Macron 2017’de seçildiğinde bu seçimden çıkan sonuç aslında tüm dünyayı etkileyen bir sonuçtu. Seçim, ilk turda yüzde elli seviyesinden daha fazla oy alan başka bir aday olmadığı için ikinci tura kalmıştı. Ve Macron 2022’deki ikinci turda 58.5 oy oranı ile Le Pen’i geride bırakmıştı.
Macron’un seçilmesi zeki, genç bir adamın Fransa’yı daha açık ve dinamik, mali açıdan da güçlü bir pozisyona getireceği umutlarını da taşıyordu. Brexit’le kendisine ayrı bir yol çizen Britanya’dan, doğu Avrupa otokrasilerinden, Trump vari bir mülteci politikasından asma köprüyle ayrılan ve Avrupa’nın merkezinde bunu başaran bir siyasi olarak seçilmesi yüklü bir mesajı da içeriyordu aslında. Her ne kadar rakibi, aşırı sağın en güçlü temsilcisi olan Le Pen bugüne kadar hiç elde edilememiş bir oy oranı almış olsa da bu kendisini devletin zirvesine taşımadığı için o gün için bu oranlar çok da anlamlı bulunmuyordu. Oysa bu seçim büyük bir dönüşümün ayak izleriydi…
Ve o gün geldi.
Macron 2022 seçimlerinde yeniden seçilen 2. Fransa cumhurbaşkanı olmanın sevincini taşıyor olsa da Le Pen başka bir boyutta kendi devasa oy oranının rakamlarına dikkat çekiyordu.
Macron seçimin hemen ardından, Eyfel Kulesi’nin altında yaptığı zafer konuşmasında “5 sene daha ülkenin cumhurbaşkanı ve herkesin, her kesimin cumhur başkanı olacağını” söyleyerek aldığı alkışlarla kıyametleri koparsa da işler pek de beklendiği gibi olmadı… Siyasette 1 yıl bazen 1 saat gibidir.
Avrupa Birliği üyesi olan 27 ülkede, 720 sandalyeli Avrupa Parlamentosu için 6-9 Haziran tarihleri arasında seçimler düzenlendi.
Sandık sonuçları gelmeye başladığında görülen en net mesaj şuydu; “Avrupa’da aşırı sağın yükselişi en çok dikkat çeken baş unsur.”
Macron aslında anketlere göre beklediği sonuçlardan birisini almıştı. Ulusal Birlik partisi oyların yaklaşık yüzde 32’sini alırken, Macron’un partisi yüzde 15’te kaldı. Bu da Le Pen’in Macron’un partisine göre iki kat daha fazla sandalye ile temsil edileceği anlamına geliyordu.
Seçim sonrası Elysee Sarayı’ndan yaptığı açıklamada “verdiğiniz mesajı aldım ve cevapsız bırakmayacağım” diyerek kendisinden beklenen tavrı sergilese de bunu daha ileri bir noktaya taşıyacağı ve parlamentoyu feshedeceği kendi tabanını dahi şaşırtan bir hareket oldu. Çünkü bu kendisinin “aşırı sağın yükselmesine asla müsaade etmeyeceğim” açıklamasına destek olarak yaptığı bir hareket olsa da siyasi bir harakiriydi aynı zamanda… Çünkü böyle farklı bir seçim sonucu erken seçimle değişebilir miydi? Macron’un artık kazanabilme ihtimali var mıydı? Ki Almanya ve İtalya gibi birliğin en büyük ülkelerinde de aşırı sağın gösterdiği performans dikkat çekiyordu.
Bu çoğu analiste göre de Macron’un kendisini feshetmesinin başka bir biçemi ve ayağına sıktığı kurşundu... Aynı yöntemi Fransa tarihinde Chirac denemişti ve siyasi kimliğine veda etmişti. Hatırlatmakta fayda var. Elbette dengeler farklı, fakat tıpkı Türkiye’deki gibi ekonomik krize ve pandemiye rağmen yeniden Ak Parti’nin kazanması gibi, Macron da pandemi atlatmış ve ülkeyi baştan başa saran sarı yelekliler protestolarına rağmen yeniden seçim kazanmıştı…
Ancak bu seçmen tarafından köprüden çıkıştaki son şans olarak görülmüş olacak ki Macron AP seçimlerinde farkla kaybetti. Tıpkı bizim belediye seçimlerimizde iktidarın -özellikle- büyük şehirleri farkla kaybetmesi gibi… Seçmen bilinçli bir dersi verdi. Burada konu aşırı sağın önlenemez yükselişinden çok, var olan iktidarın kaybettiği kan. Bu kan neden kaybediliyor?
Zira benzer problemler yaşanıyor ayrı coğrafyalarda. Özelikle mülteci sorunları artık her iki ülkenin de burasına kadar gelmiş konular. Göçmen ve mülteci gruplarının entegrasyonuyla ilgili yaşanan zorluklar, kültürel farklılıklar ve ayrımcılık milliyetçi duyguları güçlendirdi ve sorunlar toplumsal gerilime ve aşırı sağın yükselişine katkıda bulundu.
Seçimin ilk evresinde tek siyasi saiki “göçmenleri göndermek” olan siyasi partilerin oy oranlarını ve aldıkları rüzgârı hatırlayın… Keza göreve gelir gelmez ilk işi göçmen dükkanlarını kilitlemek olan belediye başkanının hiç de kazanamayacağı düşünülüyorken aldığı oy oranlarını aklınıza getirin… Aşırı sağcılık dünya tarihinde muhakkak sıra kendisine gelen bir daire gibidir. Ekonomik güçlükler, işsizlik, gelir adaletsizliği gibi faktörler de Macron’un yolun sonundaki kaybına neden olan etkenlerdi. Malumdur ki kendi vatandaşını bu anlamda mutmain edemeyen ülkeler asla pozitif bir mülteci politikası da yürütemiyor. Bu da aşırı sağın kontrolsüz ve aniden büyüyebilmesindeki en önemli diğer neden... Düşük gelir grubunu, emeklileri, öğrencileri alternatif sisteme iten en önemli etken de bu. Macron Fransa halkına meclisi feshedip erken seçim kararı alarak bir demokrasi şöleni yaşatıyor olsa da bunun ardı arkasında başka politik atraksiyonlar muhakkak vardır.
Fakat bizim bilmemiz gereken kısım şurasıdır; Macron ulusa seslenişinde “mesajınızı aldım, gerekeni yapacağım” dedikten saatler sonra meclisi feshedip kendisini yeniden bir seçim yarışına sokma cesaretini gösteriyorken bizde neden “seçimden gereken mesaj alınmıştır” denilmesine rağmen ilaçlık herhangi bir hamle olmamıştır? Bir istifa gerçekleşmemiştir? Sisteme dair bir uyarı, kurumlara ait bir revizyon? İşin can alıcı kısmı buradadır.
Siyaset zirveyi, zirveden düşüşü bazen yeniden zirveye çıkışı bazen de tarihin tozlu raflarında kalmayı öngören bir yerdir. Fakat görüyoruz ki seçim sonuçlarını doğru okumak ve gerekeni yapmak işte o kulvar her liderin farklı algıladığı bir alan… Bazen istenilmediğini anlamak ve çekip gitmek, bazen değişmen gerektiğini bilmek aksi takdirde son şansın olduğunu anlamak ve gerekeni yapmak. Bazen de sonsuz bir özgüvenle ele güne karşı hiçbir şey olmamış gibi dimdik görünmek…
Hepsinin neticesini bekleyip göreceğiz. “Dersini almış da ediyor ezber” türküsünü dinleyerek.