Bugün Çin Komünist Partisi’nin her beş yılda bir gerçekleşen kongresi başlıyor. Dünya kamuoyunun aslında merak ve tedirginlikle beklediği bir kongre bu. Çünkü dünya kamuoyu Çin şimdi ne yapacak sorusunun cevaplarını en azından ipuçlarını bu kongre sonrası öğrenmeyi umut ediyor. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in bugün yapacağı açılış konuşması bundan dolayı merakla bekleniyor.
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in kongrede üçüncü kez devlet başkanı seçilmesine kesin gözüyle bakılıyor. Mao benzeri bir diktatörlük yeniden yaşanmasın diye aslında iki kez seçilen devlet başkanları, Şi Cinping’in 2018 yılında anayasayı değiştirmesiyle birlikte üçüncü kez hatta ölene kadar seçilme hakkına sahip oldu.
Çin Devlet Başkanlığını 2012 yılından beri yürüten Şin Cinping’in siyasi karnesi hem içte hem de dışta tartışmalı. Çinli lider on yıl içerisinde Mao dönemi benzeri bir lider kültü oluşturdu. Hem ideolojik anlamda hem de yasal olarak gücü ve yetkisi o kadar arttı ki artık Çin demek Şi Cinping demekle özdeş hale geldi. Üye sayısı 95 milyon olan Komünist Partisi’ne, orduya, ekonomiye, dış politikaya ve eğitime tek başına hükmediyor. Okullardan hastanelere iş yerlerinden kışlalara ve spor salonlarına kadar her yerde Şi Cinping’in öğretileri her gün tekrarlanıyor.
***
Cinping'in otoritesini pekiştirmek için aldığı sert tedbirler ve ekonomiye yaptığı müdahaleler iktidarının ilk yıllarında elde ettiği sempatiyi de düşürdü. Sıfır Korona politikası yüzünden ülke nerdeyse bir açık hapishaneye dönüştü. Çin uzmanları, ülke ekonomisinin en büyük silahlarından birisi olan büyüme oranlarının bu yıl öngörülen yüzde 5.5’e ulaşamayacağını ve yüzde 3.5’te kalacağını tahmin ediyor.
Çin dış politikada da ekonomiyle yakaladığı ekonomik üstünlükle paralel bir etki alanı oluşturamadı. Şi Cinping döneminde Çin’in dünyadaki algısı kötüleşti. Milyonarca Uygur Türkü'nün çalışma kamplarına sokulması, Tayvan başta olmak üzere toprak talepleri, kullanılan tehditkar üslup, Çin karşısındaki Batı ittifakını daha da birleştirdi.
Şi Çinping on yıl önce iktidara geldiğinde Çin ekonomisi kriz yaşıyordu ve yolsuzluk devletin güvencesi olarak görülen Komünist Parti yöneticileri arasında yaygın hale gelmişti. Şi Çinping’in iktidara geldiğinde Parti yöneticilerine yaptığı bir konuşma, liderin temel motivasyonlarını anlamak açısından tarihi bir önem taşıyor.
***
Çinli gazeteci Gao Yu’nun duyurması ile Batı kamuoyunun biraz geç de olsa haberdar olduğu bu konuşmanın merkezinde Sovyetler Birliği’nin dağılması bulunuyor. Şi Cinping’e göre Sovyetler Birliği’nin dağılmasının nedeni askeriyenin Komünist Partisi ile bağlarının koparılıp depolitize olması ve devletleştirilmesi. Böylece Komünist Partisi’nin silahsızlandırılması. Şi Cinping bu nedenle güçlü ve itaatkar bir partiyi siyasi ideolojisinin temeline koydu.
Cinping yaşanan yozlaşmasının en büyük müsebbiplerinden birisi olduğunu düşündüğü yolsuzluğa bulaşmış birçok üst düzey parti yöneticisini kamuoyu önünde rencide ederek yargılattı ve idam ettirdi. Binlerce Komünist Parti yönetici hapse atıldı. Sadece üst düzey yöneticiler değil iş adamları da Şi Cinping’in gazabına uğradı. Devlet otoritesine karşı hiç kimse güvende değil duygusu toplumun her kesimine verildi.
Şi Cinping bugün başlayan kongre öncesinde de Çin’in üst düzey güvenlik ve adalet bürokratlarına yönelik bir temizlik kampanyası başlattı. Eski Polis Bakanı Yardımcısı Sun Lijun, Siyasi Komiser Wang Like ve eski Adalet Bakanı Fun Zhenghua televizyonlarda yayınlanan yargılamalarla ölüm cezasına çarptırıldı. Yapılan suçlamalar ise yolsuzluk usulsüzlük ve Şi Cinping’e itaatsizlik.
***
Ancak bu kez karşı karşıya olduğu sorunlar biraz daha farklı. Çin’de gençler arasında işsizlik yüzde 20 oranında. Sosyal güvence sistemleri nüfusun yaşlanması nedeniyle kriz yaşıyor. Emlak sektöründe yaşanan krizin, emlak sektörünün çökmesiyle sonlanacağına dair güçlü işaretler var. Tahammül edilemez hale gelen korona önlemleri sadece Shanghai ve Chengdu da değil ülkenin her tarafında hem ekonomiyi hem de vatandaşları patlamaya hazır bir bomba haline getirmiş durumda.
Şi Cinping’in hem kendi vatandaşları hem de dünya ile bu denli gerilim yaşarken gücünü nasıl tesis edeceği bir hafta sürecek kongre boyunca kendisini gösterecek. Dünya bir hafta boyunca gözünü Pekin’e çevirecek.