‘Komşularla sıfır sorun’ güzel bir yaklaşımdı. Bir süre, çok da iyi işledi.
Körfez savaşı sırasında ve takip eden yıllarda, Bush, Suriye’yi gözüne kestirmişti mesela. Terörist devletleri sayarken, Suriye’yi de sayıyordu.
Aynı günlerde, ABD Savunma Bakanı Rumsfeld, Suriye’nin kimyasal silah denemeleri yaptığını bildiklerini söylüyor, Suriye’ye yaptırım düşündüklerini açıklıyordu.
Türkiye, bu eğilime direndi.
Dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in Suriye’yi ziyaret ettiğini hatırlıyorum.
Keza, Cumhurbaşkanı Erdoğan da, Suriye’yle irtibatı kesmek şöyle dursun, daha yakın ilişkiler kurdu.
Türkiye, Irak’la da irtibatını kesmedi.
Gerçekten, komşularla sorunlarımız ya ‘sıfır’dı ya da sıfıra yakındı.
Uzak komşu sayılsa da, Mısır’la aramızdaki ilişkiler önemlidir.
Hüsnü Mübarek döneminde Mısır’la ilişkilerimiz iyi sayılırdı.
Mursi seçimleri kazanınca daha da iyi olduk.
Tam İsrail’in Gazze’ye saldırdığı günlerde, aralarında dönemin Dışişleri Bakanı Davutoğlu’nun da bulunduğu 9 Müslüman dışişleri bakanı bombalar altındaki Gazze’yi ziyaret etti.
Bu da olağanüstü bir şeydi.
“Ortadoğu’da hiçbir şey eskisi gibi olmayacak”tı artık.
Ortadoğu’da bazı şeyler, gerçekten eskisi gibi olmadı.
Değişti.
Ama çoğunlukla, vicdan sahibi insanları rahatsız edecek istikamette değişti.
Mursi, darbeyle devrildi. Bu yeteri kadar kötüydü.
Mısır’la aramız bozuldu.
Suriye’de Esat, kendi ülkesindeki insanları öldürmeye başladı.
İsrail, malum, hem uluslararası sularda seyreden Mavi Marmara’ya saldırarak insanlarımızı şehit etti, hem Gazze’de yüzlerce masum insanı katletti.
Böyle böyle, bizim komşularımızla sorunlarımız büyüdü.
Suriye’yle bağlantılı meseleler yüzünden, İran’la da aramıza serinlik girdi.
Evet, bütün bu vakalarda, vicdani ve ahlaki açıdan doğru tarafta durmaya çalışan Türkiye’ydi.
Esat’a reform önerdik.
Mısır’da darbeye ve dolayısıyla Sisi’ye tavır koyduk.
Irak’ta, Sünni Araplar’ın iç siyasette aktif rol almaları için çalıştık.
Haklıydık.
Mesela, Daeş’in kullandığı vakum, bizim önerdiğimiz politika izlenmediği için doğmuştur.
Fakat, diplomaside, çoğu zaman haklı olanlar kazançlı çıkmıyor.
Ben, sivil bir birey olarak, daima haklı olmayı tercih edebilirim.
Beni temsil ettiğini düşündüğüm devletin, beni en keskin çizgilerle, en belirgin renklerle ve en yüksek sesle temsil etmesinden hoşlanabilirim.
Galiba, o dönemde, Türkiye, böyle davrandı. Diplomasiyi kullandı, ama en çarpıcı hakikatleri, dünyadaki güçlülerin bizimkine zıt tutumlarına rağmen müdafaa etmek için.
Öyleyse, ahlaken fazla tenkit edilecek bir şey yok.
Ahlaki değilse de, toplumların, insanların hal ve hareketleriyle ilgili şöyle bir gerçekliğin varlığını söyleyebiliriz.
İki kişinin arası bozuk.
Bir taraf yüzde yüz haksız, bir taraf yüzde yüz haklı.
Böyle bir şey, çok istisnai olmakla birlikte, mümkündür.
Trafikte ‘sekizde sekiz kusur’ gibidir bu.
Tamam. Kusur sekizde sekiz. Adam, arkadan çarptı.
Fakat, kusurlu olmamakla birlikte, sen, arkandaki arabanın sana çarpabileceğini hesaba katsaydın, kazanın olmamasını sağlayabilirdin.
Böyle bir şey.
Başbakan Binali Yıldırım, önceki gün, Irak’ta ‘komşularla sıfır sorun’ ilkesini yeniden telaffuz etti.
Irak Başbakanı İbadi’nin çok değil, birkaç ay önceki esip gürlemelerini ve bizim devlet büyüklerimizin tepkilerini hatırlayalım.
Bir de Irak’la bugün geldiğimiz ilişki seviyesini.
Ben, şimdiki halin, eski hale göre ehven olduğunu düşünüyorum.
En azından daha realist.
Bu, diplomaside hareket alanı açmak için bir yöntemdir. Gidişatı etkileme kapasitenizin ‘sıfır’ olmasından iyidir.
Böyle yaparak, kalıcı ve herkes için iyi sonuçlar üretme imkanını elinizde tutabilirsiniz.
Mükemmeli bulamazsınız belki. Zaten, bu kadar badireden sonra, mükemmel diye bir şeyin gerçek hayatta mümkün olmadığını artık anlamış olmamız lazım.