Bugün Yapay Zekâ (YZ) dendiğinde aklımıza kapsamı sıkıca belirlenmiş belli başlı görevleri yerine getirmek üzere makine öğrenmesi yöntemiyle eğitilmiş yazılım araçları geliyor.
Ancak, YZ araştırmalarının uzun vadeli hedefi, insan zekâsı seviyesinde yahut o seviyenin üzerinde çalışan, daha genel ve güçlü sistemler geliştirmek.
YZ alanındaki beklentilerin çoğu, aslında bugün elimizde olan YZ teknolojilerinden ziyade yakın gelecekte gerçekleşmesini beklediğimiz AGI ve ASI ile ilgili.
Bu kavramları tanımlayalım:
1-AGI (Artificial General Intelligence - Genel Yapay Zekâ): İnsan zekâsının çok yönlülüğüne ve esnekliğine sahip, her türlü entelektüel görevi bir insanın yapabileceği seviyede yerine getirebilen YZ sistemlerini ifade ediyor. Öğrenmesi için belli şekilde etiketlenmiş metinlerin ötesine geçerek, sesleri, görüntüleri anlamlandırma, öğrenme, problem çözme, soyut düşünme, farklı dilleri anlama, özgün fıkra, hikaye, roman, şiir, şarkı sözü ve resim üretme gibi bilişsel yeteneklerin tümüne birden sahip olan ve bunları insan seviyesinde yapabilen YZ araçlarını üretmeye başardığımızda AGI aşamasına ulaşmış olacağız.
2-ASI (Artificial Super Intelligence - Süper Yapay Zekâ): Herhangi bir alanda insan zekâsını geride bırakan, bilimsel keşiflerden sanata, sosyal becerilerden stratejik düşünmeye kadar her alanda insanlardan üstün performans gösteren farazi YZ sistemlerini ASI olarak tanımlıyoruz. ASI, insanlığın en zeki ve yetenekli bireylerini bile geride bırakarak, kendi başına öğrenebilen, kendi kendini tasarlayabilen ve hızla geliştirebilen bir “süper zekâ” olarak düşünülüyor.
Henüz AGI aşamasına da ASI aşamasına da ulaşmış değiliz ve bu hedeflere gerçekten ulaşıp ulaşamayacağımızı, ulaşırsak ne zaman ulaşacağımızı bilmiyoruz.
Bunların ortaya çıkma tarihi ve potansiyel etkileri hakkında söylenen her şey, şu an için spekülasyondan ibaret.
Ama bugün itibarıyla hayatımıza giren YZ uygulamaları, AGI ve ASI’ye giden yolda karşımıza çıkan ilk işaretler gibi görünüyor.
YZ’nin hayatımıza getireceği yenilikler konusunda pozitif beklentileri epeyce anlattım ama bu işin karanlık, tehlikeli, endişe verici yönlerinden de bahsetmem lazım.
YZ, AGI ve ASI konusundaki gelişmelerin bazı büyük potansiyel riskleri şunlar:
1- Kitlesel İşsizlik: Yapay zekânın sebep olmasından en çok korkulan netice, milyonlarca insanın işsiz kalması. Otomasyon, hem mavi hem beyaz yakalıların yaptıkları işlerde insan gücünün yerini alabilir. Bu olduğunda insanların nasıl geçineceği belli değil.
2-Psikolojik Etkiler: Artık topluma anlamlı bir katkı sağlamayan, kimsenin varlıklarına ihtiyaç hissetmediği insanlar, varlıklarını anlamlandırmakta zorlanmaya başlayabilirler.
3-Yabancılaşma ve Yalnızlaşma: İşlerin YZ tarafından devralınması insanların birbirlerine karşı duydukları ihtiyacı azaltacağından toplumu bir arada tutan bağlar çözülebilir. İnsanlar hızla bireyselleşip yalnızlaşabilir.
4-Ekonomik Eşitsizlik: Yapay zekâ teknolojilerine sahip olanlar ile olmayanlar arasında derin bir uçurum oluşabilir. Bu durum, toplumsal huzursuzluğu ve çatışmayı körükleyebilir.
5-Algoritmik Ön Yargı: Yapay zekâ sistemleri, beslendikleri verilerdeki önyargıları tevarüs edebilir. Bu da, belirli gruplara karşı ayrımcılığa ve adaletsizliğe yol açabilir.
6-Kontrol Kaybı: Yapay zekânın öğrenme ve gelişme hızı, bir noktada insan kontrolünün ötesine geçebilir. Kendi kendine kararlar alan ve insan müdahalesine ihtiyaç duymayan sistemler, öngörülemeyen sonuçlara yol açabilir.
7-Yapay Zekâ Savaşları: Yapay zekâ destekli silahların geliştirilmesi ve kullanımı, kontrolsüz bir silahlanma yarışına ve yıkıcı savaşlara yol açabilir.
8-Mahremiyetin Kaybolması: Eskiden insan kapasitesinin kısıtlılığından dolayı işlenemeyen büyük veriler YZ ile işlenerek istihbari bilgiye dönüştürülebilir.
Bu ve benzeri risklerin farkında olan ülkeler, YZ teknolojilerinin kullanımı ve geliştirilmesi için standartları, etik ilkeleri ve yaptırımları tespit edip uygulamaya koymaya çalışıyorlar. Bizim de bu çalışmalara iştirak etmemiz gerekiyor.