Reza Zarrab ile ambargo kararları tekrar gündeme gelince geçmişte yaşanan bir olay aklıma geldi. Hepimizin ‘İrangate’ diye hatırladığı ama soruşturma dosyasında ‘İran-Contra’ diye geçen konuyu yazmaya karar verdim. İsterseniz olayı kısaca aktarayım.
1985 yılında Lübnan’daki Şii grupların elinde esir ABD askerleri vardır. Onların serbest bırakılması için, İran’ın devreye girme şartı olarak silah istediği söylenir. Devreye, İsrail ve ABD ulusal güvenlik konseyi girer. İsrail’e yeni tanksavar (tow) ve gelişmiş (HAWK) silahları verilir. Eskileri İran’a üç katı fiyatına satılır. Daha sonra buradan elde edilen paranın bir kısmıyla Güney Amerika’daki contra gerillalarına silah sevkıyatı yapılır (olay daha büyük de konu dışına çıkmamak için özetledim).
***
Senatoyu çıldırtan da bu son hamle olur. Çünkü kongre 1984’te, ABD’nin contralara dolaylı ya da dolaysız askeri yardımda bulunmasını yasaklayan ‘Boland eki’ni (tasarıyı hazırlayanlardan Massachusetts senatörü Edward P. Boland’dan ötürü bu adla anılır) kabul etmiştir. Açıkcası ABD Başkanı ve onun güvenlik konseyi Senato’nun aldığı ambargo kararına uymamışlardır.
Toplum ayrıca, ABD Başkanı Reagan’ın diğer devletlere “İran’a asla silah satmayın” derken nasıl olup silah sattığını da sorgulamıştır.
Şimdi hepinizin bildiği ama sonrasını çok da takip etmediğiniz bölümle ilgili soruyu sorayım, ABD başkanının yardımcısı kimdi?, Yarbay Oliver North bu olaydan dolayı ceza aldımı?, Önemli diğer bir isim poindexter ceza aldı mı?, Ceza alanların cezasını kim kaldırdı?, Ayrıca bu olaya karışanlar daha sonra karşımıza çıktı mı?. Lütfen yazının diğer bölümüne geçmeden bu soruları cevaplayın ki doğru bildiğimiz yanlışları görelim.
***
Başkan yardımcısı 1991’de Körfez Savaşı’nı yapan baba Bush’du.
Yarbay Oliver North bu olaylarla ilgili üç ayrı konuda suçlandı ve 1990 yılında önce suçlamalar geri çekildi. 1991’de de federal yargıç suçlamaları düşürdü (ABD devlet arşivindeki biyografisinden alıntıdır). Bu şahıs daha sonra 1994 yılında Senato için aday oldu. TV programları yaptı ve kitap yazdı.
Poindexter birçok olayla ilgili suçlandı. Bütün tanıklar ifadesini geri çekti ve dava düştü.
Başkan Bush, ceza alan üç CIA çalışanının cezasını 24 Aralık 1992’de imzaladığı bir kararnameyle kaldırttı. Baba Bush, Kongre tarafından bu skandalın içinde yer aldığına dair suçlama ve söylemlerine uğrasa da Başkanla beraber bir soruşturmaya tabi tutulmadı. Olayın hemen ardından zaten yeni başkan seçildi.
Olaya karışan o dönemin önemli isimleri, oğul Bush döneminde Afganistan ve Irak işgaliyle ilgili olarak üst düzey görevlere getirildi.
Bu arada İran hâlâ ağırlıklı olarak ABD menşeli silah sistemlerini kullanmaya devam etmekte ve ABD de İran’a kesintisiz bir şekilde ambargo uygulamayı sürdürüyor.
İran Hava Kuvvetleri’nde ABD menşeli uçak ve helikopterlerin bu ambargolara rağmen kullanımdan hâlâ kalkmamış olması ise oldukça ilginçtir.
ABD , İran dışında kimseye F-14 satmamıştır. Peki İran bu uçakları hâlâ kullanıyorsa yedek parça nereden gelmektedir?
***
Tarih hiç affetmeyen bir şekilde hafızalara kazınır. Bugün yaşadığımız olayda haksız bir şekilde üzerimize çullanan ABD basını ve Kongresi önce kendi tarihleri ve bugünleriyle yüzleşsin.
Kendi vatandaşlarına yasadışı faaliyetlerinden (silah satışı, zimmete para geçirme, vergi yolsuzluğu, gizli örtülü operasyon yapmak, darbeyi desteklemek) ve Kongre kararlarına uymamaktan ceza vermeyenler, başka bir ülkenin vatandaşlarına ve ülkelere (uymak zorunda olmadığımız) hangi yüzle ceza davası açabilmektedir.
Beni ilgilendiren, ülkemin ve kurumlarının isminin bu davaya karıştırılmasıdır.
Bu dava, bir ceza davasından çok siyasi bir davadır. O yüzden de çıkan sonucu hakimler değil, konjonktür belirleyecektir.
Bu süreçte bize düşen de memleketin yanında yer almaktır.