Başkanlık sistemini içeren yeni anayasa çalışmalarında bu hafta kritik bir eşik aşılacak. AK Parti’nin MHP’ye gönderdiği 12 maddelik taslak metin üzerinde son rötuşlar geçtiğimiz hafta yapılmıştı. MHP’nin itiraz ettiği maddeler yeniden ele alınmış iki partinin kabul ettiği bir formülle yazılmıştı. Taslak metin üzerinde büyük oranda uzlaşı sağlanınca bu hafta anayasa için harekete geçilmesi planlanıyor. Önceki gün Ankara kulislerine yansıyan bilgilere göre ise iki partnin üzerinde uzlaştığı maddeler ve içerikleri şöyle;
YÜCA DİVAN’A SEVK ORANI:
AK Parti MHP’nin itirazlarını dikkate alarak, Cumhurbaşkanı’nın 413 oyla Yüce Divan’a sevk edilmesi sayısını 367’ye çekti. Ancak MHP’nin bu rakamı da yüksek bulduğu bu nedenle bu konuda görüşmelerin sürdüü belirtiliyor.
ATANAN BAKANA YÜCE DİVAN:
MHP’ye iletilen taslakta dışarıdan atanan Bakanlara milletvikilleri gibi dokunulmazlık statütüsü sağlanırken Yüce Divan mekanizması öngörülmüyordu. MHP’nin itirazları ile bu madde değiştirildi, bu kişiler için de Yüce Divan mekanizması milletvekilleri ile aynı olarak düzenlenecek.
AYM’YE KHK DENETİM YETKİSİ:
İki parti arasında en çok tartışılan konu Cumhurbaşkanı’nın kararname yetkisi oldu. Bu kararnamelerin “hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması” veya “özlük hakların yeniden düzenlenmesi” amacıyla çıkartılamayacağı konusunda uzlaşıldı. Ancak yeniden yapılanma, teşkilatlanma gibi alanlar da dahil, kanunla düzenlenen alanlarda da kararname çıkartılabilecek. Kararnameler Anayasa Mahkemesi eliyle denetlenecek.
2019’DA SİSTEM DEĞİŞECEK:
Anayasanın referandumda kabul halinde bürokratik ve yasal dönüşüm süresi beklenecek sistem tam olarak 2019 yılında devreye gireicek. Bu süre içinde Cumhurbşakanı bu yetkilerden bazılarını kullanacak. Bakanlar Kurul’un top0layabilecek, başkanlık edecek, bakanları görevden alabilecek, partisiyle bağını kuracak ve kararname çıkartabilecek.
GÜVENOYU VE GENSORU YOK:
Kamuoyunda da en çok tartışılması beklenen maddelerden biri de tasarıda kurulacak hükümetin TBMM’den güvenoyu almasına gerek olmadığı ve gen soruyla hükümetin düşürülemeyeceği maddesi oldu. Denetim için sadece soruşturma ve araştırma mekanizmaları kullanılacak.
BÜYÜKELÇİLERİ MECLİS ATASIN:
ABD’de olduğu gibi büyükelçi atamalarının TBMM onayına sunulması önerisi kabul gördü. Cumhurbaşkanı’nın, HSYK, Anayasa Mahkemesi üyelerinin atanmasındaki yarı yarıya oranı da TBMM lehine değiştirilecek.
KARŞILIKLI FESİH VEYA DEHŞET DENGESİ:
Cumhurbaşkanı TBMM’yi feshederse, kendisinin de görev süresi sona erecek. Bu ‘dehşet dengesi’ olarak adlandırılıyor. Bu durumda hem cumhurbaşkanlığı, hem parlamento seçimi birlikte yapılacak.