Merkez Bankası’nın yaşadığı süreç, Türkiye’nin nasıl yönetildiğini gösteren bir numunedir: İrrasyonel, keyfi politikalar çıkmaza girince,” rasyonel zemin”de çözümler aramak…
Önce Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın dün açıkladığı Enflasyon raporu…
Banka’nın bu sene üçüncü, Erkan’ın ilk raporu…
4 Mayıs’ta, seçimlerden önce, Kavcıoğlu’nun açıkladığı enflasyon raporunda, 2023 yılında Enflasyonun yüzde 22.3 olacağı tahmin edilmişti. Erkan’ın sunduğu raporda bu yüzde 58’e çıkarıldı. 2024 için tahmini ise Kavcıoğlu’nun raporunda yüzde 8.8 idi, Erkan’ın raporunda 33’tür!
Raporda, 2025 sonu enflasyon tahmini yüzde 15, istikrar dönemi ise ancak 2026’da!
CB sisteminde ekonomi nasıl bozulmuş, görüyorsunuz.
İKTİSATÇILAR NE DİYOR?
Erkan’ın raporunda, Kavcıoğlu’dan farklı olarak, ‘ortodoks’ mantık ve tutarlı teknik dil hakim. Rapor hakkında saygın iktisatçılardan değerlendirmeler:
Prof. Selva Demiralp: “Enflasyon Raporu toplantısında TCMB'nin yılsonu enflasyon tahminini yüzde 22'den yüzde 58'e çıkarılması gerçekçi ve inandırıcı bir adım. Kredibilite açısından pozitif bir adım.”
Prof. Hakan Kara: “Yapılan analizler önceki döneme göre daha gerçekçi ve konuşmanın teknik içeriği belirgin bir şekilde güçlenmiş.”
Gizem Öztok Altınsaç: (TÜSİAD Başekonomisti) “Sonunda gerçeklere yaklaşan bir TCMB yılsonu enflasyon tahmini görüyoruz. Risklerin çok daha yüksek bir rakama işaret ettiğini de bilelim.”
İktisatçıların enflasyon tahminleri Merkez’ininkinden daha yüksek. Fakat iktidarın söylemiyle uyuşmayan yüksek rakamlar açıklayabilmesi ve raporun yükselen kalitesi, Erkan yönetimindeki Merkez Bankası’nın takdir edilmesine yol açmış bulunuyor.
Erkan’la uzun bir görüşme yapmış olan bir ekonomi hocasıyla geçenlerde bir sohbetim oldu. Erkan’ın donanımını çok iyi bulduğunu söyledi.
Banka aynı Merkez Bankası, fakat kalitesi de siyaset karşısındaki tavrı da farklı iki başkan ve eksiden artıya yönelen kredibilite…
‘FAİZ SEBEPTİR…’
Gazeteciler Hafize Gaye Erkan’a soruyorlar; faiz sebep, enflasyon sonuç görüşüne ne diyorsunuz?
Erkan’ın cevabı: "Merkez Bankası Başkanı olarak benden hiçbir zaman siyasi bir açıklama almayacaksınız."
İyi bir profesyonele, iyi bir uzmana yakışan; mensubu olduğu bilim dalının temel ilkelerine inançla sadık kalmaktır. Böyle kamu görevlileri siyasetin gözüne girerek değil, işini bağımsız ve liyakatle yaparak itibar ve takdir kanacaklarını bilirler.
Merkez Bankamızın en başarılı başkanlarından Durmuş Yılmaz, görevini Erdem Başçı’ya devrederken yaptığı konuşmada meslektaşlarına şöyle seslenmişti:
“Yaranma duygusu yanlış yaptırır!” (15 Nisan 2011)
İktisat tarihi böyle tecrübelerle dolu olduğu için modern devletlerde Merkez Bankaları bağımsızdır, politikacıdan emir almazlar. Modern devletlerde kamu görevleri hem kariyer hem süre olarak kanunla düzenlenir. Bizde 703 Sayılı KHK ive 3 Sayısı CB Kararnamesi ile bu kurallar yürürlükten kaldırıldı!
‘ORTODOKS DİL’
Erkan ‘faiz sebeptir…’ sorusunu isabetli bir tavırla reddetti ama şu ‘ordodoks’ ilkeyi de açıkça ifade etti:
“Mevduat faizlerinin dolarizasyonu artırmayacak bir seviyede bulunması önemli…”
Bu, ‘faiz sebeptir’ iddiasının teknik olarak reddidir.
Merkez Bankası’nın piyasaya dolar sürmesi konusunda Erkan’ın şu sözleri bilhassa önemli:
“Şeffaflık adına, Hazine protokolü kullanmıyoruz, doğrudan satışları bankalara yapıyoruz."
Berat Albayrak döneminde, Hazine ile Merkez Bankası arasında yenilenen ve hâlâ kamuoyuna açıklanmamış olan “protokol”den bahsediyor, uygulamayacaklarını söylüyor.
“128 Milyar dolar” ve izleyen toplam 100 milyar dolar daha bu “protokol”le ‘arka bahçe’den piyasaya sürülmüştü.
Lütfi Elvan da “protokolü uygulamayacağız” demişti. Naci Ağbal “128 milyar dolar”ı araştırmak istemişti. İkisi de “affedildiler” biliyorsunuz.
Tarihin dersi: Milletçe 20 yılda muazzam bir tecrübe yaşadık: Hukuka ve ortodoks ekonomiye önem verilen ilk on yılda kişi başı gelirimiz 3 bin dolardan 12.500 dolara çıkmıştı. Sonra yetkileri tek elde topladık, hukuka güven eridi, ekonomide ‘heterodoks’ çıkmazlara daldık… Gelirimiz 9 bir dolara düştü...
Şimdi Şimşek ve Erkan’la “rasyonel zemin”de çıkışlar arıyoruz. Yetmez ama inşallah başarırlar. Ben Şimşek ve Erkan’ın çizgisini destekliyorum.