Önceki gün İstiklal’e yolum düştü. Ne yaparsın İstiklal’de?
Boş boş dolaşırsın.
Sinema afişlerine bakarsın, doğru dürüst bir film var mı diye.
Son aylarda ‘şunu seyrederim’ diyeceğim bir filme rastlamadım. Bu durum İstiklal seyrinde de devam etti.
Kitapçılara gittim.
İnsan Kitap’a, Mephisto’ya, Yapı Kredi Yayınları’na.
En verimli yerler oralar.
(İnsan Kitap aynı zamanda İlhan Akıncı’yı hatırlama yeridir. Allah Rahmet etsin.)
Hariri’nin yeni kitabını aldım. ‘21. Yüzyıl için 21 ders.’ (Kollektif Kitap.) Daha okumadım.
Birkaç sahaf kitabı aldım. Birisi Bürde’den çıkmış, Necat Çavuş’un Yolcu’nun Gözleri Parlıyor’u. Evde vardı ama bulamıyordum.
Biri Almanca bir kitap. Gotik harflerle yazılmış Furche’yi Turche diye okuduğum için aldım. Tarihi 1914. Meğer Furche çiftçi demekmiş.
Wilson Amos Farnsworth isimli bir misyonerin (Rahip de diyebilir miyiz?) ‘Kapadokya’daki Amerikalı Misyonerlerin Bilinmeyen Tarihi’ kitabını duymuştum, görünce aldım. (YKY)
Hepsini almak için gerekçem vardı, şu anda da bu gerekçeler geçerli.
Bir de “Çalıcı Mehterler” kitabı buldum. (YKY)
Bu kitabı, kitabın kıyısında köşesinde zihnimde dolaşan ‘mehter marşı sorunları’na ufak tefek cevaplar bulurum diye aldım.
Fakat, bulamadım cevap mevap.
Aramaya devam edeceğim.
Ne olabilir zihnimdeki ‘mehter marşı sorunları?’
Evvela şunu söyleyeyim.
Ben ilkokul dörde kadar Üsküdar’daki Hattat İsmail Hakkı ilkokulunda okudum.
Okulumuzun mehter takımı vardı.
Balıkesir İmam-Hatip’de de mehter takımında bir müddet hanendelik yaptım.
Yani elimde çevgan, marş söyleye söyleye iki ileri bir geri yürüdüm.
İki ileri bir geri değildir o yürüyüş aslında. Üç adımda bir hafifçe yana dönüp duraklarsın, hepsi o kadar.
Severim mehteri.
Hele Rumeli’ye seyahate gittiğimiz zamanlarda, mesela Sarayevo’da, Başçarşı’da gördüysem, heyecanlanırım.
Mehterle beraber marş söyleye söyleye (fakat adi adım) yürürüm.
Yine de, bir mehter marşı sorunumuz olduğunu biliyorum.
Nedir mehter marşı sorunu?
‘Ceddin, deden, neslin, baban.
Hep kahraman Türk Milleti.’
Cet, dede eş anlamlı. Aralara virgül koyulunca ifade biraz düzeliyor. Ama, ham bir metin.
Hadi onu anladık diyelim. ‘Türk Milleti’ lafı, Osmanlı ordusunun Avrupa içlerinde zaferler kazandığı çağlara ait olabilir mi?
Olamaz.
Hele, “Aşk ile sev milliyeti” cümlesi, hiç olamaz.
Şehzade Süleyman Marşı girizgahında eski izlenimi veriyor.
“Düştü vakta ki rahm-ı maderden Osman aşikar.”
‘Osman, annesinin rahminden düştüğü zaman.’
“Saçdı Rahmet Millet-i Osmaniyane Girdigar.”
‘Allah, Osmanlı Milleti’ne rahmet saçtı.’
Zaten ‘millet’ denilince anla ki son dönemlerdeyiz.
Devamı şöyle.
“İleri, ileri haydi ileri/Alalım düşmandan eski yerleri.”
Demek ki, işler kötü gitmiş. ‘Eski yerler’i kaybetmişiz.
Eski’nin günlerin hayaliyle kendimizi motive etmek istiyoruz.
Bunların çoğunun güftekârı İsmail Hakkı Bey. Osmanlı’nın son dönem müzisyenlerinden. 1927’de vefat etmiş.
“Mehter bize bir ruh veriyor ta nerelerden
Beçlerle Çanakkale Yemen ve Korelerden.”
Demek ki bu daha yeni. En azından 1950’den, yani Kore Harbi’nden sonra.
Güftekarı Faruk Gürtunca. Vefatı 1982.
İlk zamanlarda “Gafil ne bilir neşve-i pür şevk-i vegayı” marşını gerçek bir Osmanlı mehter marşı sanırdım. Evet biraz Osmanlı. Fakat, son zamanları. Bestekarı Gazi Ahmet Muhtar Paşa.
Daha çok var böyle marş.
Hepsini defalarca söylemişimdir. Hepsi hâlâ ezberimde.
Ve bu marşları söylerken, mehterin, Yeniçeri kıyafetlerinin çağrıştırdığı zaferler, anlı şanlı hatıralar da geliyor gözümün önüne, İttihat ve Terakki’nin çağrıştırdığı sıkıntılı, meşakkatli zeval yılları da.
Bu paradoks, belki de bize ait, genlerimize işlemiş bir paradokstur.
Bununla yaşamamız gerekiyordur.
Bilemem.
Mehterin tarihte mevcut olduğu malum.
Mehter müziğinin Batılı büyük bestekarları etkilediği de...
Ama acaba günümüze ulaşmış gerçek bir mehter marşı var mı?