Wikipedia Nisan 2017'den bu yana Türkiye'de erişime kapalı. Hem de sadece olaylı makalenin bulunduğu Türkçe ve İngilizce versiyonlarında değil, tüm dil tercihlerinde.
Bu büyük bilgi kaynağına dünya üzerinde erişilemeyen tek ülke olmak gerçekten acı!
Peki Wikipedia’yı büyük yapan ne?
Wikipedia 2001 yılında yayın hayatına başlayan özgür ve online bir ansiklopedi. Dünyada en çok ziyaret edilen siteler sıralamasında 5. sırada.
Özgür çünkü bu ansiklopedide maddeler açıp, hali hazırdaki maddelere, gerçeğe aykırı olmamak kaydı ile katkı sunabiliyorsunuz.
Şu anda İngilizce sürümdeki makale sayısı 5 milyonu geçmiş durumda. Bu 2721 Britanica cildi demek. Tüm dillerdeki madde sayısı hesap edilirse, 45 milyon madde ile, yaklaşık 19 bin cilt Britanica ansiklopedisi demek. Muazzam bir bilgi kaynağı.
Peki Türkiye'de neden engelli?
Ansiklopedinin teröre destek veren ülkeler maddesinde Türkiye’nin IŞID ve El Nusra gibi gruplara destek verdiği iddia edildiği için 30 Nisan sabahı 5651 sayılı kanuna istinaden başkanlık referandumundan 2 hafta sonra erişim engellendi. Bunu bilerek yazdım, zira Wikipedia engeli ile ilgili maddede bu noktaya özellikle dikkat çekilmiş durumda.
Bu arada teröre destek veren ülkeler listesi, dünya atlası gibi! Olmayan ülke yok! ABD dahil pek çok ülke var. Fakat hatırlatalım, Wikipedia bir tek ülkemizde engelli.
Wikipedia sitesinde aktif olan TLS/HTTPS sayesinde, tek tek sayfaları engelleyemeyen BTK, erişimi tümden keserek daha kesin bir çözüm bulmuş.
Kesmeyelim de, besleyelim mi?
Wikipedia’ya erişimin engellenmesi en kolay seçenek. 2005 yılında TED'de yaptığı konuşmada Wikimedia Vakfı başkanı Wales'ın da dile getirdiği gibi politik maddelerde ihtilaf, özellikle de içeriği kullanıcılar tarafından yaratılan Wikipedia gibi platformlarda her zaman mümkün.
Fakat platformun buna dair bir dizi çözümü var. Ansiklopedi maddelerinde yapılan değişiklikler editörler tarafından derhal fark edilebiliyor. İhtilaflı maddeler silinebiliyor, askıya alınabiliyor, oylamaya sunulabiliyor.
Wales ‘ın ifadesi ile:
"Yaptığınız her değişiklik, son yapılan değişiklikler sayfasına gidiyor. Yani değişiklik yapılır yapılmaz son değişiklikler arasında yer alıyor. Bu son değişiklikler sayfası IRC kanalıyla bağlantılı, ki bu bir internet sohbet kanalı insanların çeşitli yazılım enstrümanları ile kontrol ettiği. Ve insanlar RSS ile ilgili şeyleri görebiliyor-- değişikliklerden e-posta yolu ile haberdar oluyorlar. Sonra, kullanıcılar kendi bireysel izleme listelerini oluşturabilirler. Benim sayfam örneğin, birkaç gönüllünün izleme listesinde, çünkü bazen kötüye kullanılabiliyor. Bu durumda, herhangi bir değişiklik yapıldığında hemen birisine haber gidiyor, ve o da hemen engel olabiliyor." (https://www.ted.com/talks/jimmy_wales_on_the_birth_of_wikipedia/transcript)
Türkiyeli kullanıcılar Wikipedia’da daha aktif olarak bu ihtilaflı maddeler konusunda gerçekleri beyan edebilirlerdi. Yahut bu maddelerin oylamaya sunulmasını talep edebilirlerdi. Heyhat ki biz kapatmayı seçtik.
Hâlâ arama motorlarında yapılan sorgulamalarda ilk madde olarak Wikipedia gösteriledursun. Günümüzde duvarlara politik sloganlar yerine, DNS adresleri yazılan bir ülke olarak. Wikipedia’ya girmek isteyen mutlaka bir yolunu buluyor. Kimi bunu VPN marifesiyle, kimi de adresin başına “0” (sıfır) koyarak yapıyor. (0wikipedia.org)
Fakat Yaman Akdeniz’in trajikomik ifadesi ile, “Ülkenin de mi başına sıfır koyalım?”
Wikipedia birkaç gün önce bir mesaj yayımladı: Türkiye’yi özledik! (We miss Turkey!)
Biz de sansür ve erişim engelleri ile değil, uygar yollarla haksızlıklarla mücadele edilen bir Türkiye’yi özledik!