Facebook geçtiğimiz günlerde yeni bir uygulamasını daha doğrusu yeni bir platformunu tanıttı, Metaverse…
Metaverse çok geniş bir terim ve çok geniş bir alanı ifade ediyor. Internet uygulamalarının bir tür çatı organizasyonu olacak. Facebook, Instagram, Messenger ve Whatsapp gibi yine Facebook’un sahibi olduğu uygulamalar da bunun içerisinde yer alacak. Hatta bu amaçla Meta diye bir şirket bile kuruldu. Zaman içerisinde yukarıda bahsettiğimiz uygulamalar bu şirketin ve ismin altında konsolide olacaklar.
Basitçe anlatmak gerekirse Metaverse aslında halihazırda var olan sanal gerçeklik uygulamalarının gündelik hayata eklemlenmesi olarak özetlenebilir. Buna benzer bir girişim Google’da da var. O da birkaç sene evvel Alphabet adı altında benzer bir platform kurmuştu.
Bu teknoloji ile hepimiz, daha doğrusu Facebook, Instagram, Messenger ve Whatsapp kullanıcıları, birer dijital karakter haline gelecek. Üstelik sadece kullanıcı adı olarak değil, bir görüntü ve bir avatar olarak… Avatar şeklinde görünen insanlar, uzaktan görüşebilecek, bir araya gelebilecek, toplantılar, sohbetler yapabilecekler. Çok uzaktaki bir yakınınız ya da iş ortağınız sanki karşınızda duruyormuş gibi kendisi ile sohbet edebileceksiniz.
Aralarında binlerce kilometrelerce mesafe bulunan insanların konser, iş toplantısı, gezme, turizm, oyun oynama hatta spor müsabakaları yapmak gibi imkanlara kavuşması gerçek bir devrim olabilir. Seyahat maliyetlerinin düşmesinden, uçak seferlerinin azalmasına ve bunun çevreye katkılarına kadar bir çok konuyu gündeme getirecektir. Dünya’da nüfus ve göç hareketleri konusunda bile bir etkisi olabilir. Bunlar işin tahmin ve öngörü kısmı, ne kadarı gerçekleşecek; henüz bilmiyoruz.
Ancak bir de madalyonun öteki yüzü var…
Öncelikle, Facebook firması bugüne dek birçok skandalla, soruşturmalarla anıldı. Kullanıcıların kişisel bilgilerinin satılmasından, reklam ve benzeri kampanyalarla ülkelerin seçimlerine etki edilmesine kadar çok fazla sorun ile gündeme geldi. Hatta kurucu Zuckerberg, ABD Kongresi’nde milletvekilleri ve senatörler tarafından sorgulandı bile.
Dolayısı ile Metaverse hadisesine bu açıdan mesafeli yaklaşan görüşler var. Zira Facebook da Zuckerberg de bu anlamda mimlenmiş kişi ve kurumlar. Geçmişlerinden ders aldıklarına dair bir emare yok. Bundan ötürü Metaverse teknolojisinin yine kötü emeller için kullanılıp kullanılmayacağı korkusu var. Kimlik hırsızlığından, fikir özgürlüğüne kadar geniş bir yelpazede bizleri düşündüren korkular.
Buna paralel olarak Metaverse’nin bir geçici heves ya da Facebook’un bir reklam çalışması, geçmişi unutturma çabası olarak gören bir görüş mevcut. Bunu şu an için bilmemiz mümkün değil. Ancak bu konuda bir çok ciddi uzman bunun da bir ihtimal olduğunu belirtmekteler.
Bir takım teknik sorunlar da var. Örneğin, o bahsettiğimiz avatar benzeri görüntülerde şu an için kişiler sadece bel hizasının üzerinde görünebilecekler. Ayak hareketleri ve tüm vücut görüntü henüz mevcut değil. Sanal ortamlarda ses ve görüntü iletilebilse bile kokunun iletilememesi ve karşılıklı dokunmanın henüz gerçekleşememesi de bir başka handikap. Sanal etkinlikleri kısıtlayan bir handikap.
Ayrıca Türkiye de dahil birçok ülkede internet hızı düşüktür. Bu tarz ülkelerden Metaverse’deki etkinliklere katılım olsa bile istenilen, olması gereken, hızda olmayacaktır. Bu da o etkinliklerin kalitesini ve katılımcı sayısını olumsuz etkileyecektir.
Önce Blockchain ardından da Metaverse gibi platformlar artık internetin bir üst aşamasına geldiğimizi gösteriyor. Ama ilk aşamadaki hatalar aynen tekrar edilecekse o zaman ciddi bir sorun var demektir. Acaba ders alındı mı? Yaşayıp, göreceğiz…