Fransa Devlet Başkanı Emmanuel Macron ve AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in bu hafta birlikte Çin’e gerçekleştirdikleri ziyaret ve ardından Çin’in Tayvan adası etrafında büyük bir askeri tatbikat başlatması bölgenin büyük çaplı hareketlenmelere gebe olduğunun habercisi.
Von der Leyen ve Macron’un Çin ziyareti iyi polis, kötü polis senaryosunu çağrıştırdı. Macron Çin’le pandemi sonrası ekonomik ve kültürel ilişkileri geliştirmek isteyen yapıcı bir tavır sergilerken, Von der Leyen bir ziyaret için sert sayılabilecek bir üslup kullanarak Batı dünyasının bu ülkeden taleplerinin yineledi.
Emanuel Macron Çin’in Ukrayna savaşı konusundaki girişimlerini “İlginç barış Planı’’ olarak överken, Von der Leyen “uygulanabilir olmayan bir plan‘ olarak nitelendirdi. Macron ziyarete birlikte geldiği 50 iş insanı ile Çin’de yeni projeler için anlaşmalar yaparken, Von der Leyen Avrupalı girişmcilerin Çin’de maruz kaldığı kötü muamelelere dikkat çekti.
***
Günün sonunda Macron Çin’de bir pop starı gibi karşılandı. Ziyarette bulunduğu yerlerde kendisini ellerinde bayraklara coşkulu kalabalıklar karşıladı ve medyada geniş şekilde yer aldı. Çin medyası Von der Leyen’den nerdeyse hiç bahsetmedi.
Ziyaretin merkezinde Çin’in Ukrayna savaşında arabuluculuk yapması bulunuyor. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping iki lidere Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’yi telefonla arayacağı sözü verdi. Ancak Çin’in Ukrayna savaşındaki tutumu açık bir destek vermemekle birlikte genel hatları ile Rusya’nın tutumu ile uyumlu. ABD’yi jeostratejik bir rakip olarak gören Çin Ukrayna krizinde de Rusya’yı müttefik olarak görüyor.
Şi Cinping iki liderle yaptığı görüşmelerde Avrupa’yı ABD’den bağımsız hareket etmeye çağırdı. Çin Devlet Başkanı Arupa’yı çok kutuplu bir dünyada bağımsız bir kutup olarak gördüğünü ve Avrupa’nın stratejik otonomisini desteklediğini söyledi. Şi Cinping bu sözleri ile Avrupa’ya ABD’ye bağımlı olduğunuz müddetçe bana etki edemezsiniz mesajı da vermiş oldu.
***
İki liderin ziyareti esnasında elbette Tayvan konusu da gündeme geldi. Şi Cinping AB Komisyonu Başkanı Von der Leyen ile yaptığı görüşmede “Çin’in Tayvan konusunda uzlaşmaya hazır olduğunu düşünmek bir hüsnü kuruntudur. Bunu düşünen kendi bacağına kurşun sıkmış olur“ diyerek, net bir tavır sergiledi.
Çin, Tayvan taleplerinde ne denli ciddi olduğunu ise hafta sonu Tayvan adası etrafında başlayıp pazartesi gününe kadar üç gün sürecek askeri bir tatbikatla yeniden göstermiş oldu. Tayvanlı yetkileri bu tatbikat esnasında Çin savaş uçaklarının ada etrafındaki tampon bölgeye girdiğini söyledi. Çin’in bu tatbikatı başlatmasının nedeni ise Tayvan Devlet Başkanı Tsai İng-wen’in ABD’ye yaptığı ziyaret ve bu ziyarette ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Kevin McCarthy ile buluşması.
Çin bu ziyareti “çirkin bir davranış ve ağır bir provokasyon“ olarak nitelendirirken, tatbikatın Tayvan’daki “ayrılıkçı güçlere karşı ciddi bir uyarı“ olarak yapıldığını açıkladı. Çin, Tayvan konusunda hiçbir ödün vermeyeceğini ve adayı er yada geç ilhak edeceği yönündeki tavrını bir kez daha göstermiş oldu.
***
İki liderin ziyareti ve Tavyan’daki tatbikatın haricinde Çin bu hafta ayrıca arabulucu olduğu İran ve Suudi Arabistan arasındaki anlaşmaya da ev sahipliği yaptığı Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal in Farhan El Saud ve İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdullahyan Pekin’de bir araya geldiler karşılıklı olara büyükelçilik açmak ve uçuşlara yeniden başlanması konusunda uzlaştılar. Bu tarihi uzlaşma Çin’in arzuladığı çok kutuplu dünyada en önemli kutup olma arzusunun da bir işaretiydi.
Araya Ukrayna Savaşı’nın girmesiyle pandemi sonrası yeni dengelerin kendisini göstermesi ötelendi. Suların durulmaya başladığı bu günlerde Çin ciddi ve kararlı bir şekilde kendisini hissettirmeye başladı. ABD’den karşı hamleler ve Çin’den cevaplar önümüzdeki günlerde gelmeye devam edecek. Dünyayı şimdi de Çin merkezli olarak yorumlamaya zihinlerimizi alıştırmamız gerekiyor.