Seni Genel Müdür Yardımcısı yaptım!..
Yusuf Bey, şirketin temellerini 15 yıl önce bir iş hanındaki 150 metrekarelik ofiste atmıştı. Şimdi şirketinde binden fazla insan çalışıyor. Tedarikçiler ve müşteriler de dikkate alınırsa yaklaşık bin beş yüz aile şirketten geçimini sağlıyor.
Yusuf Bey’in beş çocuğu var. İlk çocuk olan Bekir Kimya mühendisliği eğitimini, ikinci çocuk olan Hüsniye psikoloji eğitimini tamamlamıştı.
Babası eğitimini tamamlayan çocuklarını yavaş yavaş yanına almak istedi. Bekir’i şirkette Genel Müdür Yardımcısı olarak görevlendirdi.
Bekir karar vermesi veya onaylaması için getirilen konulardan riskli gördüklerini babasına soruyor, babasının verdiği talimatları uyguluyordu. Çalışanlar karşısında olumsuz izlenim bırakmaması için, kendisince sorunsuz gördükleri konuları onaylıyordu. Nadir de olsa, otoriter görünmek için, bazı talepleri de geri çeviriyordu.
Yusuf Bey şirketin kurucusu olduğundan her kademedeki çalışanla iletişim kuruyor, hatta güvendiği çalışanlardan Bekir’in yönetim tarzıyla ilgili özel bilgi de alıyordu.
Yusuf Bey sormasa da bazı çalışanlar Bekir’le ilgili geri bildirimler yapıyordu. Bazıları da konunun içeriğine göre bazen Bekir Bey’le bazen Yusuf Bey’le görüşüyorlardı. Gündemdeki konu kiminle daha kolay çözülecekse onunla görüşmeyi tercih ediyorlardı.
Bu ilişkiden çalışanların çoğu hoşnut değildi. İş konusunda ne zaman kiminle konuşacakları konusunda tereddüt yaşıyorlardı.
Bir süre sonra Bekir hakkında şikayetler gelmeye başladı. Şikayetlere bağlı olarak, Yusuf Bey bazen Bekir’in verdiği kararları değiştiriyor, bazı konularda da Bekir’i uyarıyordu.
Verdiği kararlarının değiştirilmesi ve sık sık eleştirilmesi Bekir’in moralini bozuyor, zaman zaman babasıyla tartışıyordu.
Bekir bu gerilime ancak altı ay dayanabildi. Altı ay sonra babasına istifa mektubunu verdi. Babası Bekir’e “çok yoruldun, biraz dinlen” dedi ve yerine Hüsniye’yi Genel Müdür Yardımcısı olarak görevlendirdi.
…
Yusuf Bey, çocuklarının şirkette görev alması için bilinçli bir plan yapmamıştı. Çocukların eğitimleri yeterli olmadığı gibi, deneyimleri de yoktu.
Yanlış yönetim politikası sonunda:
Bekir’in motivasyonu bozuldu, aile içi ilişkiler zarar gördüğü gibi, şirket işleri aksadı, yönetsel ilişki ve iletişim problemleri yaşandı, çalışanlar şirketin geleceği konusunda kuşku duymaya başladılar.
Yusuf Bey, çocuklarının işe geçiş süreciyle ilgili bir plan yapsa, çocukları işle ilgili temel eğitimleri aldıktan sonra, alt kademelerde görevlendirse ve deneyim kazandıkça sorumluluklarını arttırsaydı bu olumsuzluklar yaşanmayabilirdi.
VEZNEDAR YARDIMCISI MURAT ÖZYEĞİN
FİBA Holding Yönetim kurulu Başkanı Murat Özyeğin, öğrenci iken, ilk yaz stajlarını bir yıl veznede, bir yıl da hazine operasyon birimlerinde yapmıştı.
Eğitim için Amerika’ya gittiğinde Bear Stearns Bankası’nda staja başlamıştı.
Murat Bey anlatıyor:
“Gerçekten de benim temel taşım olan güzel bir tecrübeydi. Bir görüşmeye giderken hesap makinemi evde unuttuğum için bir müdür beni hem de köprünün üzerinde arabadan indirdi. Gün geldi daha sert geri bildirimler oldu. Orada kesinlikle aile bağlarımla değil, çok objektif kriterlerden sonra işe alındım ve çok verimli bir 3 yıl geçirdim. Sonraki kariyerimde, benim için çalışan insanlarla ilişkilerimi yönlendirmemde çok etkisi oldu.”
“Farklı bir tecrübem de oldu. Ailemin verdiği bir şanstı bu. Ben üniversiteye ilk gittiğim gün helalleştim. Babam 4 yıl boyunca harcayacağım parayı banka hesabıma koydu. 4 yılın sonunda ben o parayı gerçekten de sonuna kadar harcamıştım ama kız kardeşim para biriktirmişti. O bana göre daha tutumluydu. Ben bir erkek olarak sanırım daha fazla harcadım. Onların bana sunduğu fırsatlarla gün geldi çok iyi yerlere tatile gittim, gün geldi hiçbir yere gidemedim ama birtakım dengeleri oturtma, yani para yönetimi konusunda da tecrübe kazandım.”
Murat Bey’in, Türkiye’ye döndükten sonraki hikayesi:
“Finansbank’ta 2 yıl veznede çalıştım. İlk yıl veznedar yardımcılığı yaptım, zırhlı arabayla Merkez Bankası’na da gittim. Her türlü müşteri deneyimim oldu, kızgın müşterilerden tutun, döviz büfelerinden gelen çuvalla dolarların sayılmasına kadar her noktada bulundum. Akşamları elim cebimde eve gelirken o kadar paranın arasından çıkmanın verdiği garip hissiyatı da yaşadım. Bunlar benim için hoş tecrübeler oldu.”
…
FİBA Holding kurucusu Hüsnü Özyeğin, kurduğu şirketlerin geleceğe taşınması için bilinçli bir geçiş planlaması yapmıştı. Oğul Murat Bey, bu plana uygun olarak kendisine düşen rolü benimseyerek uyguladı. Şu anda FİBA Holding’in başkanlığını yürütüyor.
Aile şirketlerinde çocukların yönetime hazırlanması (*)
Aile şirketlerinin en önemli problemlerinden biri çocukların yönetime hazırlanmasıdır.
İyi bir planlama yapılmadan, iş bilgisi olmayan ve deneyimsiz çocukların üst makamlarda görevlendirilmesi; şirket, çalışanlar, çocuklar ve aile içi ilişkiler açısından ön görülemeyen olumsuzluklara yol açacaktır.
Bazı çocuklar iş yaşamına ilgi duymayabileceği gibi, bazıları da aşırı hırslı olabilirler. Bu sebeple planlama yapılırken çocukların kişilik ve becerileri de dikkate alınmalıdır.
Yapılacak planda asgari eğitimler, yapılacak stajlar, şirket içi veya şirket dışında kazanılacak deneyimler, aşamalı olarak verilecek sorumluluklar, haleflik için geçiş süreci yer almalıdır.
(*) İlgilenenler için “haleflik planlaması” ile ilgili makalem:
https://www.rasityildirim.com/2022/03/05/aile-sirketlerinde-haleflik-planlamasi/