Mehmet Şimşek yeniden gündemde. Reuters’a bilgi veren ‘yetkililer’e göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan piyasa ekonomisi ilkelerine geri dönmek ve Mehmet Şimşek’i ekonominin başına getirmek istiyormuş.
Hatta yazılmakta olan seçim beyannamesinde “son dönemde uygulanan ‘Yeni Türkiye Ekonomi Modeli’ne hiçbir atıfta bulunmuyor. Tamamen eski AK Parti’nin savunduğu ilkeler, enflasyonla mücadele, kamuda hesap verirlik, ihalelerde şeffaflık gibi çeşitli vurgular var”mış.
‘Yerli milli’ etiketli ‘heterodoks’ politikalar zaten yanlıştı, yolun sonuna gelindiği seziliyor galiba…
Erdoğan artık sözün, hatta programın inandırıcılığının kalmadığını da fark ediyor olmalı ki, güven yaratmak için ortodoks iktisatçı Mehmet Şimşek’i ekonominin başına getirmek istiyormuş.
Gerçekleşirse ‘epistemolojik dönüş’ demek lazım!
KAYNAK İHTİYACI
Erdoğan’ın “yerli ve milli” diye ilan ettiği ‘model’in tıkandığını görmesi memnuniyet verici… Zira artık kullanacak “128 milyar dolar” yok… Rezervler eksi 50 milyar dolar… Kaşıkçı dosyasını ellerine tevdi ettiğimiz Suudların 5 milyar dolar mevduat yatırması devede kulak. Bakın piyasa tınmadı, dolar 19 TL’yi gördü.
Bütçe açığı, dış açık…Üstüne, deprem ve sel felaketleri…
Hükümet, dışarıdan, Düyun-u Umumiye’nin iki katı faizle dolar borçlanıyor; nereye kadar?!.
Dışardan ucuz kaynak getirmek şart… Reuters, haberinde, Şimşek’in “uluslararası finans çevrelerinde çok saygın bir isim” olduğuna dikkat çekiyordu. Evet öyledir.
Şimşek’in Başbakan Yardımcısı olduğu dönemdeki şu sözleri, problemin özünü yansıtır:
“Yabancı kaynak gelmesi için risk primi düşük olacak, dünya normlarında olmalıyız. Tüm alanlarda rasyonaliteyi korumalıyız… Türkiye’de büyüme yapısal reformların uygulanmasına bağlı.” (6 Mayıs 2016)
Dünya normları, rasyonalite, yapısal reformlar!.. Halbuki iktidar bunlardan “epistemolojik” olarak çoktan kopmuştu.
ERDOĞAN VE ŞİMŞEK
Şu sözler de Şimşek’in “Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne referans olarak ihtiyacı var. Bizim de hukuk devletini güçlendirmemiz, demokratik standartlarımızı iyileştirmemiz, kurumsal kaliteyi yükseltmemiz açısından ne güneyde ne doğuda başka ilham alacağımız kimse yok. Avrupa Birliği bizim hala ilham kaynağımız.” (23 Mart 2018)
NTV’de faiz sorulduğunda Şimşek şu cevabı veriyordu:
“Ona Merkez Bankası karar verecek… MB’nin bağımsızlığı, kredibilitesi ekonomimiz açısından, bizim açımızdan son derece önemlidir.”(25 Mayıs 2018)
Erdoğan’la aralarındaki açık büyüyordu….
İki ay sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan “dava şuuru”nu vurgulayarak şu konuşmayı yaptı:
“Yok ekonomi şöyle, yok böyle’ diye atıp tutuyorlar. ‘Yok kur şöyle oldu, yok bunda böyle oldu.’ Batsın sizin kurunuz ya, ne kuru. Biz dimdik yolumuza devam ediyoruz. İnançlıyız, güçlüyüz ve yatırımların ülkesiyiz. Böyle de devam edeceğiz. Şu anda altyapısıyla her şeyiyle yoluna devam eden bir Türkiye var. İnanmıyorsan kusura bakma arkadaş. Biz bu işe inananlarla yolumuza devam ederiz.” (31 Mayıs 2018)
Erdoğan’ın sözleri Şimşek’i istifaya çağırdı diye yorumlanmış, dolar yükselmiş, aceleyle Şimşek’in istifa etmediği açıklanmıştı. Fakat bir ay sonra CB sistemi yürürlüğe girecek, Şimşek’in yerine Hazine ve Maliye Bakanı olarak Berat Albayrak getirilecekti. (9 Temmuz 2018)
HETERODOKS ÇIKMAZ
Ak Parti iktidarında Ali Babacan ve halefi Mehmet Şimşek kurallı piyasa ekonomisini, Merkez Bankasının bağımsızlığını, asırlarca denenerek sınanmış (ortodoks) iktisadı savunuyorlar, müdahalelere direnmeye çalıyorlardı.
Önce Babacan’ın, ardından Şimşek’in tasfiyesiyle, Türkiye denetimsiz bir şekilde heterodoks politikalar kulvarına daldı... Geldiğimiz yer belli, on yıl geriye gittik!
Reuters’in tekzip edilmeyen haberine bakılırsa, Erdoğan bir çıkış yolu, bir dönüş vesilesi arıyor. Şimşek elbette akla gelecek ilk isim. Fakat…
Şimşek kabul etse bile, tek başına bu, umulan güveni yaratmaz. Çünkü Şimşek’in dediği gibi güven, “dünya normlarında olmaya, tüm alanlarda rasyonaliteye” ve “yapısal reformlara” bağlı.
Yani Merkez Bankasının bağımsızlığı, kurumların “bizden” değil liyakate göre reformu… En başta da yargı bağımsızlığı…
Bunları Erdoğan kabul eder mi?!. Bunlar kabul edilmeden Şimşek döner mi? Bilmiyorum, tahmin de edemiyorum.