Elazığ’ı da katarsak Kahramanmaraş merkezli deprem 14,3 milyon kişinin hayatını derinden etkiledi.
On binlerce canımızı kaybettik. Yüz binlerce insanımız ağır yaralı.
17 Mart, 2023 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (CSBB) “2023 Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu” yayımladı.
Raporda acil yıkılacak, yıkık veya ağır hasarlı kategorilerine giren toplam konut sayısının 518 bin 9 olduğu belirtilmektedir. Orta hasarlı konut sayısı 131.577 ve az hasarlı konut sayısı da 1.279.727 olarak tahmin edilmektedir.
Yanı sıra eğitim, kültür ve sağlık ile altyapı tesisleri de büyük hasar almış.
İktisadi hayatın durmasını da eklerseniz depremin maliyeti çok büyük. 103, 6 milyar dolar veya 2 trilyon TL.
En başında deprem siyasete alet olmasın denilirken tam da siyasetin aparatı haline getirildi. Çünkü 14 Mayıs, 2023’te tarihi bir seçim var.
Cumhurbaşkanı Hatay’da deprem bölgesi ile ilgili alınan kararlar kapsamında TOKİ’nin 199 bin 739 konut yapacağını açıkladı (10 Mart, 2023).
Henüz on binlerce vatandaşımız banyo, tuvalet ve mutfak içeren konteynere kavuşamamışken hükümet TOKİ üzerinden konut ihalelerine çıkmaya başladı.
İsterseniz bizde kendi işimizi yapalım ve bu ihalelere yakından bir göz atalım.
Nasıl mı?
Gelin başlayalım.
DEPREM İHALELERİ
Çiğdem Toker T24’te 22 Mart,2023 itibariyle deprem ihalelerinin 75 milyar lirayı geçtiğini yazdı. Anladığım kadarıyla değerli Çiğdem gazeteciliğini konuşturmuş ve Kamu İhale Kurumunun (KİK) önünden gitmiş.
Ben ise KİK Elektronik Kamu Alımları Platformundaki (EKAP) ihale sonuç ilanları üzerinden gideceğim.
Biraz daha geriden gitmekle beraber biraz daha fazla ayrıntı paylaşacağım.
EKAP’ta sözleşmesi imzalanarak KİK’e bildirilen ihalelerin sonuçları yer almaktadır.
Bu bilgilere göre TOKİ 10 Mart, 2023 itibariyle deprem bölgesinde 43 adet konut, altyapı çevre düzenlemesi işi ile 164 dükkân ve 4 cami ihalesine çıkmış. İhale bedeli 37 milyar 948 milyon liradır.
Aşağıdaki grafikte konutların illere göre dağılımını gösteriyorum. İhalelerde aslan payını Gaziantep (% 30) ve Kahramanmaraş (%25) almış.
CSBB’nin raporuna göre Hatay’da toplam acil+ağır+yıkık konut sayısı 215 bin 255’tir. Hatay orta hasarlı konut sayısında da birincidir. Bu kategoride Hatay’ı Kahramanmaraş (99 bin 326 konut), Malatya (71 bin 549) ve Adıyaman (56 bin 256 konut) takip etmektedir. Gaziantep’te acil+ağır+yıkık konut sayısı ise 29 bin 155’tir (s. 36, Tablo 20).
Bu bilgiler TOKİ’nin önceliklendirme konusundaki özensizliğini göstermektedir. Ağır hasarlı konut sayısında beşinci sırada bulunan Gaziantep deprem konutu ihalelerinde aslan payını almış. Gaziantep’i Kahramanmaraş izlemiş. Hasarlı konut sayısında açık ara birinci olan Hatay ise ihalesi yapılan deprem konutlarından sadece % 7 pay alabilmiş.
SÜRELER
TOKİ’nin önceliklendirme konusundaki özensizliğinin siyasi bir mülahazadan kaynaklanabileceğini düşünmek istemiyorum. Aksine ihaleleri bir an önce sonlandırma konusundaki aceleci telaşından kaynaklandığını düşünüyorum. EKAP’taki ihale sonuç ilanlarında ihale onaylarına ve ihale tarihlerine ilişkin bilgiler de yer almaktadır.
Deprem 6 Şubat sabahı meydana geldi. TOKİ’de ilk ihale onayı 17 Şubat, 2023’te alınmış. Depremden 11 gün sonra 11 ayrı projede 6 bin 124 konut için ihale onayı verilmiş. 43 ihalenin 40’nın onayları Şubat ayı içerinde karalaştırılmış.
