TCMB ihracatçılara tahsis ettiği reeskont kredisi limitini 30 milyar $’a yükseltti. Yerinde ve isabetli olarak değerlendirdiğim bu karar sayesinde, ihracatçılar, ucuz ve bol kredi imkânına kavuşabilecektir.
TCMB bu kredinin 20 milyar $’lık bölümünü Türk Eximbank aracılığıyla ve 10 milyar $’lık kısmını da diğer bankalar aracılığı ile kullandıracaktır.
Bu limitin 5 milyar $’lık kısmı, dileyene, TL olarak da kullandırılabilecek.
Bu kredileri kullanma şartlarının zorlaştırılmasına, katılmıyorum.
a) Firmanın son üç yıl veya son bir yıllık ihracat tutarı ithalattan en az %10 fazla olmalıdır. Varsayalım ki bir firma ithal ettiği çiplerin %40’ını işleyip ihraç ediyor. Bakiye %60 çipi de da iç piyasaya satıyor, yani bu firma, bir bakıma ithal ikamesi yapıyor. Bu firma bu krediden yararlanamaz. Katılmıyorum.
b) Krediler yalnızca belirlenen TL cinsi harcama alanlarında yapılabilecektir. “Belirlenen TL cinsi harcama alanı” çok muğlak ve nasıl denetlenip raporlanacağı belli değil. Hiç katılmıyorum.
c) Kredilerin azami vadesi, istisnaları olmakla beraber, 240 günden 180 güne düşürülmüş. İhracatçıları sıkboğaz etmeye niçin gerek duyulmuş anlaşılır gibi değil. İlaveten ihracatçıların yatırım ihtiyacı da dikkate alınmamış. Bu maddeye de hiç katılmıyorum
Anlaşılan TCMB bürokrasisi reeskont kredilerinin bu kadar yüksek oranda artırılmasına ayak diremiş. Kararı engelleyemeyince de uygulamayla hacim kontrolü yapmayı planlıyor, olabilirler.
Reeskont kredileri limitinin 30 milyar $’a yükselmesinin para politikası üzerinde bazı sonuçları olacaktır.
REESKONT KREDİLERİNİN PARA POLİTİKALARINA ETKİSİ
Limitin 19 milyar $ olduğu dönemde, tüm limitlerin tam ve döviz olarak kullanılması ve vadenin 240 gün olması durumunda, teorik olarak, verilebilecek azami kredi tutarı 28,5 milyar $’dı.
Limitin 30 milyar $ dolara yükselmesi ve vadenin 180 güne düşmesiyle, teorik ve azami, reeskont kredileri tavanı 60 milyar $’a yükseldi. Fakat burada 5 milyar $’lık limiti, TL olarak kullanılacağı için teorik tavan 50 milyar $’a düşmektedir.
Yani TCMB dilerse, sadece net rezervlerini artırmakla kalmaz, aynı zamanda, Türk Bankalarıyla yaptığı swap sözleşmelerini de sıfırlama imkânına çok hızlı bir şekilde ulaşabilir. Tabi ki bu sürecin süresini ve biriktirilecek rezerv tutarlarını, para politikasının amaçlarıyla çelişmemek kaydıyla, TCMB tespit edecektir.
Önümüzdeki bir yılda ortalama $ kurunun 9 TL olacağı varsayımıyla, TCMB, piyasadaki TL hacmini, yukarıdaki varsayımlar altında, yılda (50 milyar * 9,00) = 450 milyar TL artıracaktır.
Bu rakam büyük ölçüde banka mevduatlarına eklenecek ve bankalar da bu tutarları değerlendirmek amacıyla TL cinsi kredi vermeye çalışacaktır.
250 milyar TL bütçe açığıyla beraber düşünüldüğünde, önümüzdeki bir yılda basılacak para miktarı yeni zirvelere ulaşabilir.
TCMB, oluşacak para arzını azaltmak için, para politikası araçlarının yanı sıra, elinde, sadece 82 milyar TL’lik hazine tahvili var.
Bu yetmeyeceği için ihracatçılardan satın aldığı dövizin bir kısmını, başta enerji şirketleri olmak üzere, belirleyeceği kesimlere döviz satarak da, piyasalardan TL çekmek zorunda kalacaktır.
Yani “net döviz rezervlerinin, kullandırılacak reeskont kredileri hızında artmasının zararları” faydalarından daha fazla olacağı için TCMB, daha aheste bir ritim tutturacaktır.
Doğrusu net rezervlerde hızlı artış ne gereklidir ne de zorunlu.
Gerekli ve zorunlu olan aktivite, piyasaya sürülecek bu TL’lerin, toplam talebi, planlananın üzerinde artırmasının ve yüksek ithalata ardından da yüksek enflasyona sebep olmasının engellenmesidir.
Öyle görünüyor ki, TCMB yönetimi ile hükümet arasındaki yeni ihtilaf alanları oluşacaktır.
Kanaatim bu olduğu için, önümüzdeki dönemlerde, enflasyonun, kalıcı olarak %20’lere (%18-%22) oturacağını aylar öncesinden yazmıştım.
İhracatı güçlendirecek her gelişme olumludur fakat Türkiye ekonomisini ihracat üzerinden değil ithalat üzerinden okumak daha isabetlidir. Haftaya bu konuyu irdeleyeceğim.