Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov geçen hafta Moskova’da National Interest dergisinden Paul Saunders’a uzun sayılabilecek bir mülakat vermiş, ABD-Rusya ilişkileri kadar bizi de ilgilendiren pek çok konuda önemli açıklamalar yapmış. İki ülke ilişkilerinde şu an sıcak sorun olan seçimlere müdahaleye spekülasyon demiş. Suriye ve İran hakkında söyledikleri de ilginç. Ama asıl ilginç olan Amerika’nın Batı sonrası düzenin kurulmakta olduğunu görmesi gerektiğinin altını çizmesi.
***
Ancak belli ki Lavrov, dolayısıyla da Rusya Post-Batı düzenin Batı’ya rağmen değil Batı ile birlikte kurulması gerektiğine inanıyor. Yeni yönetimle işbirliğine açık oldukları sinyalini vermeye çalışıyor. Clinton yerine Trump’ın seçildiğinden memnun olduğunu ima eden geçmişte yaşanmış olaylara ilişkin örnekler veriyor. Obama’nın Rusya ile ilişkileri “reset” etmesine rağmen tepeden bakışının kendilerini rahatsız ettiğini anlatıyor. Ukrayna ve Suriye’de bir önceki yönetimin yaptığı hataların hatayı yapanlara pahalıya mal olduğunu ima ediyor.
ABD-Rusya ilişkilerinin normalleşmesini istiyor, normalleşmeyi ise -kabaca özetlersek- bir anlayışın başkalarının tercih ve beklentilerini dikkate almadan empoze edilmediği durum olarak tanımlıyor. Lavrov’un açıklamalarından Amerikan “müstesnacılığından” sıkıldığını anlıyorsunuz. Ona göre bu anlayış kurucu babalardan bu yana Amerika siyaset düşüncesine hakim. Ama eskiden yarattıkları modellerinin başkalarınca benimseneceğini düşünen Amerikalılar şimdi o modeli başkalarına empoze etmeye çalışıyorlar.
Lavrov, şubat ayında Münih Güvenlik Konferansı’nda söylediklerini mülakat sırasında bir kez daha hatırlatıyor, Post-Batı düzene geçmek için zamanın geldiğini belirtiyor. Ona göre bu geçiş kaçınılmaz. Eğer terörizme, organize suçlara, uyuşturucu kaçakçılığına, iklim değişikliğine karşı tek başına mücadele edilemiyorsa, bunların hepsi bize geçmiş yüzyıllarda var olan (o tam olarak böyle demiyor ama) Batı hegemonyasının sonunun geldiğine işaret ediyor.
Lavrov, Amerikalıların iki hafta önce Washington’da 68 ülkenin temsilcisini bir araya getirip terörü konuşmasını Post-Batı sitemine aslında geçildiğinin bir göstergesi olarak yorumluyor. Lavrov Batı’nın artık çok merkezli (polycentric) bir dünyada yaşadığımızı idrak etmesinin zamanın geldiğini kendine özgü renkli ve aynı zamanda diplomatik üslubuyla vurguluyor. Amacı tabii ki adil bir dünya yaratmak, herkesin çıkarlarının eşit temsil edildiği bir düzen kurmak değil. Ama yine de söyledikleri kulağa ve göze hoş geliyor.
Ancak unutmayalım ki bu nihayetinde bir işbirliği çağrısı. Talep ettiği daha önce yapılan hataların tekrarlanmaması. Bu nedenle de uzun uzun Ukrayna’da olanları; iç savaşın nasıl başladığını; Polonya, Almanya ve Fransa’nın krizi kötü yönetmesinin -tam olarak bu kelimeleri kullanmasa da- iç savaşa ve bölünmeye yol açtığını; Clinton Dışişleri Bakanlığı sırasında yaptığı açıklamaların kendilerini tedbir almaya zorladığını anlatıyor. Beklediği empati, ülkesinin ABD ile eş değerde ve ağırlıkta görülmesi.
Yeni bir Soğuk savaş çıkar mı şeklindeki bir soruya ise şartların farklı olduğu cevabını veriyor. Rusya Dışişleri Bakanı’na göre iki ülke arasında eskiden olduğu gibi ideolojik bir ayrışma, daha doğrusu kopuş yok. Nüans farklılıkları olsa da her ikisi de pazar ekonomisinden yana, her ikisi de demokrasiyi benimsemiş. Ayrıca ortada terörizm, Ortadoğu’daki kaos, nükleer silahların yayılması gibi ortak tehditler de var. Tüm bu nedenler yüzünden Lavrov “Nerede durduğumuza, ne gibi işbirliği mekanizmalarına ihtiyaç durduğumuza bakmamız gerekir” diyor.
***
Lavrov’un söylediği daha pek çok şey var. Suriye’de savaşın ilk yıllarındaki dışlanmışlıklarından, ABD’nin IŞİD ve Nusra’yı vurmak konusunda yakın zamana kadar çekimser davrandığından söz ediyor. Suriye’de Amerikalılara işbirliği önerdiklerini fakat onların sadece çatışmayı önleyici tedbirleri konuşmak istediğini, Kerry ile Eylül 2016’da vardıkları mutabakatın Pentagon tarafından bozulduğunu aktarıyor. İran’a bakışı da kayda değer. Bu yüzden de National Interest’deki mülakatın konunun uzmanları ve karar verme konumunda olanlar tarafından ciddi bir şekilde, satır aralarına bakılarak okunması gerekiyor…