ALİ YILDIRIM | KARAR
Tüm dünya dieselgate skandalıyla birlikte otomotiv sektöründe dönüşüm hızlandı. Hibrit ve tam elektrikli modellerin etkinliği her geçen gün artarken, tercihler de yeni nesil modellere doğru kayıyor.
Türkiye’de bu pazara oldukça çabuk adapte oldu ve dizel modelleri yavaş yavaş hayatından çıkarmaya başladı. Her ne kadar şu an yeni nesil benzinli araçlar revaçta olsa da elektrikli modellerin satışı da gün geçtikçe artıyor.
Türkiye’nin otomobili olmak için yola çıkan TOGG da bunun en somut örneklerinden biri. Yüzde 100 elektrikli SUV olarak yola çıkması planlanan modelin, 2022’de yola çıkacağı tahmin ediliyor. Öte yandan Türkiye etkinliği artan elektrikli araçlar yine bir gece ansızın ÖTV voltajına kapıldı.
Satışlarında artmasıyla ÖTV iştahı kabarırken, gözler yerli marka TOGG’a çevrildi. Araçta şimdilik bir fiyat yok fakat yeni vergi sistemiyle birlikte 1 milyon TL’ye yakın etiket zor değil. Elektrikli otomobillere gelen yüzde 400’lük ÖTV zammı sektörde yine şok etkisi yaşattı.
Tüm dünyada elektrikli araçların yaygınlaşması için teşvikler verilirken, yapılan bu hamlenin ceza niteliğinde olduğu değerlendirildi. 2 Şubat 2021 Tarihli ve 31383 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre, motor gücü 85 kW’ı geçmeyen araçların ÖTV oranı yüzde 3’ten yüzde 10’a çıktı. Motor gücü 85-120 kW arasında olan otomobillerin ÖTV oranı yüzde 7’den yüzde 25’e yükseltildi.
Motor gücü 120 kW’ı geçen otomobillerin ÖTV’si ise yüzde 15’ten yüzde 60’a çıkarıldı. Karar 1 Şubat 2021 itibarıyla geçerli oldu. Avrupa’nın en büyük otomobil pazarlarında elektrikli araçlara geçiş için verilen teşvikler dikkat çekiyor. Almanya’da sıfır emisyonlu yüzde 100 elektrikli araçlar için yaklaşık 4 bin euroluk devlet desteği veriliyor.
Aynı zamanda 10 yıl boyunca taşıt vergisi de ödenmiyor. Fransa’da da durum çok farklı değil. Ülke genelinde elektrikli otomobil alımlarında araç fiyatının yaklaşık yüzde 27’si kadar devlet desteği var. Çin’de de devlet destekleri 3 bin 500 euroya kadar çıkabiliyor.
TÜRKİYE’DE PAZAR YÜZDE 500’E YAKIN BÜYÜDÜ
Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) verilerine göre, Türkiye’de elektrikli araç pazarının gün geçtikçe büyüdüğü görülüyor. Ocak ayında bir önceki yıla göre, yüzde 100 elektrikli araç satışları yüzde 500’e çok yakın. 2020 Ocak ayında sadece 14 elektrikli araç satışı gerçekleşirken, geçtiğimiz ay bu sayı 83 adedi buldu.
Yüzde 0,10 bile olmayan pazar payı da yüzde 0,25 seviyesine yaklaştı. Verilere göre, yakıt tarafında kaybeden tüm dünyada olduğu gibi dizel motorlar. Ocak 2020’de 9 bin 198 adet olarak gerçekleşen dizel otomobil satışları yüzde 6’ya yakın büyüme ile 9 bin 724 adede çıktı. Böylece pazarda en yavaş büyüme kaydeden yakıt tipi olarak öne çıktı.
Öte yandan hibrit araçlarda da müthiş bir artış var. 2020 Ocak ayında bin adedi bile bulmayan hibrit satışları geçen ay 3 bin 292 adede ulaşarak yüzde 300’ün üzerinde büyüme kaydetti. Benzinli araçlarda da büyüme hâlâ yüzde 100’e yakın. Türkiye’de 2020 yılında 844 adet elektrikli otomobil satıldı. Elektrikli otomobillerin toplam otomobil iç pazarından aldığı pay ise yüzde 0,1 oldu.
‘GÖZDEN GEÇİRİLMEYE İHTİYACI VAR’
Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) Başkanı Ali Bilaloğlu, elektrikli otomobillere uygulanan ÖTV oranlarındaki artışların, çevreci otomobillerin ülkemizde yaygınlaşma hızını yavaşlatacağını vurguladı. Bilaloğlu, bu durumun Türkiye’ye yapılacak potansiyel yatırımları ve istihdamı da olumsuz yönde etkileyeceğini dile getirdi.