Sahi bu projelerin fizibiliteleri ne ara yapıldı?
Değerli okur daha ilginci ne biliyor musunuz?
Bu projelerde ihale onayı alındıktan sonra 3-5 gün içerisinde ihaleye çıkılmış. İhaleler davetiye usulü.
Ortalamada 8 istekli dosya almış ve 7’si teklif vermiş.
Şunu merak ediyorum, bu istekliler ne ara bu projeleri incelemişler de tekliflerini hazırlamışlar?
Daha önce de yazdım.
TOKİ’nin kendi memnuniyet anketine göre konut sahiplerinin dörtte üçü malzeme kalitesinin beklentileri karşılamadığını söylüyor. Üçte ikisi tuvalet, banyo ve mutfağın kullanılabilirlik ve kalite açısından kullanıma uygun olmadığını söylüyor.
Yine mi aynı şeyleri yaşayacağız?
Sahi bu şehirlerde konut, dükkân ve cami ihtiyaç da okul ve hastane ihtiyaç değil mi?
Yetkililer bunların ihalelerine ilişkin bir müjde vermeyi düşünürler mi?
KONUT FİYATLARI
Daha önce de söylediğim gibi bazı projelerde dükkân ve cami inşaatları da yer almaktadır.
Birim konut fiyatlarını hesaplarken dükkân ve cami inşaatı olmayan projeleri esas aldım.
Konut fiyatları 1 milyon 372 bin ile 1 milyon 871 bin lira arasındaki değişmektedir. Ortalama konut fiyatı ise 1 milyon 648 bin liradır.
İhalelerdeki kazanan tekliflerin ortalama konut fiyatından bu kadar sapmasının bir nedeni olmalıdır!
Biz yine iyimser tarafta yer alalım ve bu farklılıkların teklifleri hazırlama süreçlerinin kısalığından kaynaklandığını düşünelim.
Çiğdem Toker Adıyaman’daki bir köy evinin ortalama fiyatının 2 milyon 540 bin TL olduğunu yazdı.
Bir köy evini de ben yazayım. 17 Şubat’ta onayı alınan Gaziantep İli Araban, Karkamış, Nizip, Oğuzeli, Yavuzeli ve Merkez ilçeleri ve köylerinde 400 Adet Köyevi İnşaatı İle Altyapı ve Çevre Düzenlemesi İşinin ihalesi 23 Şubat’ta yapıldı.
Ortalama köy evi fiyatı 2 milyon 321 bin 250 liradır.
Köy evi dedikleri malikâne galiba. İhalelerde ortaya çıkan en yüksek fiyatlar bu iki köy evine ait.
Bu fiyatları bir şeyle karşılaştırayım dedim.
Evlerin büyüklüğünü ve kullanılacak malzemenin cinsini bilmiyoruz.
Düşündüm taşındım ve TOKİ’nin yakın tarihli ihalelerine bakmaya karar verdim.
2023 Ocak ayındaki TOKİ’nin açık ihale usulüyle yapılmış 8 ve davetiye usulüyle yapılmış 1 konut projesindeki ortalama konut fiyatına baktım.
Evet, bu projelerdeki ortalama konut fiyatı 1 milyon 246 bin liradır.
Deprem konutlarının ortalama fiyatı (1 milyon 648 bin lira) Ocak ayında ihalesi yapılan konutların ortalama fiyatından % 32 daha pahalı.
Değerli okur konut maliyetleri bir ayda % 32 artmış mıdır?
Yoksa davetiye usulü ihalelerde danışıklı bir dövüş olmuş mudur?
Durun bir yere gitmeyin.
Bu soruyu sormamın bir nedeni var elbette.
Nasıl mı?
Gelin bir bakalım.
REKABET
İhalelerde rekabetin ölçümünde kullandığımız bir parametre var.
İdareler yaklaşık maliyetini iyi yapmışlar ve istekliler de tekliflerini iyi hazırlamışlardır diye kabul ediyoruz.
Bu durumda kazanan teklifler yaklaşık maliyetin ne kadar altındaysa, ihalelerde o derece fiyat rekabeti yaşanmıştır.
Ocak ayında açık ihale usulüyle yapılan ihalelerdeki kazanan teklifler yaklaşık maliyetlerin altındadır.
43 deprem ihalesinin 11’inde ise kazanan teklifler yaklaşık maliyetlerin üzerindedir.
Değerli okur ben yine yoruldum.
Bunun yorumunu da siz yapın artık.
İyi pazarlar.