Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) dün satın alma gücü paritesi (SGP) sonuçlarını paylaştı. Noktasın, virgülüne dokunmadan yapılan açıklama şu şekilde:
“Fiyat düzeyi endeksi, ülkelerin ulusal para birimlerinin karşılaştırmalı olarak döviz kuruna göre alım gücünün göstergesidir. Bir ülkenin fiyat düzeyi endeksi, 100’den büyük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre “pahalı”, 100’den küçük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre “ucuz” olarak ifade edilmektedir.
Türkiye’nin 2020 yılı sonuçlarına göre tüketim mal ve hizmetlerine ilişkin fiyat düzeyi endeksi 38 oldu. Bu değer, 27 Avrupa Birliği (AB) ülkesi genelinde 100 Euro karşılığı satın alınan aynı mal ve hizmet sepetinin, Türkiye’de 38 Euro karşılığı Türk Lirası ile satın alınabileceğini gösterdi.
Ülkeler itibariyle karşılaştırıldığında 37 ülke arasında tüketim mal ve hizmetlerine ilişkin fiyat düzeyi endeksi en yüksek ülke 170 ile İsviçre, en düşük ülke ise 38 ile Türkiye oldu.”
Ne kadar güzel haber değil mi?
Türkiye mal ve hizmet sepetinin en ucuz olduğu ülke gibi görünüyor bu rakamlara bakıldığında. Ülke gerçeklerini bilmesek yaşasın diye nidalar atarak dolaşabilirdik. Ama gerçekler başka.
Neden başka? Bir kere önce SGP nedir ona bir bakalım. Yine aşağıda TÜİK’in yaptığı tanım var.
SGP, farklı para birimlerinin satın alma gücünü eşitleyen bir değişim oranıdır. Bu oran kullanılarak ortak bir para birimine dönüştürülen harcamalar, satın alınan mal ve hizmet hacmindeki farklılıkları yansıtarak ülkeler arasında gerçek anlamda karşılaştırılabilir veriler sağlamaktadır.
Biraz daha anlaşılır hale getireyim. Bir sepet düşünün. İçinde değişik mal ve hizmetlerin olduğu bir sepet bu.
Bu sepeti mesela Almanya’da 108 Euro’ya satın alabilirken bizden sonra en düşük ülke olan Kuzey Makedonya’da 50 Euro karşılığı dinara alıyorsunuz. Türkiye ise en ucuz ülke.
Türkiye’de aynı sepetin maliyeti sadece 38 Euro karşılığı Türk Lirası.
Özellikle 2020 yılı içerisinde TL›nin rekor değer kaybı nedeniyle çok fazla ucuzladığımızı söyleyemek mümkün.
Ancak bir ülkenin diğerlerine göre ucuz olması, o ülkenin vatandaşları için de ucuz olduğu anlamına gelmiyor. Dolayısıyla gelin bir de hesabı gelirler üzerinden yapalım. Baz olarak da Türkiye’de çalışanların neredeyse %50’sinin gelirini belirleyen asgari ücret üzerinden bakalım.
TÜİK’in bahsettiği sepetin Türkiye’deki maliyeti olan 38 Euro’nun Türk Lirası karşılığı 2020 yılında ortalama Euro kurunu 9 TL alırsak 342 TL! 2020 yılı asgari ücretinin 2.324 TL olduğunu düşünürsek Türkiye’de çalışanların %50’si bu sepetten 6,8 adet satın alabiliyordu.
Almanya’da ise asgari ücret 1584 Euro idi. Bir sepetin maliyeti ise 108 Euro. Baktığınız zaman asgari ücretle çalışan bir Almanya vatandaşı aynı sepetten 14,6 adet alabiliyor durumdaydı. Yani asgari ücretli bir Almanya vatandaşının satın alma gücü Türkiye’deki bir asgari ücretlinin neredeyse 2,5 katı kadar.
Diyeceksiniz ki Almanya zaten gelişmiş ülke.
O zaman bir de gelin Romanya’ya bakalım. Romanya’da asgari ücretin Euro karşılığı Haziran 2020 itibariyle 466 Euro. Sepetin fiyatı ise 55 Euro. Yani Avrupa’nın en geliri düşük ülkelerinden biri olan Romanya’da asgari ücretli bir vatandaşın aynı sepetten alım gücü 8,5 sepet kadar. Türkiye’deki asgari ücretliden %25 daha fazla.
Durun durun daha bitmedi.
Bu vahim durum tüm mal ve hizmetlerden oluşan genel sepette!
Biz biliyoruz ki asgari ücretli Türkiye’de artık yoksulluk sınırının altında. Yani harcamalarında asıl ağırlık da gıdada. O zaman gelin bir de gıda sepetleri üzerinden karşılaştırma yapalım.
TÜİK’in hesabında yer alan gıda sepetinde ekmek ve tahıllar, et, süt, yumurta, meyve, sebze, su, meyve suyu ve diğer alkolsüz içecekler var. Yine TÜİK’in hesabına göre bu gıda sepetinin Türkiye’deki fiyatı 57 Euro’ya denk geliyor. Almanya’da 102 Euro, Romanya’da ise 66 Euro.
Aynı hesapla asgari ücretli bir Türk bu gıda sepetinden 4,5 adet alabilirken, Almanya’da asgari ücretli biri 15,5 sepet ve Romanya’daki asgari ücretli 7 sepet alım gücüne sahip.
Daha uzar gider bu yazı bu şekilde. Ancak maalesef Türkiye’de durum vahim. Ülke ucuz görünüyor ama o ucuzluk geliri düşük olan ülkemize yansımıyor.
Yansısa yansısa dört gözle beklediğimiz turistlere yansır!
Bize ise ancak avunmak kalır.
Neyle mi?
Bizi kıskandığını sandığımız ülkeler listesine Romanya’yı da eklemekle.