Bilaloğlu “Otomotiv sektörü dünyada çok önemli bir değişim ve dönüşümün içerisinden geçerken otomotiv teknolojilerinde de çok sayıda yenilikler olduğu görülüyor. Dünyada gelişen çevreci teknolojilerin yaygınlaşmasını destekleyecek şekilde teşvikler ile sürdürülebilir programlar uygulanıyor. Bu bakımdan da Türkiye otomotiv sektörüne uygulanan vergilendirme yapısının yeniden gözden geçirilmesi ihtiyacının bir kere daha ortaya çıktığı görülüyor” diye konuştu.
Dünya markası yaratma hedefiyle yola çıkan yerli otomobil TOGG’un da elektrikli olacağını hatırlatan Bilaloğlu, “Bu ÖTV artışının, yerli marka stratejisi açısından da olumsuz sonuçlar doğuracağı düşünülüyor” dedi.
‘SADECE SATIŞI DEĞİL YATIRIMI DA ETKİLER’
Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Yönetim Kurulu Başkanı Haydar Yenigün ise elektrikli araçlara gelen ÖTV artışıyla ilgili olarak şu açıklamayı yaptı: “Sanayi olarak her bir uygulamada otomotivin uzun vadeli geleceğini ve uzun vadeli gelişimini olumluya götürmek üzere plan yapmamız ve uygulamamız gerekiyor.
Vergi sistemi de bu noktada oldukça derin ve önemli bir konu. Sektörümüz için vergi sadece araç satışına yönelik değil bütünsel bir bakış açısıyla, teknolojik gelişmeleri gözeterek ele alınmalı. Dolayısıyla, son olarak küresel eğilimlerin tersine elektrikli araçlarda aniden uygulamaya alınan vergi artışı ülkemiz otomotiv ekosistemine olumsuz etki eder.”
Önümüzdeki dönemde, AB’nin ‘Green Deal’ yani ‘Yeşil Mutabakatı’ destekleyecek şekilde daha çok elektrikli araç talebi olacağını hatırlatan Yenigün, “Bu talebi karşılamaya aday, önde gelen ülkelerden birisi olarak, vergi artışının aksine iç pazarda elektrikli ve hibrit araçları teşvik etmeliyiz” diye konuştu.
‘UCUZ ELEKTRİKLİYE TALEP AZALACAK’
Elektrikli araçlar konusunda sektörün deneyimli isimlerinden Minoto CEO’su Ferhat Albayrak, yeni ÖTV oranlarının daha çok düşük segmentteki elektrikli araç satışlarına olumsuz etki yapacağını belirterek, “Verginin hesaplanmasında nominal güç baz alınmasına rağmen uygulamada maksimum güç alındığı için ucuz araçların hepsi yüzde 60’tan hesaplanacak.
Daha önce yüzde 15’ten hesaplanıyordu. O nedenle ucuz elektrikli talebi çok daralacak. Yüksek fiyatlı araçların talebinde ciddi bir fark oluşmayacağını tahmin ediyorum. Ancak tabii ki dünyada bütün elektrikli araçlara destek yapılırken Türkiye’de mevcut durumu kötüleştirme, üzerinde düşünülmesi gereken bir konu” açıklamasını yaptı.
SON 10 YILIN EN İYİ OCAK AYI
Otomobil satışları Ocak 2021 karnesi belli oldu. ODD verilerine göre; otomobil satışları yüzde 60,6 artışla 35 bin 358 adet oldu. Hafif ticari araç satışları ise yüzde 59,2 artışla 8 bin 370 adet olarak gerçekleşti.
Koronavirüs salgınının talepte yarattığı daralmanın ardından düşen kredi faizleriyle geçen yıl temmuz ayında toparlanan satışlardaki büyüme eğilimi böylece ocakta devam etmiş oldu. Ocak ayı satışları 10 yıllık ortalamanın yüzde 35,8 üzerinde gerçekleşti. Satışlar toparlanmanın başladığı temmuz ayından bu yana aralık hariç her ay 10 yıllık ortalamaların üzerinde gerçekleşti.
Gövde tiplerine göre değerlendirildiğinde ise en çok tercih edilen gövde tipi yine yüzde 40,8 pay ve 14 bin 435 adetlik satış ile sedan otomobiller oldu. Sedan otomobilleri, yüzde 34,7 pay ve 12 bin 274 adetlik satış ile SUV, yüzde 22,8 pay ve 8 bin 44 adet satış ile hatchback otomobiller takip etti.