ABD liderliğinde İngiltere ve Fransa hava kuvvetlerinin Suriye operasyonu beklendiği gibi hızlı ve sert ama beklenenden çok kısa sürdü. Herhalde tarihte bu kadar gürültü koparan ama bu kadar erken biten başka askeri harekat olmamıştır.
Üstüne üstlük bütün taraflar birbirinin hassasiyetleri konusunda fazla dikkatliydi. ABD yönetimi operasyonun bütün önemini neredeyse “sınırlı ve dar kapsamlı” oluşuna bağlayacak kadar hassastı. Ruslar ise birkaç göstermelik tepki cümlesi dışında, Suriye rejiminin karşılık verirken kullandığı füzelerin yeni değil “30 yıl önce edinilmiş” olduğunu söylemeyi ihmal etmedi. Üstüne üstlük bombardımanın üzerinden 12 saat geçmeden “İşbirliğine hazırız” demeyi de gurur meselesi yapmadı. İngilizler ise baştan sona “Başka çare yoktu” deyip durdu.
***
Bu kısa ve ama pek “anlamlı” harekâtın sonuçları nedir? Özetleyelim…
1-) İran daha sert tepki verdi ama o blokta asıl patron olan Rusya, Esad için değil dünyanın, bölgenin bile yanmasını istemiyor. Çıkarları garanti edildikçe Esad için kendisini tehlikeye atmayacağı anlaşıldı.
2-) Doğu Guta/Duma’da kimyasal silah kullanan Esad’a acı olmasa bile net bir mesaj verildi. Savaşı kazandığını ve kendisini güvenli bir geleceğin beklediğini zannediyordu ama öyle olmadığını ve her şeyin yeniden başlayabileceğini gördü.
3-) Ne var ki her şey yeniden başlamış da değil. Sadece Esad’ın Rusya tarafından şişirilen egosu ve özgüveni biraz yara aldı, o kadar. Katliama devam bile edebilir ama bu saatten sonra ABD harekâtı da her an tekrarlanabilir.
4-) Kesin olan bir sonuç şudur: Esad’lı Suriye tezi ağır darbe almıştır. Artık Astana veya Cenevre dahil hiçbir süreçte Esad lehine konuşmak kolay olmayacaktır. Esad için kum saati tersine döndü diyebiliriz.
5-) Son derece temkinli ve dikkatli de olsa Batı oyuna dahil olmuştur. Bu kartları yeniden karmaya yetmez ama isteyen bu kartı kullanabilir. Mesela Türkiye gibi…
6-) ABD’nin ihmali nedeniyle sahada hak edilmemiş bir üstünlük sağlayan Rusya’nın nüfuz alanı daralacaktır. Bundan sonra daha sık “nihai çözüm” lafları duyacağız. Toplamda Rusya-İran eksenine karşı -eğer isterse ve ilgilenirse- Batı blokunun ağırlığı artacaktır.
7-) Başta Cumhurbaşkanı olmak üzere bütün seviyede operasyona destek veren Türkiye isterse ve yeni politik enstrümanlar geliştirirse yeni durumdan istifade alan açabilir. Esad’ın gönderilmesini olmazsa olmaz bir şarta dönüştürebilir. Ankara, bu tezi aynı masada oturduğu Moskova ve Tahran’a şimdi daha net bir şekilde hatırlatabilir. Özellikle, Suriye’de etnik ve mezhepsel temelli katliam ve nüfus hareketleriyle bir gelecek inşa edilemeyeceği üzerinden baskı yapabilir. Mevcut statükoyla sorunun çözülemeyeceği ve Esad’a hiçbir şartta güvenilemeyeceğini söylemek operasyon öncesine göre daha güçlü bir pozisyondur.
8-) Suriye sadece Suriye değildir. Trump bile binlerce kilometre uzakta Washington’da, bu hamle sayesinde biraz nefes alacaktır. Rusya ile sorunlu ilişkisini perdelemek adına bir malzeme üretmenin keyfini sürebilecektir.
9-) İngiltere de birkaç saatlik füze mesaisi sayesinde, Rusya’nın Londra’da güpegündüz yaptığı casus zehirleme operasyonuna karşı kırılan onurunu bir parça tamir etme imkanı buldu.
10-) Kimyasal veya konvansiyonel bütün katliamlar aynı sert tepkiyi hak ediyor. Suriye için yapılan ve geç olmayan hiçbir hamle yoktur; önceki geceki operasyon dahil...