İşsizlik artıyor. Daha da artacak. Ekonomi yönetimi işsizliği azaltmak için elinden geleni yapmaya çalışıyor fakat tüm yapılanlar işsizliği azaltmaya yetmiyor. Çünkü üretici şirketlerin çoğunun hala atıl kapasitesi var ve bu kapasiteyi dolduracak talep zayıf.
İşler açılır diye bekleyen ve yurtdışı pazar araştırması yapmayan firmalar da yavaş yavaş dış pazar arayışlarına başladı. Ancak dış pazar bulmanın zorlaştığı bir dönemdeyiz ve yeni müşteri bulmak her geçen gün zorlaşıyor.
Çin ürünlerinin Amerikan pazarında pahalılaşması ve daha az satılması sonrasında, Çin de kendi parasının değerini düşürerek ve yeni pazarlar arayarak ürünlerini satmaya çalışacak. Yakında en çok güvendiğimiz pazarlarda Çinlilerin inanılmaz fiyatlarla bizimle rekabet edeceklerini göreceğiz. Bu gelişme ihracatçılarımızın işini daha da zorlaştıracak.
Ekonomimizin yaşadığı sıkıntıları hükümetin alacağı tedbirlerle aşmanın zor olduğunu biliyoruz. Ancak desteklenecek şirketlerin bizi yeni bir dengede istikrara kavuşturabileceğini ve hatta ileriye taşıyabileceğini düşünüyorum.
Eğer bugün ekonomimiz bir miktar istikrar kazandıysa bu firmalarımızın ithalatlarını düşürüp ihracatlarını artırmaları sonucunda sağladıkları cari fazladır. Trump’ın tehditlerinin etkisini düşüren de şirketlerimizin sağduyusu sonucu oluştan yeni yönelimdir.
Dış ticaret alanındaki iyileşmeler tek başına bizim işsizlik sorunumuzu kısa vadede çözemez. Ancak ihracata dayalı üretim zaman içinde işsizliği bir sünger gibi emerek azaltabilir.
Uzun vadede işsizliği üretimi artışıyla sağlayabiliriz.
İhracat pazarlarında satış yapmanın zorlaştığı ve iç talebimizin daraldığı ve sonuçta atıl kapasitelerin arttığı bir dönemde üretim nasıl artar, niçin artsın soruları haklı sorulardır.
Hükümet de bunu bildiği için “ithalatı artırmayan fakat aynı zamanda iç piyasayı canlandıran önlemler” almak zorunda olduğunu biliyor. Konuyla ilgili iki temel önlem aldı. Birincisi konut ve ikincisi yerli üretim otomotiv satışını artırıcı faiz indirimleri kararları.
Konut kredi faizlerinin ticari ve bireysel kredilerden daha düşük olması gerektiği ve bunun için de kamu desteği ya da sübvansiyonunun sağlanması gerektiğine tamamıyla katılıyorum. Mesela Amerika’da nakit çekme faizi %24 ve kredi kartı taksitlendirme faizi ortalaması %18 olmasına rağmen 20 yıllık konut kredileri faizi %3-4 civarında olabilmektedir. Keza Almanya’da da benzer hatta daha iyi şartları olan konut kredileri var. Ben de Türkiye’de konut kredilerinin enflasyon oranı, politika faizi ya da senelik %10 göstergelerinden hangisi düşükse bu oranın uygulanmasını doğru buluyorum. Bunu sağlamak için de Amerika’da bu konu için kurulmuş kurumlar olan, Fannie Mae and Freddie Mac benzeri kurumlar ihdas edilmesini ve finansmanının başlangıçta TCMB’ye satılacak tahvillerle sağlanmasını öneriyorum.
Böylece hem kamu bankalarımız akılcı olmayan bir iş yapmaktan kurtulmuş olurlar hem de bütün bankalarımızın paydaş olduğu bir iş modeli kurulmuş olur.
Hükümetin “ithalatı artırmayan fakat aynı zamanda iç piyasayı canlandıran önlemler” paketinin ikinci ayağında otomotiv sektörü var. Bu tedbir hem yerli üretimi ve devlete çok yüksek vergi geliri sağlayacak. Satılacak her otomobilden en az %60 ÖTV ve KDV alınacağı için çok taraflı bir katkı mümkün gibi görünüyor.
Türkiye’de üretilen otomotivin içindeki ithal ürünler payı %50 civarındadır. Dolaysıyla maksat tam olarak hasıl olmuyor. Bu şekilde verilen katkının en az yarısının ithalatı da artırdığını görmek gerekiyor.
Bunun yerine otomotiv sektörüne parça tedariki sağlayan firmalara, üretilen ürünün niteliğine bağlı olarak %3 ila %10 arasında ilave bir ar-ge desteği verilseydi daha yararlı olabilirdi. Bu destek sayesinde hem üretilen ürünler ucuzlayabilir hem de kalite artabilirdi.
Doğru bir işe başlamak için hiçbir zaman geç değildir. Her iki iyileştirici önerinin uygulanmasına her an başlanabilir.