Son günlerde dövizin yükselmesinin bir sebebi, piyasalardaki endişeymiş: Cumhurbaşkanı seçimlerden sonra Şimşek’i görevden alabilir endişesi. Bu tür endişeler sistemin “tek kişilik hükümet” olmasından kaynaklanıyor.
Erdoğan siyaseten işine gelirse sadece Şimşek’i değil, Merkez Bankası’nın piyasalara güven veren başkan ve yardımcılarını da bir gecede görevden alabilir.
Ben buna ihtimal vermiyorum. Erdoğan yetkisiz olduğundan değil, Şimşek’i görevden alırsa ekonominin daha ağır bir krize gireceğini bildiği için!
Çünkü ekonomide bu dönemde güven unsuru Şimşek’tir. Yurt dışından kaynak sağlamak için de anahtar, Şimşek’in “rasyonelliğine” duyulan güvendir.
Financial Times, “piyasalarda güven yaratan figürün Mehmet Şimşek” olduğunu yazdı açıkça. (12 Şubat)
Bu sebeple Cumhurbaşkanı, Şimşek’i görevden almaz, hatta istese bile alamaz.
GÜVEN FAKTÖRÜ
Evvela, saygın iktisatçılarımızdan Prof. Bilge Yılmaz’ın, YetkinReport’ta anlattığı gibi, Şimşek’in gelmesi ve aldığı tedbirler sayesinde Türk ekonomisi “ödemeler dengesi krizi” felaketinin eşiğinden döndü. Yine Bilge Hoca’nın belirttiği gibi, Şimşek, yapısal reformlar içeren bir program ortaya koyamadığı için ekonomide ödemeler dengesi dışındaki sorunlar devam ediyor, hatta ağırlaşarak.
Böyle kritik bir dönemde Şimşek’i görevden almak, Merkez Bankası’na dokunmak Cumhurbaşkanı’nın bir kere daha “faiz sebeptir” politikasına döneceği endişesini yaratır ve ekonomi alt üst olur.
Ayrıca, Erdoğan seçim sonrası gelecek ağır tedbirleri de Şimşek’le alacaktır.
Bu güvene rağmen yatırım gelmeyişinin sebebi, Şimşek’in sözünü edip de adlarını koyamadığı Merkez Bankası bağımsızlığı, Kamu İhale Kanunu, yargı gibi yapısal reformların gözükmemesidir.
YAŞANMIŞ TECRÜBE
CB sisteminden önce Mehmet Şimşek, Binali Yıldırım kabinesinde ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı’ydı. O zaman bağımsız olan Merkez Bankası, dövizi frenlemek için 23 Mayıs 2018’de faizi yüzde 13,5’ten yüzde 16.5’e yükseltmişti. Dolar 4.92’den 4.57’ye inmişti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan faizin yükseltilmesine karşıydı fakat Başbakan Yardımcısı Şimşek derhal aynı gün “Merkez Bankası’nın atacağı her adıma tam desteğim var” diye açıklama yapmıştı. Cumhurbaşkanı tepki göstermiş, medyaya Şimşek’in istifasını Binali Yıldırım’ın önlediği şeklinde haberler çıkmıştı.
Şimşek’in güvenirliğinin temelinde, böyle her şart altında rasyonel iktisadı savunması vardır.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, CB sisteminin yürürlüğe girdiği ilk gün, Mehmet Şimşek’i azletti, yerine Berat Albayrak’ı getirdi. (9 Temmuz 2018)
Dahası, 3 Sayılı CB Kararnamesi’yle Merkez Bankasının bağımsızlığını kaldırdı. “Laf dinlemeyen” Murat Çetinkaya’yı görevden aldı, sonrası malum…
Beş yıl içinde “faiz sebeptir” politikasıyla ekonomi “dış ödemeler krizi”nin eşiğine gelince, 2023 seçimlerinden sonra Şimşek göreve getirildi. Merkez Bankası’na bugünkü liyakatli iktisatçılar ekibi atandı.
Faiz bugün resmen yüzde 46, fiilen yüzde 60’da kadar çıkıyor.
REFORM EKİBİ?
2024 Mart seçimlerden sonra Şimşek’i bir kere daha görevden almak 2018’e dönmek ve geçen beş yılda ekonomide büyük tahribat yaratan, “linkleri koparan” yanlışları tekrarlamak endişesini yaratır. Zaten çok zorda olan ekonomi bunun altından kalkamaz.
Şimdi bile altında kalkamıyoruz. Şimşek bile maalesef, seçim kazanma uğruna, bütçenin Şubat ayında 154 milyar liraya yakın açık vermesine, doları tutmak için Merkez Bankası rezervlerinin yeniden -65 milyar dolara düşmesine ses çıkarmıyor! Bunun güven sarsıcı olacağını görmüyor olamaz! Fakat “seçimden sonra…” açıklamasını biliyorsunuz.
Hem geçen yılların hem özellikle “İstanbul’u almak” için kesenin ağzının açılmasının faturasını seçimlerden sonra ödeyeceğiz!
Faiz arttırmak önemli bir tedbir ama yetmiyor. Yapısal reformlar şart. Merhum Özal ve merhum Derviş reformlarını yaparken tam yetkiliydiler, ekiplerini kurmuşlardı. Şimşek ise daha çok para politikalarında yetkili ve zaten sadece Merkez Bankası’nda ekibini kurdu. Bunun dışında ekonomiyle ilgili hiçbir kurumda tek liyakat ataması yapmadı veya yapamadı.
Şimşek görevden alınmayacaktır, piyasalar emin olsun. Ama temenni edelim de uzunca bir süre sonra kendisi ayrılmasın.