Artan kur ile zor günler geçiren AVM kiracılarını sözleşmelerdeki yaptırımlar vuruyor. Günlük kurdan fatura düzenlemekte ısrar eden AVM’ler karşısında dayanamayan işletmelere ‘Sözleşmen var ceza ödeyerek çıkabilirsin’ deniliyor.
AVM ve perakende sektörü temsilcileri AVM’lerdeki dövizli kiralara değerlendirmede bulundu. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, Türkiye’de yaklaşık 400 AVM’nin bulunduğunu belirterek, bunun 3’te 2’sinde kiracı ile AVM yönetiminin anlaştığını kaydetti. Mağazaların ayrılmaması için AVM yönetiminin ya dövizle kira aldığı mağazalarda kuru düşük tuttuğunu ya özel indirim yaptığını ya da kira/ciro oranına üst sınır koyduğunu ifade eden Öncel, şunları kaydetti: “Böylelikle AVM’lerin 3’te 2’lik kısmında bu sorun geçici olarak da olsa halledildi. TL’ye fiili olarak dönülmüş vaziyette. Genel olarak bütün AVM’lerde kira problemi varmış gibi gösteriliyor ama aslında öyle değil. 3’te 1’lik bir kesim var. ‘Benim döviz borcum var’ gerekçesinin altına sığınarak günlük kurdan fatura kesiyor. Bunun karşısında ‘Ben dayanamıyorum, kapamak istiyorum’ diyen kiracıya da ‘Sözleşmen var ceza ödeyerek çıkabilirsin’ diyor. AVM’den çıkmak isteyen kiracıya hızlı bir şekilde çıkış hakkının tanınması lazım. Bu artık mücbir sebep haline gelmiş vaziyette. Döviz nedeniyle kiralar ciddi anlamda artış gösterdi.”
Öncel, 3’te 1’lik kesim dediği sıkıntı olan AVM yönetiminin ağırlıklı olarak yabancılardan oluştuğunu aktararak, “Ben aslında yabancı yerli olarak ayırmak da istemiyorum ama çıkış konusunda kolaylık sağlamayanlar, yabancı yatırımcıların başı çektiği bir grup. Zarar eden ve işletmesi, ticari hayatı riske giren firmayı bırakın gitsin. Yoksa daha kötü olacak, firmanın iflasına sebep olacaksınız” diye konuştu. Öncel, “Biz hiç kimseye indirim yapın demiyoruz. Bırakın gidelim diyoruz. Biz sadece BMD markaları olarak zarar ettiğimiz yerden en kolay şekilde çıkma noktasında yakınlık bekliyoruz” diyerek, AVM’den kolay çıkış konusunda Borçlar Kanunu’nda değişikliğe gidilebileceğini, kanun maddesiyle bunun yapılabileceğini dile getirdi. Bu sorunun çok acil şekilde halledilmesi gereken bir noktada olduğuna işaret eden Öncel, “Ay başı geliyor yine. Pek çok yatırımcı doları 3.50’den fatura keserken, bir bakacaksınız doları 4.50, euroyu 5.40’tan fatura etmiş. Dövizle kira ödemek durumunda kalan perakendecinin artık yaşamsal ticari hayatı tehlike altına girmeye başladı” dedi. Ciro artışlarının genel giderlerdeki artışı yakalayamadığını anlatan Öncel, “Ciromuzun içerisindeki kiranın payı eleman giderlerimizin üzerine çıkmış durumda. Bu konu istihdamı da olumsuz etkiliyor. Dövizli kira maliyetlerimiz 3 yıl öncesine göre yüzde 80 arttı. Günlük kurda ısrar ederek fatura düzenleyen AVM’lere bu yıl fazladan 3 milyar 300 milyon TL ödeme yapacağız” şeklinde konuştu.
GÜNLÜK KUR TL’YE ÇEVRİLİYOR
Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hulusi Belgü, Türkiye genelinde kiraların yüzde 30’unun TL iken, euro ile kira alan AVM oranının yüzde 40 olduğunu, kalan yüzde 30’unun da dolarla kiralama yaptığını bildirerek, faturaların kira döneminin başında o günkü ya da anlaşılan kurdan Türk lirasına çevrildiğini ve ödemenin Türk lirası ile yapıldığını anımsattı. AVM yatırımcısının her zaman perakendecinin yanında olması, kira/ciro oranına göre elinden geldiğince yardımcı olması gerektiğini her zaman söylediklerini hatırlatan Belgü, şunları söyledi: “Kira Garanti Fonu adı altında bir çalışmamız var, bu konuyla ilgili devletin de bilgisi var ve kısa zamanda bu çalışmayı hayata geçirmeyi istiyoruz. Ayrıca bir diğer tavsiyemiz de hem AVM yatırımcısının hem de perakendecinin kur artışına karşı kendini çağdaş finansal enstrümanlarla (future-option ve bezeri) güvene alması ve gerekirse buradaki maliyetleri paylaşmalarını öneriyoruz.”
YABANCI PARAYLA FONLANIYOR
Hulusi Belgü, AVM yatırımcısı ve kiracının diyalog içinde olması ve karşılıklı ilişkilerle anlayışla bu konuyu çözmesi gerektiğini vurgulayarak, “Kiraların yabancı para birimiyle olmasının en önemli sebebi alışveriş merkezlerinin yabancı para birimiyle fonlanmasıdır. Ne yazık ki AVM finansmanı için gerekli olan uzun vadeli kredilerin yurtdışından sağlanabilmesi, Türk lirası ile uzun vadeli fonlamanın ise ya çok pahalı olması ya da bulunamaması AVM yatırımcısını dövizle kira almak zorunda bırakmakta. Burada yapılması gereken en önemli şey karşılıklı anlayışla problemleri çözmek gerekir” açıklamasında bulundu.
