.
Emeklilere zam değil KYK yurdu ‘müjde’si veren hükümete tepki gösterdi. Emekli bir vatandaş, “Öyle bir durumumuz yok. Eve zor gidip geliyoruz. Parayı nereden bulup ne yiyip ne harcayacağız? Yatmak önemli değil ki. Ben gitmem yani param da olsa gitmem. Evimde daha rahat ederim” dedi. Başka bir emekli ise, “Tatil mi? Biz karnımızı doyuramıyoruz sen tatilden bahsediyorsun. Bakan söylüyor kendi kendine. Bakanın, bir eli yağda bir eli balda. Umrunda mı sanki” diye konuştu. Emekli bir vatandaş , duruma tepki göstererek “Beni kim götürecek? Benim gibi aç adamı. Ne ile gideyim? Emekliler ne yiyecek? Emekliler otelde yatacak, su içecek. O yok bu yok, emekli bu. Evim kira. Amcamın evinde kalıyorum şimdi 5 bin TL veriyorum. Şimdi kiraya çıksak 10 bin lira. 10 bin TL maaş alıyorum ben. Emekli ne yiyecek orada? Otelde mi yatalım kuru kuruya?” ifadelerini kullandı. Başka bir emekli ise “Ben daha Ankara’dan başka bir yere gitmedim. Tatile de gitmeyeceğim. Paramız ancak bize yetiyor. Bedava deseler de para çıkacak bir şekilde” diye konuştu.
