Her dönüşüm kendi endişelerini ve mitlerini birlikte getiriyor. Dijital gelecek, neler getireceği ölçülmesi şu an mümkün olmayan hızlı ve devasa gelişmeler nedeniyle sıkça felaket teorilerinin konusu olabiliyor. Bu teorilerin en ünlüsü, yapay zekayla donatılmış robotların insan iradesini kontrol altına alıp dünyayı yönetmesi. Bu endişe bilimsel verilere dayanmaktan çok bilim kurgunun hayal ürünü ve her zaman müşteri bulabiliyor.
***
Yapay zekanın etkileri konusunda ikinci büyük korku ise robotlaşma sonucunda istihdamın çok yakın gelecekte azalması ve birçok insanın işsiz kalması. Konu hakkında yapılan farklı araştırmalar farklı sonuçlar çıkarıyor. Son olarak Almanya’da enformasyon ve telekomünikasyon sektörü devlerini bünyesinde barındıran Bitkom isimli birliğin yaptırdığı araştırma yeni bir tartışmayı tetikledi. Araştırma sonuçlarına göre dijital gelişmeler nedeniyle önümüzdeki 5 yıl içinde Almanya’da her 10 kişiden biri işini kaybedecek. Bu rakam da toplam 3,4 milyon çalışan anlamına geliyor.
***
Çalışan sayısı 20 ve üzerinde olan 500 şirketin dahil olduğu araştırmada işletmelerin yüzde 25’i dijital gelişmeler nedeniyle varlıklarının ciddi şekilde tehdit altında olduğunu düşünüyor. Dijital dönüşüm konusunda şirket bünyesinde yapılacak değişimler konusunda geç kaldıklarını düşünenlerin oranı yüzde 60. Şirketlerin yüzde 57’si sahip oldukları pazarların internet üzerinden gelen rakiplerin tacizi altında olduğu kanaatinde.
***
Alman işletmeleri bir yandan dijital dönüşümü tehdit olarak algılarken, diğer yandan bu dönüşümün kendileri için riskten çok bir şans olduğunu düşünüyor. En büyük beklentileri ise dijital dönüşümü devletin sevk ve idare etmesi. Şirketlerin yüzde 92’sine göre bu görev devlete düşüyor. Zaten siyasetin gündemine giren dijitalleşme bu araştırmayla birlikte daha yoğun konuşulacak.
***
Ancak araştırmada dijitalleşme ile ortaya çıkması muhtemel yeni iş yerleri hakkında bilgi yok. Dijitalleşme ile ortaya çıkacak yeni işyerlerinin, işlerini kaybeden kişilere yeni iş imkanları sunması bir yana, dijitalleşme aracılığı ile çalışma sürelerinin kısalması, çalışma şekillerinin değişmesi, klasik iş hiyerarşisinin anlamını kaybetmesi daha muhtemel gibi görünüyor. Yani dijitalleşmenin sağlayacağı refah verdiği hasardan çok daha fazla olacak.
***
Toplumsal dönüşüme yönelik hassasiyet oluşturmak için ‘alarm’ yöntemini kullanmak sıkça başvurulan bir yöntem. Ancak dijitalleşmenin istihdamı azaltacağı yönündeki düşünceler, somut bilimsel verilerden daha çok bir algıyı ortaya koyuyor. Sanayi devrimi, üretimin otomatikleşmesi ve son olarak bilgisayarların üretime dahil edilmesinde de benzeri endişeler yaşanmıştı. Fakat o dönemlerde geleceğe yönelik yapılan felaket tahminlerinin hiçbiri tutmadı.
***
Dijitalleşmenin hiçbir dönemde olmadığı kadar hızlı ve büyük bir değişime sebebiyet verdiği ortada. Ancak hiçbir değişim bir anda olmuyor. Zaman içinde yaşanan değişime karşı toplum ve piyasalarda da refleksler gelişiyor. Geleceğe yönelik felaket senaryoları ile endişe yaratmak yerine süreci anlamak ve getirdiği imkanları kavrayarak çözümler üretmek daha makul ve işe yarar bir yöntem.