CHP, bu seçimde bilhassa büyük şehirlerde CHP’liliği yüz metreden anlaşılacak kadar belirgin, bakışlarından, sözlerinden, oturuşundan laiklik fışkıran adaylar göstermedi.
İncelemiş değilim, muhtemeldir ki küçük yerlerde de benzer bir aday belirleme politikası izlemiştir.
Bu, CHP’nin bizim toplumumuzdaki bir özelliğin farkına vardığını gösterir.
Bizim halkımız, fanatik, gergin, ısırgan CHP’li tiplerden pek hoşlanmıyor.
Camiye yanaşmayan, caminin çevresindeki insanlardan gıcık kapan, ezandan tedirgin olduğunu hissettirmeden duramayan politik varlıklardan, camiyle, ezanla pek işi olmayan vatandaşlar bile hazzetmiyor.
Öyle adayları görünce mesafe koyuyor. Oy verse de idareli veriyor. Seçim kazandırmayacak kadar, iktidara getirmeyecek kadar.
Kılıçdaroğlu, nasıl başardıysa, tercihini geleneksel CHP’li imajına tıpatıp uymayan adaylardan yana koydu.
Bu, CHP gibi bir partide kolay bir iş değildi.
CHP’nin önünde bir handikap vardı. Yine var, tamamen ortadan kalkmadı.
Türkiye’de oyların yaklaşık yüzde 65’i sağ partilere gidiyor.
CHP’ye ve CHP’nin bulunduğu kutba yakın sol partilere yüzde 35 civarında bir oy kalıyor.
Eğer böyleyse, sittin sene iktidar olamazsın.
Zaten CHP de sittin senedir iktidar olamıyor.
(Bu arada, ‘sittin’in Arapça altmış anlamına geldiğini not edelim. Yani ‘sittin’ kesretten kinaye değil, bugün için gerçeğin ta kendisi. Lütfen küsurata takılmayalım.)
Şu halde, halkın ortalamasına doğru yaklaşman gerekiyor.
Bülent Ecevit yaklaştı, ‘inanca saygılı laiklik’ diye bir kavram icat etti, biraz takviyeyle Başbakan oldu.
‘Biraz takviye’nin içinde yüzkızartıcı Güneş Motel vakası da var ama bizim siyaset maalesef kaldırıyor o kadarını.
Eğer utanılacak bir şeyse, Ecevit kadar Ecevit’in teklifine ‘evet’ diyen sağcı vekillerin de utanması gereken bir şey. Ama bizim siyasette pek yok utanma... Yine görenler ‘sayın bakanım’ demeye devam eder.
CHP için ‘halkın ortalamasına yaklaşma’nın riskli bir tarafı var.
Yaklaşırken, yani ezana, camiye aşina bir profil çizerken dipteki aşırı laikçi çekirdeği nasıl ikna edeceksin?
Bir taraftan kamudaki veya özel hayattaki başörtüsünü sorun etmemeye çalışırken, öte taraftan başörtüsüne alerjisi olan, başörtüsü gördükçe içi kımıl kımıl kımıldayan tabir caizse ‘yobaz’ CHP’lileri nasıl zaptedeceksin?
Kılıçdaroğlu için ‘nasıl başardıysa’ dediğim bu işte.
En azından bu seçimde sesi çıkmaması gerekenlerin sesini çıkarmamasını sağladı Kılıçdaroğlu.
Şimdi yeni sistemde baraj yüzde 50+1.
Kendi başına, kendi politik çizginle yüzde 25’i bile geçemiyorsun.
Türkiye’de, kağıt üzerinde kıyamete kadar iktidara gelme ihtimalin yok.
Başkanlık sistemi -yine kağıt üzerinde- sağdaki büyük partinin iktidarını ila nihaye garantiliyor.
O halde yapacak bir şey de yok.
Muhalefet dilini ezberle, ezberlediklerini ömrün oldukça oku oku dur.
Bu fasit dairenin herhangi bir siyasetçi tarafından görülmemesi imkansız.
Öyleyse ne yapılabilir?
İttifak yapılabilir.
İttifaka ilave olarak, CHP’nin gönyesinden çıkmış adaylar yerine muhafazakar ya da yarı-muhafazakar, sağcı adaylar gösterilebilir.
Yani, bir nevi ‘kurşun asker.’ Alıyorsun, kullanıyorsun, sonra tekrar alıyorsun, tekrar kullanıyorsun.
‘Alma, kullanma’ tabirini kasıtlı olarak tercih ettim.
Böyleydi CHP’nin görüntüsü. İlhan Kesici’nin, Mehmet Bekaroğlu’nun veya bazı sağcı isimlerin CHP’deki varlıkları, hatta bir önceki Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Ekmeleddin İhsanoğlu’nun aday gösterilmesi böyle bir izlenim uyandırıyordu.
Bu seçimde CHP kendi ‘taassup’ duvarını aşmış görünüyor.
Eni konu aday tercihleriyle ve seçimlerle sınırlı olan bu politika bir-iki kullanımlık bir muhafazakar vitrin çalışması olarak kalırsa boyası çabuk dökülür.
Fakat içselleştirilirse, ariyet bir kimlik olmaktan çıkıp CHP’nin ta dibindeki mutaassıp çekirdeği parçalayacak şekilde müesseseleşirse Türkiye siyasetinde iktidar alternatifi haline gelir.
Böyle bir değişim, AK Partiyi de, AK Parti’nin gidişatından memnun olmayıp yeni siyaset arayışına yönelen siyasetçileri de çok ilgilendirir.