Dijital dönüşümün total kontrolle eşdeğer olduğu, yapay zeka aracılığı ile insan emeğine bile ihtiyaç duyulmayacak algoritma diktatörlüğü olduğuna dair fanteziler, gelişimin dinamiğini kavramamıza engel teşkil edebiliyor. Uluslararası şirketler, homodijitalis haline getirdiği insanın her türlü tercihini manipüle edebileceği bir üst irade olarak algılanıyor. Devlet aparatının elindeki yasal ve teknik imkanlarla aldığımız her nefesten haberdar olması “toplum hürriyeti yok oluyor” türü yaklaşımlar, dijitalleşme ile elde edeceğimiz faydalara karşı toplumsal özgürlüğümüzü feda ediyoruz hissiyatı oluşturuyor.
***
Bu tespitler dijital dönüşümün tehlike olarak görülmesine neden oluyor. Oysa dijital dönüşümle ortaya çıkması muhtemel yan etkiler, teknolojik değişimlerle bu zamana kadar ortaya çıkan yan etkilerden daha fazla ya da az değil. Dönüşümün olası tehlikeleri ve yan etkilerinin yanında getireceği faydalar daha fazla . Dijitalleşmeye karşı gösterilen teorik tepkiyle, bu teknolojileri kullanma alışkanlıkları arasında da büyük bir uçurum var. Bir yandan bu endişeyi dile getiriyoruz, öbür yandan, her yeni versiyonu ile bizi daha fazla kontrol altına alan yeni model cep telefonlarının en yeni versiyonunu almayı bir sosyal statü sembolü haline getiriyoruz. Mali olarak mecbur kalmadığımız müddetçe, güçlü bir yazılıma sahip olmayan bir aracı almayı, aklımıza bile getiremiyoruz. Buna benzer bir çok örnek var.
***
Bir tüketici olarak günlük yaşamımız artık dijitalleşti ve daha da dijitalleşecek. Sorun ülke olarak, dijital ürünlerin sadece tüketicisi olmaktan üreticisi olmaya geçmekte gösterdiğimiz zaafiyet. Dijital bir süreci, analog anlayışlarla tanımlama ve değerlendirmeye çalışıyoruz. Kanaat belirleyicilerin her değişim sürecinde yaşadığı bir açmaz bu. Ayrıntılarına vakıf olamadıkları yeni bir durumdan doğan akıl karışıklığına, mevcud ayrıcalıklı konumlarının kaybetme dürtüsü de eklenince, statükoyu koruma eğilimine giriyorlar. Bu tespiti siyasi bir ima olarak gören okuyucularımın büyük bir yanılgı içinde olduğunu peşinen söylemek durumundayım. Dünya tarihinde siyasetin toplumsal değişimin öncü olduğu örnekler de var elbette. Ama en başarlı değişim hikayeleri, yaşamın mecbur kıldığı değişim sürecini kavrayan ve gereklerini yerine getiren siyasetçilerin başarı hikayeleridir aynı zamanda.
***
Türkiye’deki dijital dönüşümü sadece siyasetin anlamısını bekleyemeyiz. Türkiye’nin eski yıllarla kıyas kabul etmeyen büyük ve çeşitli bir ekonomik alt yapısı var. Bu denli çok sayıda üniversite, sivil toplum örgütü tarihinin hiç bir döneminde olmamıştı. Yetişmiş eleman eksikliği bir sorun olmakla birlikte artık engel değil. Dijital dönüşümün moderatörü belki devlet olmalıdır ancak bu dönüşümün baş aktörü sivil toplumdur. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler, sadece ekonominin değil siyasetin de seyrini belirleyecek dijital dönüşüm süreci için kendi insiyatiflerini kullanmak zorunda. Küçük ve orta ölçekli işletmelerin yaşayacağı yapısal ve zihinsel değişiklikler dünya dijital rekabetinde Türkiye’nin en önemli silahı olacak.
***
Türkiye’nin bir diğer atıl potansiyeli de üniversiteler. Yüzlerce üniversite rutin eğitim hizmetlerinin dışına çıkamıyor. Oysa toplumunun üniversitenin bilimsel hamiliğine acil ihtiyacı var. Türkiye’nin her ilinde bulunan üniversiteler, ticaret ve sanayi odaları ile işbirliğine girerek, yerel dijital çözümler üretebilir. Bunun için bir bakan talimatı beklemeye gerek yok. Teorik olarak adı sanı duyulmamış bir taşra üniversitesinin dijital dönüşümün bilimsel merkezi haline gelmesi mümkün. Diğer teknolojiler için yılların birikimi gerekiyorken, dijital teknolojilerde sadece bir zihniyet değişikliğine ihtiyaç var.
***
Geride bıraktığımız 2017 yılının dijital bilançosunu çıkartarak yazımı rakamlara boğmak istemem. Ama bu yıl dünya için ekonominin dijital rotaya dönüştüğü bir yıl olarak anılacak. Etkilerini toplumun her kesiminin gürdüğü bir değişim sürecini henüz gündemimize almayı başaramadık. Umulur ki geç kalınan adımlar atılır ve 2018 Türkiye’nin dijital dönüşüm yılı olur. Tüm okuyucularımın yeni yılını kutluyorum