Mesela muhalefetin hükümete alternatif olamaması olgusu.
128 Milyar dolar rezerv başlığı altında yapılan tartışmaların hükümeti yorduğu ve kısmen yıprattığı kesin fakat bu tartışmaların muhalifleri toplumun gözünde daha cazip kıldığına dair elimizde bir veri yok.
Herkes 128 Milyar doların satılmasının parasal boyutuyla ilgileniyor ve bundan felaket senaryoları üretmeye çalışıyor. Bence yanılıyorlar.
Felaket, döviz rezervlerinin satılması değil devletin kurumlarının yıkılmasıdır.
Kendini zeki ve layüsel sanan yetkinliği sınırlı fakat hırslı bir kaç görevlinin başarılı olmak için, teamüllere aykırı bir şekilde, tarihte eşi benzeri görülmemiş büyüklükte ve nitelikte, piyasalara döviz satarak müdahale etme kararını alabiliyor olmalarıdır kötü olan.
İş ortaya çıktıktan sonra bu işlemin suç, hata ve kusur olarak bile değerlendirilmemesidir kötü olan.
Hesap sorulabilecek hiçbir hukuki ve siyasi mekanizmanın kalmamış olmasıdır kötü olan.
Benzer bir işlemin yarın tekrar edilebileceğinin önünde hiçbir engel kalmamasıdır, kötü olan.
Kanunlar, usuller, kurallar ve teamüller bütünü olan devlet işleyişinin keyfiliğe terk edilmesidir kötü olan.
Döviz rezervlerinin satılarak fiyat ve finansal istikrarı sağlamayı amaçlayan para politikasının “berbatın berbatı bir para politikası” olduğunu bu köşede anlatmıştım. Soğukkanlılığımı koruyarak, özün unutulmaması için, bu politikaların bir “değerlendirme hatası” bağlamında değerlendirilmesinin daha doğru olacağını da yazmıştım.
REZERVLERİN SATILMASI KÖTÜDÜR FAKAT ERİTİLMESİ DAHA KÖTÜDÜR
Döviz Rezervi nedir?
Cevap: Bir ülkenin aldığı dış borçların henüz harcanmamış kısmına döviz rezervi denir. (Borç almayan ülkelerin cevabı farklı olur.)
Alınan bu borçların bir kısmı bankaların günlük işleyişlerini sürdürmeleri için bankalarda, geriye kalanının tamamı merkez bankalarına devredilir.
128 Milyar doların hikâyesi işte bu henüz harcanmamış döviz rezervlerinin, nihai bakiye olarak 40 milyar dolarının yabancıya satılarak azalmasından ibarettir.
Naci Ağbal devam etseydi zamansız olarak satılan bu rezervler bir iki yıl içinde yerine konacaktı.
İlaveten TCMB elinde tuttuğu bu rezervlerden 60 milyar doları da yurtiçindeki vatandaşlara satmıştır.
Satılan dövizlerin yurtdışına çıkmaması kaydıyla, mülkiyetinin şahıslara, şirketlere, bankalara, hazineye veya TCMB’ye ait olmasının, rezervler açısından bir önemi yoktur. Dövizli işlemlerin kârı ya da zararı sahibine ait olmak kaydıyla, son toplamda, bütün dövizler ülkenin toplam rezervi anlamına gelir.
TCMB dövizleri ucuza mı sattı?
Cevap: Objektif olarak değerlendirildiğinde, hayır.
Herkes doların fiyatı bugün 8,20 hâlbuki bu dövizler ortalama olarak 6,25’ten satılmış demek ki zarar var diyor. Naci Ağbal görevdeyken yabancı kuruluşlar dövizin 6,25’e kadar düşebileceğini yazdılar. Eğer bu gerçekleşseydi pahalıya sattılar diye aferin mi diyecektik?
İlaveten TCMB 6,25’ten sattığı dövizlerden elde ettiği TL’leri neredeyse aynı gün faizle bankalara kredi olarak verdi. 6,25 TL’ye bu faizler eklendiğinde fiyatın 7,5 TL’yi aştığını görülür.
Dövizlerin ucuza satılmadığının bir diğer göstergesi de Reel Efektif Döviz Kuru endeksleridir.
Benim için 128 milyar dolar rezervin satışından daha kötü olan olgu, cari açığın, 2020’de, 36,8 milyar dolara yükselmesidir.
Bu yılın ilk üç ayında 8 ve yıl toplamında 30 milyar dolara çıkacak olan cari açık, olabilecek en kötü ekonomik olgulardan biridir.
2020 ve 2021’de verilen cari açığın geleceğimiz üzerindeki olumsuz etkisi, kesinlikle, rezerv satışlarından daha kötüdür.
Güç yozlaştırır mutlak güç mutlaka yozlaştırır. İcraatları irdelerken yoz, daha yoz, en yoz ve tam yoz demek bir süre sonra etkisini kaybeder.
Çürümüşlükle hak ettiğinden daha fazla hemhal olmak caiz değildir.
Topluma umut aşılayamadığı için hükümete alternatif olamayan ve henüz çürüme veya yozlaşma fırsatı bulamamış muhalefet odaklarının, gelecekle ilgili tasavvurlarını irdelemek ve tartışmak bana daha yararlı geliyor. Çünkü Ak Parti kötü biz iyiyiz yaklaşımları, topluma çok yüzeysel geliyor ve yetmiyor.