İlaveten sanayide istihdam edilenlerinin sayısında da rekor artış var.
Mevsim etkisinden arındırılmış istatistikler göre istihdam edilenlerin sayısı 2021 yılı Mart ayında bir önceki aya göre 550 bin kişi artmış.
Sanayideki istihdamın toplam istihdama oranı uzun süredir %20 civarında seyrediyordu. Şubat ayında 5.687 bin kişi olan sanayi istihdamı, Mart ayında 480 bin kişi artarak 6.177 bin kişiye ve oran olarak da %22’ye yükseldi.
Tarımda 15 bin ve inşaat sektöründe 85 bin artış olmuş, hizmetler sektöründeyse 27 bin azalış.
Hayret, sevinç ve soru işaretleri oluşturan bu veriyi irdeleyelim.
REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ REKOR KIRIYOR
TCMB her ay şirketlerle anket yaparak, reel kesimin ekonomiye duyduğu güveni ölçmeye çalışıyor. Bu Reel Kesim Güven Endeksine göre Mart ayındaki değer, son 34 ayın en yükseği olan 110’a çıkmış.
Bu anketi yaparken TCMB, firmalara; önümüzdeki üç ayda üretim hacminiz, toplam siparişleriniz, toplam istihdamınız ve ihracat siparişlerinizin nasıl olacağını tahmin ediyorsunuz, bu konularda beklentiniz nedir, diye soruyor.
Mart ayındaki bu ankette, imalat sanayinde faaliyet gösteren firmaların gelecekle ilgili beklentilerinin çok olumluya dönüştüğünü görüyoruz.
Madem beklentiler olumluya dönüşmüş, o zaman yatırım yapmaları gerekmez mi, diye sorulabilir.
Sorulmuş.
Son ankette sorulmuş olan “sabit sermaye yatırım harcaması” sorusuna verilen cevaplara göre son 9 (dokuz) yılın en yüksek yatırım yapma beklentisi oluşmuş: 122,8 (2012 Nisanda bu oran 123,7’di)
Dokuz yıl.
Peki, sanayi üretiminde gerçekten bir artış var mı diye baktığımızda, Ağustos 2020’de kayıplarını telafi eden mevsim ve takvim etkilerinden arınmış sanayi üretiminin her ay istikrarlı bir şekilde artığını görüyoruz.
Ara özet: Sanayi sektöründe üretim artışı var fakat gelecek dönemlerle ilgili olumlu beklentilerde daha yüksek artışlar var; bu iyimser beklentiler de sanayide 480.000 kişilik yüksek istihdama yol açmış.
Gelecekle ilgili beklentisi olumlu olan yatırımcılar, mesela önümüzdeki yıl 20 kahve dükkânı veya banka şubesi veya mağaza veya yeni üretim bantları kurmayı planlayan şirketler gelecekte yapacakları yatırımlar için gerekli olan elemanları bir yıl öncesinden işe alıp eğitmeye başlarlar.
Yani istihdamdaki artışlar, sadece bugünkü üretim ve talep seviyesinin bir fonksiyonu değil gelecekteki talep ve beklentilerin bir fonksiyonu olarak artmış görünüyor.
YATIRIM KARARLARI BEKLENTİLERİN BİR FONKSİYONUDUR
TCMB’nin faiz artışlarına itiraz edenlerin temel gerekçesi “yüksek faizlerle kimsenin yatırım yapmayacağı” fikridir. Evet, faiz de yatırımın bir fonksiyonudur fakat hükümetin anladığı anlamda değil.
Faiz indirimleri esas olarak tüketimi artırır. Ardışık birkaç dönem süren tüketim harcaması artışları, yatırımları tetikleyebilir. Türkiye’deki faiz indirimleri genellikle, yatırımları değil ithal ürün tüketimini tetikler.
Peki, reel sektör yatırımları, nasıl oluyor da yüksek faizlere ve hükümetin yanlış politikalarına aldırmaksızın son dokuz yılın en büyük yatırım harcamalarına girişiyor?
Çünkü küresel tedarik zincirlerinde yaşanan sorunlar Türkiye’ye bir fırsat sundu; yapılan yatırımlar ihracat veya ithal ikamesi ürünler için yapılıyor.
Türkiye’de orta büyüklükteki yatırımların çoğu dövizle finanse edildiği için, yatırımcılar, finansman ve faiz sorunu da yaşamıyor.
Ürettiği ürünü satamayacağına inanan bir müteşebbis, velev ki faizler sıfır olsun, yatırım yapar mı, yapmaz; peki, üreteceğini, müşterileri kuyruğa dizerek satacağından emin olan bir müteşebbisi kim yolundan caydırabilir?
Hükümet bu olumlu beklentileri olumsuza dönüştürüp yatırımları yavaşlatabilecek kararlar alır mı bilinmez fakat piyasa dinamikleri işlediği sürece bu yatırımlar yapılacaktır.
Nisan ayı tüketici güven endeksleri negatife döndü, bu da iyi bir haber; çünkü bu veri, yatırımcıların yurt dışı pazarları hedeflediğini teyit ediyor.
Eğer aşı tedariki ve salgın yönetimi başarıyla yönetilebilseydi, bu yaz, hizmetler sektöründe de yüksek istihdam verileri oluşabilirdi.