Son günlerde hepimiz çok sevindirici bir şekilde son derece yapıcı olarak PISA sonuçlarını konuşuyoruz. İyi de yapıyoruz; çünkü geleceğimiz, kalkınmamız, refahımız kısaca her şeyimiz eğitime bağlı. Bu yüzden daha çok ve daha yüksek sesle PISA sonuçlarını tartışmalıyız. Peki, neden? Nedeni basit aslında; 1400’lü yıllarda Avrupa Rönesans hareketlerini yaşarken bunun sonucundaki keşifler, yeni ticaret yolları, ürünler, üretim bize matbaanın gelişiyle yani tam 250 yıl sonra aksetti. Fransız devrimi ile başlayan sanayi devrimi bize 1900’lü yıllarda yani 110 yıl sonra geldi. 1950’li yıllarda bilgi çağının başlangıcı olan internet ABD’de ortaya çıktı; bize gelişi 1988 yani 38 yıl sonra. Kısaca her şeyi ıskaladık. Şimdi Endüstri 4.0, yani yeni ekonomi çağı geliyor ama biz yine bunun gerekliliklerinin farkında değiliz. Korkarım yine ıskalıyoruz. Bunu ıskalamamak ve dünyada söz sahibi olmak için tek çaremiz eğitim ve onun ürünleridir.
Bu kavramı biraz açacak olursam; Endüstri 4.0 terimi ilk olarak 2011 yılında 4. Sanayi Devrimi önerisi olarak Alman hükümetine sunulmuştur. Üretim sektöründeki önemli endüstriyel devrimler sonrası ülkeler ve şirketler küresel boyutta yaşanan bu değişimlere ayak uydurmak zorunda kalmış ve artan rekabet koşulları arasında rekabet üstünlüklerini devam ettirebilmek amacıyla bazı stratejiler geliştirmişlerdir. İçerik olarak Endüstri 4.0, temel olarak bilişim teknolojileri ile endüstriyi bir araya getirmeyi hedefliyor. Ana bileşenlerinden ilki yeni nesil yazılım ve donanım; yani bugünün klâsik donanımlarından farklı olarak düşük maliyetli, az yer kaplayan, az enerji harcayan, az ısı üreten, ancak bir o kadar da yüksek güvenilirlikte çalışan donanımlar ve bu donanımları çalıştıracak işletim ve yazılım sistemlerinin kaynak ve bellek kullanımı açısından tutumlu olması hedefidir. İkinci ve belki de en önemli bileşen ise cihaz tabanlı internet (İng.İnternet of Things), yeryüzündeki tüm cihazların birbiriyle bilgi ve veri alışverişi için kullanıldığı siber-fiziksel sistemler de diyebiliriz. Üretim sürecinde fabrikalardaki makinelerde siber-fiziksel sistemlerin kullanılması demek insanlardan neredeyse bağımsız olarak kendi kendilerini koordine ve optimize ederek üretim yapabilecek ‘akıllı fabrikalar’ demektir.
Şimdi bunun eğitimle ne alakası var diyebilirsiniz. Ya da bunun neresi hayati diyebilirsiniz. Bakın günümüzde ülkelerin gelişmişliği yüksek teknoloji üretimi ve bu teknolojiyi patent altına alıp pazarlaması ile ilgilidir. Size bir rakam vereyim; 2013 yılında yüksek teknoloji ihracatı Türkiye’nin 2.2 milyar dolar iken G.Kore’nin 130 milyar dolar, Çin’in 560 milyar dolardır. İşte tam bahsettiğimiz bu. Eğer Türkiye olarak yeni bir üretim şekline, yeni bir hikayeye başlamazsak maalesef küresel olarak söz sahibi olmamız mükün görünmüyor.
İşte bu yüzden eğitim diyoruz, PISA diyoruz. Eğitim derken yukarıdaki sisteme göre düşünecek, üretecek, yaratacak bireylerin yetiştirilmesinden bahsediyorum. Bugünkü eğitim sistemimizin bunu yapma ihtimali var mı? Mümkün değil. İşte biz yukarıda tanımladığımız Endüstri 4.0’ı ıskalamamak adına eğitimimizde her şeyi yeniden yapmak zorundayız.
Peki, eğitim 2.0 nedir? Bunun cevabı çok basit; bugün ne yapıyorsak onların tersini yaptığımızda doğruyu yapmış olacağız. Beceri temelli, yazılım yapan, kodlama bilen, araç yapabilen, üretim odaklı düşünen, yaratıcı, girişimci gençler yaratmamız gerekiyor. Size salık vereceğim tek kaynak var; lütfen Prof. Dr. Daron Acemoğlu’nun geçen hafta yayınlanan röportajını okuyun. Hoca diyor ki; “kalkınmak istiyorsanız 30 yaşın altına fırsat yaratın. Gelişmiş ülkelerde son yıllardaki bütün ekonomi bu yaş aralığında dönüyor.” Ha bir de bu nasıl olacak diyorsanız önce TEOG’u ve üniversite sınavlarını kaldırın, sonra gidin Türkiye’nin tek STEM ve eğitim 2.0 okulu Bahçeşehir Fen ve Teknoloji Lisesine bakın. Ne dediğimi anlarsınız.