Sovyetler’in çöküşü biraz Afganistan işgaline ama daha çok da ‘Yıldız Savaşları’ projesiyle büyük sükse yapan ABD’nin o zamanki başkanı Ronald Reagan’a yazıldı.
Neydi Yıldız Savaşları projesi?
Hesapta ABD uydular vasıtasıyla semadan Rus füzelerini takip edecek ve lazerli silahlarla hedeflerine varmadan imha edecekti.
40 sene geçti üstünden, ne oldu Yıldız Savaşları?
Hiçbir şey. Soğuk savaş bitince projenin tavı kaçtı.
Soğuk savaşın bitmesi bütün dünya açısından dönüm noktasıydı.
Asya’da ve Doğu Avrupa’da birçok Sovyet Cumhuriyeti bağımsızlığını ilan etti.
Aynı rüzgarla Yugoslavya bölündü.
Bir değer izafe etmek, ‘iyi oldu’ veya ‘kötü oldu’ demek zorunda değiliz ama büyük bir hadiseydi. Bir nevi ihtilaldi.
Komünizmle mücadeleden NATO’nun misyonuna kadar her şeyin elden geçirilmesi icap etti.
Zihinlerin yeni döneme intibak etmesi kolay olmadı.
(Hele Türkiye’de, solcular da sağcılar da senelerce bocaladılar.)
Soğuk savaşın paradigmaları -böylece ilk defa paradigma kelimesini yazımda kullanmış oldum- bir süre daha tedavülde kaldı.
Kaldı ama arıza olarak.
11 Eylül 2001’de Dünya Ticaret Merkezi’ne yapılan saldırılar soğuk savaşın bitmesi kadar kapsamlı bir hadise değildi.
Fakat tamamı bütün dünya tarafından canlı olarak izlendiği ve dehşet hissi uyandırdığı için etkisi daha sarsıcıydı.
11 Eylül ABD’ye NATO’nun soğuk savaş sonrası savunma konseptini teyit için imkan sağladı.
Afganistan’a ve Irak’a yapılan saldırılar Ortadoğu’daki çatışma alanlarında istimal edilen el-Kaide türevi terör aktiviteleri ve Kuzey Afrika’dan Körfez’e kadar bütün Arap dünyasını silkeleyen Arap Baharı 11 Eylül’ün ürettiği şok dalgalarının içinde idrak edildi.
Şu anda da aslında aynı dalgaların içindeyiz.
Putin’in Ukrayna operasyonu dünya siyasetinde yeni bir organizasyona mesnet olma potansiyeli taşıyor.
11 Eylül saldırılarından sonra ikinci bir muharrik vaka.
Bugün Rusya kazanmış görünüyor.
Kiev’e kadar uzandı, önemli şehirleri kuşattı.
Ukrayna’da direnme belirtileri var, ama batının dayanışması ekonomik yaptırımlarla sınırlı kalacaksa Rusya gecikerek de olsa maksadına ulaşabilir.
Ukrayna’da Rusya muhibbi bir rejim tesis edebilir.
Peki bu saldırı batı için nasıl bir mesnet olacak?
Ukrayna bir ucu Rusya’ya bitişik olsa da batının çok içinde bir ülke.
Batı’nın Ukrayna’yı devşirmekle Rusya’nın kalbine yaklaşacağı iddiası mantıklı.
Fakat Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmekle batıya daha fazla sokulmuş olacağı, batının tehdit algısını tahrik edeceği düşüncesi de mantıklı.
Aslında tahrik etti bile.
Avrupa’da yapılan Ukrayna’yla dayanışmaya matuf sivil gösteriler bu algının taban bulduğunun bir göstergesi.
Batı bu işgal harekatını hem dünya ekonomisini hem de siyasi dengeleri re-organize etmek için bir fırsat olarak kullanabilir.
Dünyanın iktisadi ağırlık merkezi Çin’e ve uzak Asya’ya doğru kayıyor.
Batı, yeni bir hamleyle bu eğilimi geciktirmeyi düşünebilir.
Bu bir varsayım.
Yaptırımların süresine ve Rusya üzerindeki etkisine bağlı.
Rusya dünyada böylesi yaptırımlara tahammül gücü en yüksek ülkelerden biri.
Geniş toprakları, hemen hemen sınırsız enerji kaynakları var.
Buna rağmen orta ve uzun vadede yıpranabilir, ekonomik bir buhranın içine girebilir.
Böyle bir kampanya şu anda Ukrayna fatihi olarak görülen Putin’in kendi ülkesindeki popülaritesini de düşürebilir.
Eğer yaptırımlar sonuç verirse.
Sonuç vermezse Putin’in zaferleri devam eder.
Biz, Türkiye olarak, “Amaan, başkasının savaşı ne halleri varsa görsünler” diyecek durumda değiliz.
İnsani olarak diyemeyiz. İşgali, tecavüzü onaylayamayız.
Siyasi ve iktisadi olarak da diyemeyiz.
Savaş şurada, Karadeniz’in karşı yakasında.
Zelenski “Boğazları Rus savaş gemilerine kapatın” dedi bile.
(Neyse ki Montrö sözleşmesi var.)
Rusya da bizden bir şey isteyebilir.
Yapsan bir türlü, yapmasan aşağıda Suriye yukarıda turizm.
Batı “Tarafını belli et” diyebilir.
Durum nazik.
Devlet aklı denilen şey gerçekse ve mevcutsa bugünlerde çok işe yarar.