Kerkük’e nasıl susamışız. Türkü vesilesiyle birkaç cümle sarf ettim nasıl sökün etti Kerkük yaranı.
Demek ki ara sıra anmak lazım. Türküler iyi hoş ama, türkülerle yetinmemek lazım.
Bu arada, Kerküklü Yılmaz Terzi, Altın Hızma türküsündeki bir yanlışımı düzeltti. Bazı Kerküklülerin okumalarına bakarak tercih ettiğim söyleyiş doğru değilmiş. ‘Senüv haktan dileğim’ değil, ‘Seni Haktan dileyim’ dememiz gerekiyormuş.
Yılmaz Terzi’ye teşekkür ediyorum.
Kerkük’e bir daha selam edip türkülerdeki şiire dönelim.
Şu Yozgat Sürmelisi var ya. Belki de türkülerimizin en oturaklısı, en dört başı mamurudur.
Derleyeni Nida Tüfekçi’dir de... Hangi yorgun ve yaralı adam yaktı bu türküyü?
Çünkü ‘Benim dert çekmeye dermanım mı var?’ az dert ile söylenemez.
“Kaşın çeymelenmiş gözün üstüne/Havada bulutun ağdığı gibi”
‘Ağmak’ çoktan unutulurdu şu türküler olmasa.
Çeymelenmeyi de karineden çıkarıyoruz. Bulut nasıl yükseliyorsa havaya, öyle...
Türkünün her tarafı güzel... Fakat ben en çok sonunu seviyorum.
“Yozgat’ı sel almış Soğluğu duman/Sıdkınan seviyom billahi inan
Ölüp de kabire girdiğim zaman/Ben susuyum kemiklerim söylesin”
Sevda nasıl işlemiş garibin iliklerine... İman gibi!
***
Dert söyletiyor. Hem nasıl söyletiyor.
Sözlerini okumak tesir etmeyebilir. Ama doğru bir ağızdan dinleyin, sarhoş olursunuz. Yine Erzurum.
“Bala serhoş, bala serhoş/Beşikte bala serhoş
Hana bir nalbant gelmiş/Mıh vurur nala serhoş”
İlk dinlediğimde olur mu böyle bir şey demiştim.
Burası girizgah. Sizi sersemletiyor. Belki de sizi daha derinlerdeki yareye hazırlıyor:
“Oğul oğul bu haber ne haberdir?/Sinem gabar gabardır
Bir yanım gurt guş yemiş/Bir yanım bihaberdir.”
Neydi ki şairin derdi?
Ah! Yarelerin dilini bilebilseydik!
***
Bir Aşık Veysel’imiz var.
Hüznü ses yapmak mümkün olsaydı, o ses Aşık Veysel’in sesi olurdu.
Şu son kurduğum cümlenin arkasında bir hatıra duruyor.
Ramazan’ın hatırası. Türkü bahsi açıldı açılalı Ramazan Dikmen’i anmamıza vesile çıkıyor.
Diyordu ki Ramazan... “De Gaulle öldüğü zaman Fransız radyosunda Aşık Veysel’in türküleri çalınmış.”
Eğer doğruysa bu, demektir ki hüznün sesi her yerden tanınabilir. Yeter ki işitecek kulağın olsun.
Hangi türküyü çalmıştır acaba Fransız radyosu?
“Ben giderim adım kalır, dostlar beni hatırlasın”ı feryad eder gibi söylüyordu Aşık Veysel.
Belki de odur.
Bugün söz dertten açıldı. Aşık Veysel’i hatırıma getiren de o ‘dert’ türküsüdür:
“Anlatmam derdimi dertsiz olana
Dert çekmeyen dert kıymetin bilemez.”
‘Derdin kıymeti’ ha?
Şiirin tam ortası değil mi burası?
Aşık Veysel’in gözsüz gördüğünü dört gözü de açık olduğu halde, görmeyen ne çok insan var şu alemde!
Dert sadece Erzurum’da, Sivas’ta, Yozgat’ta mı var?
Bir gün, bizim köyde ev yeri kazıyoruz. Ağasar’da, Düzköy’de.
Yanımızda pilli bir radyoda dertli bir türkü çalıyor.
“Karadır kaşların ferman yazdırır/Bu dert beni diyar diyar gezdirir
Lokman Hekim gelse yaram azdırır/Yaramı sarmaya yar kendi gelsin.”
Komşumuz Ayşe teyze, yaşlı kadın, öleli çok oldu, Allah Rahmet etsin, kulak kabarttı türküye.
“Uşağam” dedi, “Bu nere türküsü?”
“Bilmiyorum teyze” dedim, “Aşağıların türküsü.”
Bizim köyler yüksek olduğu için, Ankara, İstanbul, Zonguldak... o taraflara ‘aşağı’ denir.
“Uyy uşağam” dedi, “Aşağılarda da mı var sevdalık?”
Rumeli’de, Ege’de, Şam’da, Bağdat’ta, Trablus’ta... Her yerde var. Dert de sevdalık da.
Rumeli’nin hüznünü erbabı bilir.
“Kemirir gönlümü bir sinsi firak” sade Estergon için değil, bütün Rumeli için gerçektir.
Bu günü şu dertli Rumeli türküsünü hatırlayarak tamamlayalım.
Bilirsiniz, “Arda boylarında kırmızı erik.” Ağıt gibidir.
“Alıverin feracemi annecim giysin
O gıymatlı İsmail’e kendisi gitsin”
Nasıl ağır bir yaradır? Nasıl ağır bir sitemdir?
Hani adettir ya, türkü gönderilir, türkü armağan edilir.
Bu türkü de Rumeli türkülerinde hüzün yoktur diyenlere gitsin!