‘Yol olması’ bakımından fevkalade önemli bir sorundur bu.
Asıl bu sorunu konuşmak gerekirken, AYM üyesi Engin Yıldırım’ın “ışıklar yanıyor” mesajı üzerine kıyametler koparıldı, asıl sorun unutuldu.
Sayın Engin Yıldırım öyle bir tivit mesajı atmamalıydı, zira “hakimler kararlarıyla konuşur.”
AYM’ye yapılan hücumların yarattığı bunaltı duygusu ne olursa olsun, bu etik kural geçerlidir.
Üç defa özür diledi, dilemesi gerekirdi.
Ancak attığı tivit mesajı Anayasa Mahkemesi’nin, hukukun ışıklarını içeriyordu. Bundan darbe iması çıkarabilmek ancak siyasi amaçla mümkündür; akl-ı selimle mümkün değildir.
BERBEROĞLU DOSYASI
Enis Berberoğlu dosyasının ayrıntılarına girmiyorum. Nisan 2016’da anayasaya konulan geçici maddeyle milletvekillerinin dokunulmazlıkları kaldırılınca, Berberoğlu casus suçlamasıyla tutuklanmış, müebbet hapse çarptırılmış, cezası 25 yıl ağır hapse indirilmişti.
Sonra Yargıtay “casusluk” suçlamasını bozmuş, gizli bilgileri açıklama suçundan 5 yıla mahkum edilmişti.
Kemal Kılıçdaroğlu’nun ünlü “Adalet Yürüyüşü”nü yaptığı olay.
Berberoğlu tekrar milletvekili seçildi. Bu durumda Anayasa’ya göre:
“Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, Meclisin kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz.” (Md. 83/2)
Dahası, Ak Partili hukukçu Mustafa Şentop da Anayasa Komisyonu’nda, aynen “yeniden seçilirlerse yeniden dokunulmazlık kazanırlar” diye açıklama yapmıştı. (2 Mayıs 2016)
Berberoğlu yeniden seçilip yeniden dokunulmazlık kazanmamış gibi, hakkındaki adli işlem yürütüldü..
Milletvekilliği düşürüldü!
AYM’NİN YETKİSİ
AYM Berberoğlu hakkında işlemleri iki açıdan hak ihlali saydı: Dokunulmazlığı olduğu halde tutuklanıp mahkûm edilmesi “kişi hürriyet ve güvenliğinin ihlali”dir… Milletvekilliğinin düşürülmesi de “seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkının ihlali”dir.
AYM bu kararını Berberoğlu’nu mahkûm eden 14. Ağır Ceza Mahkemesine göndererek “ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılması” gerektiğini tebliğ etti. Çünkü kanunda aynen böyle diyor. (AYM Usul Kanunu, md. 50)
Aynı kanunda şöyle bir fıkra da var:
“Ancak yerindelik denetimi yapılamaz, idari eylem ve işlem niteliğinde karar verilemez.”
Yani, AYM hak ihlali olup olmadığını inceler, ihlal varsa bunun giderilmesi için yeniden yargılama yapılmasına karar verir, “yerindelik denetimi yapamaz.”
İşte, bizde AYM kararına uymayan mahkemeler ise bu “AYM yerindelik denetimi yapamaz” maddesini kullanıyorlar.
MUTLAK YANLIŞ
AYM kararına uymamak için icat edilen bu gerekçe, iki açıdan yanlıştır:
• Evvela, hiçbir yargı organı, hiçbir mahkeme AYM kararını böyle irdeleyemez, yetkisiz saymaz, uymuyorum diyemez! Sadece uyarlar!
• İkincisi, ‘yerindelik’ kavramı idare hukukuyla ilgilidir, ceza hukuku alanına taşınamaz. Nitekim kanunda da “yerindelik denetimi yapılamaz, idari eylem ve işlem niteliğinde karar verilemez” denilmek suretiyle bu kavramın idari ihlallerle ilgili olduğu açıkça belirtilmiştir.
Mahkemeler kendisini yürütme ekine bağlı idari bir makamı mı sayıyorlar ki “yerindelik” kavramına dayanıyorlar?!
Yürütme erki benim bahçemi haksız yere kamulaştırdıysa AYM bu işlemin “yerinde” olup olmadığına bakamaz! Benim mülkiyet hakkım ihlal edildiyse tazminata hükmeder.
Ama mahkeme beni haksız yere tutuklamışsa AYM bunun giderilmesini, beni haksız mahkum etmişse “yeniden yargılama” yapılmasını yerel mahkemeye tebliğ eder.
AYM’nin yaptığı budur, 14. Ağır Ceza’ya tebliğ etmiştir.
Sonra nasıl olacak?
HUKUK DEVLETİ
Mehmet Altan ve Şahin Alpay dosyalarında olduğu gibi tekrar AYM’ye gidilecek, AYM tekrar ihlal kararı verecek ve bu defa yerel mahkeme uymazlık edemeyecek…
Bu besbelliyken niye üçüncü defa aynı fahiş hukuki hata?
TBMM Başkanı Şentop’un hem AYM kararını hem kendi eski beyanını dikkate alarak AYM kararını Meclis’e sunması, Berberoğlu’nun Meclis’e dönmesi lazımdır.
Biz hukuk devleti miyiz?
Bunun cevabını arayacağımız anayasal kurallardan biri şudur:
“Anayasa Mahkemesi kararları yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzel kişileri bağlar.” (Md. 153)