[Karar]
Yunanistan’ın altı gün sonra kreditörleriyle anlaşma sağlamış olması gerekiyor. Pazartesi günü Avrupa Birliği (AB), Avrupa Merkez Bankası (ECB), Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Yunanistan yetkilileri arasında gerçekleşen olağanüstü toplantıda anlaşma konusunda bir ilerleme olduysa da sorun henüz çözülebilmiş değil. Bugün söz konusu yetkililer tekrar bir araya gelecek ve Yunanistan’ın durumu ile ilgili sonuca varmaya çalışacaklar. Konuyla ilgili belirsizlik eskisi kadar olmasa da hala biraz devam ediyor. Önce kreditörleriyle anlaşması gereken Çipras, sonra önerilerini Yunanistan’da kendi partisine ve milletvekillerine kabul ettirmek zorunda.
Yaklaşık beş aydır devam eden ve artık sonuna yaklaşıldığı düşünülen bu belirsizlik, Yunanistan bankalarından paranın dışarı kaçıyor olmasıyla iyice yankı buldu. Kasım ayından bu yana Yunan bankalarından 31 milyon euro çıkış oldu. Haziran başından düne kadar bankalardan çekilen mevduat 7 milyar euroyu buldu. 22 Haziran Pazartesi günü, bankalardan 1,5 milyar euro daha çekildi. Le Monde’un haberine göre, Yunan bankalarından çekilen bu paralar, Almanya’ya gidiyor.
Söz konusu paralar hangi sıklıkla dışarı çıkıyor?
Le Monde’un haberine göre, 19 Haziran Cuma günü bankalardan 2 milyar euro çekilmişti. 22 Haziran Pazartesi günü bankalardan çıkan 1,5 milyar euro, geçen haftanın rekoruna yaklaştı. Geçen hafta toplamında Yunan bankalarından çekilen para 5 milyar euroyu bulurken, 2010 yılı Ocak ayından bu yana bankalardan çıkan para 80 milyar euronun üstüne geçti.
Söz konusu gazetenin haberine göre, bu rakamlar, bu zamana kadar tam adı konulmasa da “bank run” (bankacılık paniği) olarak göze çarpıyor. Yunanistan’ın kreditörleri bunu “reformlara karşı para” diyerek bir anlaşma aracı olarak kullanıyorlar.
Paranın dışarı çıkışı nasıl ölçülüyor?
Ülkeden ne kadar para çıktığını ölçmek için Target 2 adında bir sistem kullanılıyor. Bu sistem, euronun kullanıldığı ülkelerde hem paranın hem de finansal pazarın doğru işlemesi için çok önemli bir rol oynuyor. Bu sistem, merkez bankalarındaki operasyonu düzenlerken, değişik ülkelerin ticari bankaları arasında olan ödemeleri de görebiliyor. Ayrıca, bu ödemeler merkez bankalarının parasıyla düzenleniyor. Dolayısıyla para, bir ülkeden diğer ülkeye geçerken aynı şekilde geçiyor.
Özetle, bu sistemde, paranın dışarı çıkışı dahil bir ülkede parayla ilgili olan herşey görülebiliyor.
Bununla birlikte, Le Monde’un haberine göre, Target 2’da, Atina ve merkez bankasının 110 milyar euroluk borcu olduğu gözüküyor. Uzmanlara göre, bu rakam bir rekor çünkü ülkenin 2010 yılındaki ilk kurtarma planı öncesinde ve 2012 yılında devlet borcunun özel kreditörlerle yapılandırılmasında böyle bir sonuca hiç gelinmemişti. Mesela, 2014 yılı sonbaharında Target 2’ya göre, Yunanistan’ın borcu 40 milyar euro civarındaydı. Fransa’nın önemli gazetelerinden Le Monde, aslında bu borcun 2015 yılı başında Yunanistan seçimlerinin Avrupa’nın ilgi odağı olması ve Yunanistan’ı takip etmeye başlamasıyla arttığı yorumunu yapıyor.
Bu paraları kim çekiyor ve nereye götürüyor?
Aslında bu paraları hem her sosyal kategoriden insan hem de şirket çekiyor. Ancak, yurtdışına gönderilen paralara bakıldığında, bunun daha çok, para durumu iyi olan Yunan vatandaşları tarafından yapıldığı görülüyor. Maddi durumu daha kötü olanlar paralarını evlerinde saklamayı tercih ediyorlar.
Target 2’dan alınan verilere göre, Almanya, Yunanistan’dan kaçan paraların en çok tercih edildiği korunak yeri. Hem de hukuki bir engel bulunmadan. Almanya’dan sonra Yunanistan’dan en çok para çıkışı Fransa, Hollanda, Lüksemburg ve İngiltere’ye doğru görülüyor. Eğer Yunan hükümeti bu konuda iyi bir politika izler ve maddi durumu iyi olan Yunan vatandaşlarını paralarını kendi ülkelerinde tutmak için ikna edebilirse, Atina kaçan parayı toparlama ve geri döndürme imkanı yakalayabilecek.
Para çıkışlarının Yunan bankalarına etkisi nedir?
Le Monde’un haberine göre, bu para çıkışları, Yunan bankaların zayıflamasına ve zaten kırılganlaşmış ülke ekonomisinin daha da kırılganlaşmasına sebep oluyor. Dolayısıyla, paraların ülke dışına kaçması büyük bir tehlike yaratıyor.