İş yaşamının %90’dan fazlası aile şirketlerinden oluşur.
Aile şirketleri, bireysel olarak veya 2-3 ortakla işe başlarlar.
Cesur girişimciler, kısıtlı bireysel sermayelerine, bedeni ve zihni güçlerine dayanarak yola çıkarlar. Büyük çoğunlukla da yola çıkarken bir iş planı ve ortaklık sözleşmesi yapmazlar.
Kurulan şirketlerin kahir ekseriyeti kurucu henüz hayattayken kapanır. Kapanmayanlar, aile üyelerinin de katılımıyla, fırsatlara ve şartlara bağlı olarak büyürler.
Başlangıçta büyüme planları yapılmadığı ve yönetim kuralları konulmadığı için, büyümeyle birlikte, sık sık ihtilaflar ve uyuşmazlıklar çıkar. Kurucunun otorite seviyesine göre, çıkan sorunlar bastırılır veya görmezden gelinir. Kurucunun otoritesi zayıfladıkça sorunların görünürlüğü artar. Artan sorunları çözemeyen şirketlerin hayatı sona erer.
Sayıları az da olsa yola çıkarken planlama yapan, yönetim kurallarını tespit ederek faaliyete geçen şirketler daha uzun ömürlü olurlar.
TEMELİ SAĞLAM OLMAYAN ŞİRKETLER
İlerde üzerine kat çıkılması düşünülen binaların statik projesi çıkılacak kat sayısına göre hazırlanır. Çok katlı projeye göre temel atılırsa, katlar peyderpey çıkılsa da problem çıkmaz. Çok katlı projesi olmadan yapılan binaların üzerine ilave kat çıkılamaz. İlave kat çıkılırsa çıkılan kat da binanın tamamı da her an yıkılma riski taşır. Riske girilmek istenmiyorsa; bina yıkılarak yerine yeni bir bina yapılır veya başka bir arazide yeni bir bina yapılır.
Şirketler de binalar gibidir. Projeye dayanan, temeli iyi atılan şirketler daha güvenle büyür, daha başarılı olurlar. Projesiz, günübirlik ihtiyaca göre kurulan şirketler sağlıklı büyüyemezler, ömürleri de uzun olmaz.
SAĞLAM BİR TEMEL İÇİN, ŞİRKET KURULUŞ SÖZLEŞMESİ VEYA PLANLAMASI
Sağlam temellere dayalı bir şirket kuruluşu için şirketin kuruluş planlaması olması ve ortaklar arasında bir sözleşme yapılması tavsiye edilir.
Çok farklı tanımları olmakla beraber kurumsallaşmayı, basitleştirilmiş şekliyle, “kurallarla ve kurumlarla yönetim” olarak tanımlayabiliriz.
Planlama yaparak, kuralları ve kurumları belirleyerek yola çıkmak isteyenler için, “kuruluş planlaması” ve “şirket kuruluş sözleşmesi” içeriğinde yer alabilecek konular aşağıda özetlenmiştir.
Bu öneriler, yeni şirket kuruluşunda dikkate alınabileceği gibi, halen faaliyet gösteren ve kurumsal yapısını güçlendirmek isteyen şirketler için de faydalı olacaktır.
Kuruluş planlarında ve sözleşmelerde yer alabilecek başlıklar:
- Faaliyet konusu ve alanı tanımı: Her şeyi yapacağını düşünenler, odaklanma sorunu yaşayacakları için başarılı olma ihtimallerini zayıflatırlar. Buna karşılık odaklananlar daha başarılı olurlar. Yönetim yazımlarında birincisi “tilki” ikincisi “kirpi” stratejisi olarak bilinir.
- Misyon ve vizyon tanımı: Misyon, "Şirket neden var? Neden kuruldu?" sorularının cevabını verir. Misyon felsefi bakış açısını, vizyon dış görünümü, görselliği ifade eder. Vizyon dinamik bir kavramdır, zamanla değişebilir. “Arzu edilen gelecek imaj”, “hayal edilen gaye” veya “geleceğin resmi” olarak da tanımlanabilir. İşletmenin gelecekte alacağı şekli, ekonomi ve sektör içindeki arzulanan yerini, konumunu gösterir.
- Hedef kitlenin tanımı: Hedeflenen kitlenin demografik özellikleri nedir? Bu kitleden hangi aşamalarda ne kadar pay alınmak isteniyor?
- Stratejik hedefler: Kuruluş, gelişme, olgunluk olmak üzere, en az üç aşamada hangi hedeflere ulaşılırsa arzulanan vizyonun gerçekleşeceği düşünülüyor?
- Değerler: Değerler duygu, düşünce ve davranışlarımızı yönlendiren inançlardır. Bir şeyin arzu edilebilir olmasını veya olmamasını tayin edecek ölçüyü verir. Karar süreçlerinde uyulması gereken sınırları belirler.
- Yönetim ilkeleri: Adalet, şeffaflık, hesap verebilirlik, sorumluluk, istişare ilkeleri temel ilkelerdir. Kurucuların yönetim anlayışlarına ve kültürlerine bağlı olarak ilave ilkeler de belirlenir.
- Hukuki statü: Faaliyet alanıyla ilgili bağlayıcı mevzuat neler? Yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlayacak mevzuata uygun kuruluş ve faaliyet esasları.
- Sermaye: Aşamalara göre ihtiyaç duyulacak sermaye tutarları nedir? İhtiyaç duyulacak sermaye nasıl karşılanacak?
- Ortaklık ilişkileri: İmtiyazlı paylar, yeni ortak alımı, ortaklıktan ayrılma, bilgi alma ve bilgi verme gibi konulardaki ilişkilerin tanımı.
- Şirket değerlemesi: Şirket ve hisse değerlemesi yapılacak mı? Hangi sıklıkta, hangi yöntemle, kim tarafından?
- Organizasyon: Şirket faaliyetlerini aşamalara göre nasıl bir organizasyon yapısıyla yerine getirecek? Ortaklar genel kurulu, yönetim kurulu, icra kurulu, genel müdür ve üst düzey yöneticiler, komiteler gibi yönetim organlarının oluşumu, görev, yetki ve sorumlulukların dağılımı.
- Toplantı ve karar süreçleri.
- Kar dağıtım kuralları.
- Ortakların, ailenin ve yöneticilerin şirkete borçlanma kuralları.
- Finansal kayıt ve raporlama kuralları.
- Başarı ve performans değerleme politikaları.
- Pazar, müşteri, rekabet politikaları.
- Muhasebe ve finansal politikalar.
- Mal ve hizmet üretimi, kalite ölçümü ve geliştirme politikaları.
- Yatırım politikaları.
- İnsan kaynakları politikaları.
- Satın alma politikaları.
- Bilgi işlem ve teknolojik gelişim politikaları.
- Katılımcılık ve yenileşim politikaları.
- Risk yönetimi politikaları.
- Sigorta politikaları.
- Seyahat, temsil ağırlama, hediye politikaları.
- Uyuşmazlıkların çözümü.
- Disiplin politikaları.
- Sözleşmede yapılacak değişiklikler.
- Yürürlük tarihleri.
Detaylı bilgi isteyenler için: